22 (557)

zapewnione możliwości zdobywania doświadczeń i uczenia się.

postaw

domem.

od stosunków społecznych panujących w domu

							i /
			/ /	A	f
			/ ■/ fr'*/
		//	/
		/,				—	—
	/ //	a	. Z'" V
	i	/
/	r**				Chic	> O a

9    12    15

Wiek w latach

18    21    25

				/ / 'J/Y
			/ / /	// 7
			/r /' r.		/-
		M\ * ’	i’~~T^-	L l\	/ V
	i	V/	/' „/
	w	/
7					Dzi(	wczę	a

9    12    15    18    21    25

Wiek w latach

rasowym. Różnice te są po części rezultatem dziedziczności, a części są spowodowane czynnikami zewnętrznymi. Jak stwierdzono, spo tych dwóch grup czynników środowisko odgrywa bardziej dominującą w powstawaniu różnic niż dziedziczność (36, 53).

Zgodność między poszczególnymi sekwencjami zmian rozwojowych

Mimo że tempo rozwoju jest różne u poszczegónych dzieci, to jedn wszystkich dzieci obserwujemy pewną zgodnóść rozwoju. Oznacza tj^J

rozwój dzieci postępuje wediut£charaktervstvcznvch dla nich sekwe _ ......... .    .    - ..    , . „ ..    .....

.-----—-——:— -‘—;-;----—-— .6. Różnice indywidualne w rozwoju umysłowym 5 chłopców i 5 dziewcząt (Wg:

uwarunkowanych unikalną kombmagąjch ^    dziedziczną^ _{0n the} gr0wth of intelligence. „American Psychologist" 1955, 10, 805-818.

Środowiskowych.    zystano za zgodą)

Badania wykazały, że jeśli dzieci są wysokie w pewnym wieku, tj również wysokie w dalszych latach życia, podczas gdy inne dzieci, któr niskie, pozostaną także niskie w następnych latach (86). Krzywe dotycj wieku umysłowego dzieci zdolnych, przeciętnych i niezdolnych wykś

podobną zgodność rozwoju. Dzieci odznaczające się przyspieszoltyczne znaczenie różnic indywidualnych rozwojem umysłowym wykazują akcelerację pod tym względem taki    . . . , .

następnych latach. Natomiast dzieci opóźnione w rozwoju umysło7^etY^{cznego punktu widzenia wazn}3 ^rzecz^ J^est' ^bY wiedz.ee, ze w rzadko dorównują dzieciom normalnie się rozwijającym i prawdopodoi^{oju dzieci} występują pewne sekwencje zmian, które różnią się, choć będą coraz to bardziej opóźnione w miarę wzrastania (65)    ^^lko w szczegółach, od sekwencji w rozwoju innych dzieci.

Powtarzane badania testowe inteligencji dzieci od urodzenia do _wY^czna wartość takiej wiedzy znacznie przekracza jej wartość teore-dojrzałego ujawniają znaczną zgodność wyników. Rycina 2.6 przedst^’ ^PrzY^czY^{ną te}9° i^{est fakt}' ^{że rodzice j} nauczyciele wykazują krzywe rozwoju umysłowego pięciu chłopców i pięciu dziewcząt poc)^{ncję d}° ^mV^ślenia ° ^{dzieciach w} tym samym wieku, .z są do siebie szy od 1 miesiąca do 25 r.ż. Krzywe te mają na początku niemal _pod(]bne, a w konsekwencji oczekują od nich podobnego zachowama, albo przebieg, ale ok. 6 r.ż. zaczynają się pojawiać różnice _indywid Podziewają się, że to, co jest odpowiednie dla jednego dziecka, będzie Początkowe podobieństwo może nie jest rzeczywiście tak wielkie, jaktf¹⁹^²⁰'⁸ właściwe dla innego dziecka.

wydaje. Testy do badania dzieci w pierwszych latach życia mogą nie!^pośród wielu praktycznych wn.oskow wypływających z wiedzy o tym, tak diagnostyczne w rozpoznawaniu różnic, jak testy _przeznaczoJkwencje zmian rozwojowych są różne u poszczególnych dz.ec, cztery badania starszych dzieci (7).    (azmejsze wyjaśniono w ramce 2.7.

ASADY ROZWOJU >2

INDYWIDUALNE ZRÓŻNICOWANIE ROZWOJU

83

Ni A 89