52268 lichtarski (98)

196 5. Organizacja i zarządzanie w pczedijębiontwie__

wariantowania i decydowania) może mieć dla przedsiębiorstwa czasami większe znaczenie niż jego końcowy rezultat, gdyż stwarza stalą okazję do uczenia się organizacji, a tym samym zwiększa szanse na sukces.

Planowanie w przedsiębiorstwie

5.2.1. System planowania w przedsiębiorstwie

Planowanie w przedsiębiorstwie tworzy system złożony. Można wyróżnić co najmniej trzy kryteria podziału tego systemu ^ł\ tj.:

—    horyzont planowania (czas),

—    rodzaj funkcji organicznych,

—    waga podejmowanych decyzji (rozwiązywanych problemów) i stopień odwracalności ich skutków.

Ze względu na horyzont planowania rozróżnia się planowanie krótko-, średnio- i długookresowe. Z takim podziałem pokrywa się rozróżnienie planów na bieżące (roczne i na okresy krótsze niż rok, tj. kwartał czy miesiąc, zwane wcześniej operatywnymi lub operacyjnymi), wieloletnie (2-3-5-lctnic) i perspektywiczne (10-15-letnic).

Ze względu na funkcje organiczne realizowane w przedsiębiorstwie planowanie dzieli się, w zależności od charakteru działalności, na szereg planów funkcjonalnych. Można wyróżnić m.in.:

—    planowanie sprzedaży,

. - planowanie działalności podstawowej (produkcji, świadczenia usług),

—    planowanie zaopatrzenia,

—    planowanie zatrudnienia,

—    planowanie kosztów i finansów.

Ze względu na wagę rozwiązywanych problemów i podejmowanych decyzji oraz stopień trudności związany z odwracalnością decyzji¹⁹ dzieli się planowanie na strategiczne i operacyjne. R.L. AckofF sformułował to w następujący

" Przyjęły tu podział planowani* ma charakter umowny W literaturze przedmiotu wyróżnia ńf więcej kryteriów, rwanych również wymiarami planu. Są to np elementy (przedmiot) planu (ode, zadania, środki itd ), podmioty planu (komórki organizacyjne, dla których opracowuje się plan) czy cechy planu (racjonalność, elastyczność, łatwość wdrożenia). Podział ten umożliwia lepize poznanie mechanizmu planowania (zob. [24, a 219])

^ł* J.W. Go ściółki lyntetyzuje to _ rozległe" kryterium w pojęciu: charakteru planu (zob [7. a 193 i n.])

52. Planowania w ptzcdłiębtoratwłc

197

sposób: .im bardziej długotrwałe są skutki planu i im trudniej je odwrócić, tym bardziej planowanie jest strategiczne" [I, s. 23]. Planowanie strateg***^ się zatem decyzjami pociągającymi za sobą skutki trwałe, trudne do odwrócenia (np. budowa nowej bali produkcyjnej), natomiast planowanie operacyjne (według AckofTa — taktyczne) zajmuje się decylami bieżącymi, nie wywołującymi trwałych dla funkcjonowania przedsiębiorstwa skutków (łatwych do odwrócenia, np. planowanie obsady stanowisk na drugiej zmianie).

Graficzna ilustracja związków między wyróżnionymi planami została przedstawiona na rys. 13.

Ry*. 13. JCoitka” plasowania