80344 obraz7

śzym miejscu⁹⁴, a dalej idą: Słońce, Księżyc, Mars, Merkury, Jowisz, Wenus, w kolejności dni tygodnia, co nie pokrywa się z kolejnym układem planet według ich odległości od Ziemi (w kierunku malejącym: Saturn, Jowisz, Mars, Słońce, Wenus, Merkury, Księżyc), mimo że astronomicznie z niego się wywodzi ⁹⁵. Ale w Galii i Germanii rzymskiej, na tak zwanych „kolumnach Jowisza”⁹⁸ i innych pomnikach sztuki prowincjonalnej ⁹⁷, z którymi wazy planetarne zdają się być powiązane pod ; względem stylu", pojawia się konkurencyjny typ tygodnia, rozpoczynający się Słońcem i dniem Słońca, zapewne pod wpływem (solarnych) religii i teologii pogańskich wschodniego pochodzenia", a w szczególności mitraizmu, który rzeczywiście przeniknął do Nadrenii i do Belgii¹⁰⁰ i bardzo możliwe, że przyczynił się do rozpowszechnienia się tam tygodnia planetarnego¹⁰¹; j a na niektórych monumentach mitraistycznych siedem planet ^! wyobrażone jest ze słońcem na pierwszym miejscu¹⁰². Toteż uzasadnione jest dowodzenie, że na wazach belgijskich porządek dni tygodnia rozpoczyna się od Trzygłowego, którego trudno byłoby utożsamić z Saturnem (Demarteau) czy Marsem (Usener itd.), a o którym wiemy natomiast, że przedstawia słońce — słońce wszystkowidzące, gdyż trzygłowość jest ikonograficznym wyrazem słonecznego wszystkowidzenia.

Regulując obrót wazy dokoła pionowej osi w ten sposób, aby wykonywała pełny obrót w przeciągu tygodnia i by każdy wizerunek bóstwa zajmował przez jeden dzień — swój dzień — pozycję czołową czy centralną w stosunku do widza (względnie w stosunku do lampy wotywnej czy ofiary, umieszczonej naprzeciw niej), można było posługiwać się wazą do oznaczania dni tygodnia. Obrót mógł się odbywać równie dobrze w obu kierunkach. Również i na „kolumnach Jowisza” i innych monumentach planetarnych, mniej lub więcej zgodnych z ikonografią klasyczną (bez Trzygłowego), kolejność bóstw planetarnych tygodnia postępuje czasem od lewej ku prawej, czasem zaś od prawej ku lewej¹⁰³ i tak samo też, jeśli chodzi o monumenty mitraickie, bóstwa siedmiu planet następują po sobie niekiedy od prawej ku lewej¹⁰⁴.

Co się tyczy anomalii in re — jak niezupełna zgodność następstwa postaci męskich i żeńskich na wazach z Bavay i Jupille

41.

Bóg jeździec z głową opromienionią (fragment steli).