94284801 djvu

328 ADOLF BECK

nych stanami chorobowymi mózgu, pozwalają nam nieco dokładniej wejrzeć w mechanizm tego najwyższego narządu ciała ludzkiego.

Z natury rzeczy opierać się tu musimy w badaniach tylko na spostrzeżeniach klinicznych, w których zniszczenie pewnych części mózgu, poznane dokładnie przy sekcyi, spowodowało za ż3^Tcia również dokładnie obserwowane zaburzenia mowy. Doświadczenia na zwierzętach są oczywiście niemożliwe. Wprawdzie próbowano u papug, przez wycięcie pewnych części półkul mózgowych zbadać siedzibę ośrodków mowy, której zresztą nie można u nich uważać za ana-logon mowy ludzkiej, jednakże doświadczenia takie nie dały dotąd wyników dodatnich.

II

Pierwotnie wyobrażano sobie na podstawie wspomnianych już opisów Br o ca, że istnieje jeden ogólny ośrodek mowy w trzecim zwoju czołowym półkuli lewej (ryc. 113). Stu-dyowanie jednak licznych obrazów klinicznych zaburzeń mowy i dokładne porównywanie tych zaburzeń z wynikami badania sekcyjnego wykazały, że ten t. zw. zwój Broca jest siedzibą tylko jednego szczególnego ośrodka t. j. ośrodka ruchowego mowy, a mowa ludzka jako całość jest wypływem czynności kilku ośrodków wspólnie działających. Przedewszyst-kiem stwierdzono jako fakt niewątpliwy, że ośrodki mowy znajdują się tylko w jednej półkuli i to niemal u wszystkich ludzi w półkuli lewej. Jest w ogóle rzeczą stwierdzoną, że półkula lewa pod względem ośrodków psychomotorycznych jest lepiej wykształcona niż prawa, co jest w związku z praworęcznością. Ze zaś arty-kulacya mowy należy do najbardziej precyzyjnych ruchów, jakie człowiek wykonywa, nie dziw, że w połączeniu z psychomotorycznymi ośrodkami i ośrodek mowy znajduje się w półkuli lewej. Na 100 przypadków a fazy i czyli utraty mowy (w skutek krwotoku mózgowego) w 97 przypadkach ognisko chorobowe umieszczone było w lewej półkuli. 3°/₀ badanych, u których ognisko znajdowało się w półkuli prawej, byli to mańkuci, u których zatem i ośrodki psychomotoryczne prawej półkuli były bardziej wykształcone. Niewątpliwie posiada człowiek zarówno w jednej jak i drugiej półkuli ośrodki zdolne do wykształcenia się jako ośrodki mowy, od pierwszej młodości jednak kształci się przeważnie jeden t. j. lewy i ten biorąc coraz bardziej górę nad drugim, ostatecznie sam jeden spełnia właściwą tym ośrodkom funkcyę. Znany jest taki przypadek, w którym dziecko wskutek krwotoku w lewej półkuli,