28

Rozdział XIII. Wspólna Polityka Zagraniczna i Bezpieczeństwa UE

Radą Europy (art. 303 TWE); a także Organizacją Współpracy Gospodarczej i Rozwoju (art. 304 TWE).

_ Wraz z wejściem w życie TL zdolność legacji uzyska jednolita UE, zaś w jej imieniu stosunki dyplomatyczne wykonywać będzie nie, jak dotąd KE, lecz Wysoki przedstawiciel Unii do spraw zagranicznych i polityki bezpieczeństwa oraz Komisja. Zgodnie z art. 16 TUE w wersji TL: „Misje dyplomatyczne Państw Członkowskich i delegatury Unii w państwach trzecich i przy organizacjach międzynarodowych współpracują zc sobą i przyczyniają się do formułowania i wprowadzania w życie wspólnego podejścia". Jednocześnie art. 13a TUE tworzy Europejską Służbę Działań Zewnętrznych, zalążek dyplomacji UE. Według art. 19 ust. 2 TUE: „Jeżeli Unia określiła stanowisko w kwestii wpisanej do porządku obrad Rady Bezpieczeństwa ONZ, Państwa Członkowskie, które w niej zasiadają, wnoszą o zaproszenie wysokiego przedstawiciela do przedstawienia stanowiska Unii.". Traktat z Lizbony wprowadza ponadto do TFUE nowy tytuł VI części piątej („Stosunki Unii z organizacjami międzynarodowymi i państwami trzecimi oraz delegatury Unii"). Zawiera on dwa artykuły (art. 188p i art. 188q) w części pokrywające się z dotychczasowymi art. 302-304 TWE. Na podstawie art. I88p: „ 1. Unia ustanawia wszelkie właściwe formy współpracy z organami ONZ i jej organizacjami wyspecjalizowanymi, Radą Europy, Organizacją Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie oraz Organizacją Współpracy Gospodarczej i Rozwoju.

Unia utrzymuje także właściwe stosunki z innymi organizacjami międzynarodowymi.

2. Obowiązek wykonania iiiniejszego artykułu spoczywa na wysokim przedstawicielu Unii do spraw zagranicznych i polityki bezpieczeństwa oraz na Komisji".

Wg art. 188q: „1. Delegatury Unii w państwach trzecich i przy organizacjach międzynarodowych zapewniają reprezentację Unii.

2. Delegatury Unii podlegają wysokiemu przedstawicielowi Linii do spraw zagranicznych i polityki bezpieczeństwa. Działają one w ścisłej współpracy z misjami dyplomatycznymi i konsularnymi Państw Członkowskich.".

§ 56. Stosunki zewnętrzne UE w świetle TL

Traktat z Lizbony całościowo reguluje stosunki zewnętrzne UE. Obok znajdujących się w TUE postanowień dotyczących WPZiB oraz EPBiO cło TFUE została dodana nowa część piąta zatytułowana „Działania zewnętrzne Unii". Zawiera ona VII tytułów: I - Postanowienia ogólne dotyczące działań zewnętrznych Unii; II - Wspólna polityka handlowa; III - Współpraca z państwami trzecimi i pomoc humanitarna (składa się on z trzech rozdziałów: pierwszego - Współpraca na rzecz rozwoju, drugiego - Współpraca gospodarcza, finansowa i techniczna z państwami trzecimi i trzeciego świata - Pomoc humanitarna); IV - Środki ograniczające; V - Umowy międzynarodowe; VI - Stosunki Unii z organizacjami międzynarodowymi i państwami trzecimi oraz delegatury Unii; VII - Klauzula solidarności. Część postanowień wymienionych tytułów została już uprzednio opisana. Zwraca uwagę, że do dziedziny stosunków' zewnętrznych wyraźnie zaliczono wspólną politykę handlową, gdyż, zgodnie z art. 188b TFUE (opartym o do-

tychczasowy art. 131 TWE): „Poprzez utworzenie unii celnej zgodnie z artykułami 23-27 Unia przyczynia się, we wspólnym interesie, do harmonijnego rozwoju handlu światowego, stopniowego zniesienia ograniczeń w handlu międzynarodowym i w bezpośrednich inwestycjach zagranicznych oraz do zmniejszenia barier celnych i innych barier".

I. Współpraca na rzecz rozwoju

Traktat z Lizbony oparł się w tym zakresie na dotychczasowej regulaqi tytułu XX TWE. Zgodnie z nowym art. 188d: „1. Polityka Unii w dziedzinie współpracy na rzecz rozwoju jest prowadzona zgodnie z zasadami i celami działań zewnętrznych Unii. Polityka Unii i polityka Państw Członkowskich w dziedzinie współpracy na rzecz rozwoju uzupełniają się i wzmacniają wzajemnie. Głównym celem polityki Unii w tej dziedzinie jest zmniejszenie, a docelowo, likwidacja ubóstwa. Przy realizacji polityk, które mogłyby mieć wpływ na kraje rozwijające się, Unia bierze pod uwagę cele współpracy na rzecz rozwoju.". W świetle ust. 2 cytowanego przepisu UE i państwa członkowskie szanują zobowiązania i uwzględniają cele, na które wyraziły zgodę w ramach ONZ i innych kompetentnych organizacji międzynarodowych.

Nowy art. 188e postanawia, iż: „ 1. Parlament Europejski i Rada, stanowiąc zgodnie ze zwykłą procedurą prawodawczą, przyjmują środki niezbędne w celu realizacji polityki w dziedzinie współpracy na rzecz rozwoju, które mogą dotyczyć wieloletnich programów współpracy z krajami rozwijającymi się lub programów tematycznych.

2.    Unia może zawierać z państwami trzecimi i właściwymi organizacjami międzynarodowymi wszelkie rodzaje umów, które przyczyniają się do realizacji celów, o których mowa w artykule lOa Traktatu o Unii Europejskiej i w artykule 188d niniejszego Traktatu.

Akapit pierwszy nie narusza kompetencji Państw Członkowskich do negocjowania na forach międzynarodowych i zawierania umów.

3.    Europejski Bank Inwestycyjny przyczynia się, na warunkach przewidzianych w jego Statucie, do realizacji środków określonych w ustępie 1".

Na podstawie art. 188f: „Dążąc do zwiększenia komplementarności i skuteczności swoich działań Unia i państwa członkowskie koordynują swoje polityki w dziedzinie współpracy na rzecz rozwoju i konsultują się wzajemnie co do swoich programów pomocy, w tym w organizacjach.międzynarodowych i podczas konferencji międzynarodowych (...)".

W omawianym zakresie UE i państwa członkowskie współpracują z państwami trzecimi i kompetentnymi organizacjami międzynarodowymi (art. 188g).

Szczególną formą pomocy dla państw rozwijających się jest System Preferencji Generalnych (Genemlised System of Preferences - GSP), stosowany dotąd przez WE. Opiera się on na preferencjach handlowych i celnych (zwolnienia celne; im- < port bezkontyngentowy) w dostępie do rynku WE i na niedyskryminacyjnym traktowaniu państw rozwijających się.