Łożysko jest gruczołem dokrewnym, w którym wydzielane sa następujące hormony:

• gonadotropina kosmówkowa (hCG - human chorionic gonadotropin) - hormon stymulujący produkcję

• progesteronu przez ciałko żółte

• hormon somatomammotropowy (hCS - human chorionic somatomammotrophic, laktogen łożyskowy

• ), hormon działający jako czynnik wzrostu na płód oraz laktogennie

• estrogeny (estron, estriol i estradiol)

• progesteron - utrzymuje ciąże, a po wygaśnięciu czynności ciałka żółtego niezbędny także d

• o funkcjonowania kory nadnerczej płodu i wydzielania testosteronu przez gonady męskie

• tyreotropina - hormon wpływający na funkcjonowanie tarczycy płodu

W zrębie kosmków znajdują się komórki Hofbauera pełniące rolę makrofagów.

Dojrzałe łożysko po urodzeniu ma kształt dysku, średnicę ok. 20 cm, grubość ok. 2,5 cm i masę ok. 500g.

Powierzchnia płodowa jest gładka i błyszcząca, co odpowiada owodni. Pod powierzchnią błony

owodniowej widać naczynia krwionośne i sznur pępowinowy.

Na powierzchni matczynej występują bruzdy odpowiadające liścieniom.

Krążenie łożyskowe

Składa się z dwóch układów - krążenia płodowego i matczynego oddzielonych barierą, która po ostatecznym

wykształceniu się łożyska zredukowana jest do wyściółki śródbłonkowej naczynia kosmka i błony syncytiotrofoblastu.

Krążenie płodowe można przyrównać do krążenia płucnego, w którym krew z CO2 wnika przez tętnice płodowe,

a krew nasycona w O2 powraca przez żyły.

Krew płodowa płynie z tętnic biodrowych płodu do dwóch tętnic pępowinowych i dalej do bogatej sieci naczyniowej

kosmków a powraca przez żyłę pępowinową, która uchodzi do żyły głównej dolnej płodu.

Krążenie matczyne

Rozpoczyna się już w drugim tygodniu ciąży. Krew matczyna wnika do przestrzeni międzykosmkowych przez tętnice maciczno-łożyskowe.

Tętnice maciczno-łożyskowe sa to zmienione ciążowo tętnice spiralne błony śluzowej macicy.

W miejscu w którym te naczynia wnikają do błony podstawnej, maja charakterystyczne rozszerzenia,

a ich błona wewnętrzna nacieczona jest przez cytotrofoblast. Powrót krwi odbywa się przez żyły maciczno-łożyskowe.

Wykład IX (Rozwój układu pokarmowego, rozwój układu krwionośnego)

Cewa pokarmowa oraz gruczoły trawienne (wątroba i trzustka) powstają z endodermy jelita pierwotnego.

Jelito przednie oddzielone jest od zatoki ustnej błoną ustno-gardłową.

Rozszerzone w odcinku ogonowym jelito tylne tworzy stek i jest oddzielone błoną stekową od prostnicy.

Na początku 4 tygodnia błona ustno-gardłowa zanika i dochodzi do połączenia pierwotnych ust z początkowym odcinkiem cewy pokarmowej oraz z jamą owodni.

Błona odbytowa w 9 tygodniu ciąży pęka i następuje połączenie między odbytnicą a odbytem - udrożnienie przewodu pokarmowego.

Z endodermy powstają nabłonek oraz gruczoły ściany przewodu pokarmowego, a z mezodermy trzewnej - tkanka łączna, mięśnie i błona surowicza.

Jelito pierwotne przednie dzieli się na dwa odcinki:

• odcinek głowowy

• odcinek doogonowy

Z odcinka głowowego powstają gardło oraz dolny odcinek układu oddechowego a z odcinka doogonowego

rozwijają się przełyk, żołądek, dwunastnica, wątroba, pęcherzyk żółciowy i trzustka.

Przełyk od tchawicy oddzielony jest przegrodą tchawiczo-przełykową.

Początkowo jest krótki i zarośnięty.

Wydłużanie się przełyku rozpoczyna się w 7 tygodniu ciąży i jest związany z szybkim wzrostem okolicy głowowej zarodka.

Odtworzenie światła przełyku następuje pod koniec okresu zarodkowego.

Żołądek

Zawiązek żołądka pojawia się w połowie 4 tygodnia ciąży jako wrzecionowate rozszerzenie w doogonowym odcinku jelita przedniego.

Zawiązek wydłuża się i rozszerza w osi brzuszno-grzbietowej, a następnie jego ściana grzbietowa wrasta

intensywniej od ściany przedniej i w ten sposób powstają przyszłe krzywizny żołądka.

W trakcie rozwoju żołądek podlega dwóm obrotom - wokół osi podłużnej oraz przednio-tylnej

W osi podłużnej obrót dokonuje się o 90 stopni.

Ściana lewa staje się ścianą przednią, a prawa tylną.

Część odźwiernikowa przemieszcza się na prawo i ku górze.

Dwunastnica powstaje na początku 4 tygodnia z końcowej części jelita przedniego i głowowej jelita środkowego.

Oba zawiązki wzrastając tworzą pętle w kształcie litery C.

Wraz z obrotami żołądka pętla dwunastnicy skręca na prawo i uzyskuje położenie pozaotrzewnowe.

Wątroba i pęcherzy żółciowy

W 4 tygodniu pojawia się zgrubienie w ogonowej części jelita przedniego zwane pączkiem lub uchyłkiem wątrobowym.

Pączek wątrobowy dzieli się na zawiązek wątroby i zawiązek pęcherzyka żółciowego.

Szybko dzielące się komórki endodermalne tworzą blaszki komórek wątrobowych.

Czynność hemopoetyczna wątroby rozpoczyna się w 6 tygodniu ciąży.

Mniejsza ogonowa część pączka wątrobowego przekształca się w pęcherzyk żółciowy i przewód pęcherzyka żółciowego.

Wydzielanie żółci rozpoczyna się w 13-16 tygodniu rozwoju.

Żółć przechodzi do dwunastnicy i zabarwia treść jelitową - smółkę - na kolor ciemnozielony.

---