310 (6)

a)

ciągliwości). Na rysunku 14.4 przedstawiono wykresy ilustrujące

wpływ pierwiastków stopowych na twardość i udarność ferrytu Jak widać, najsilniej utwardzają ferryt krzem i mangan, a przy 'irY^jpierWl^^: tym do zawartości 1% nie zmniejszają udarności. Jest to jeden Mr j~ z powodów ich częstego wprowadzania do węglowych stali kon-strukcyjnych. Bardzo korzystnie wpływa na własności stali nikiel, —¹ który jednocześnie zwiększa wytrzymałość i udarność. Inne pierwiastki (węglikotwórcze) utwardzają ferryt w małym stopniuj a przy tym (z wyjątkiem chromu) już przy małych zawartościacl silnie zmniejszają udarność. Ponieważ jednak tworzą twarde wę] gliki, są one zwykle składnikami stali narzędziowych.

ziai³

, dla ^

stko

Twardość HB

210

16 O'

120

			Mn
			/	A
			//
		A	/		Ni
		/J		■—
	//	1		✓y -
/	5
			Cr

Zawartość składnika stopowego. %

b)

250

200

Ti 150

i:

100

50

/	>			<
t	\
V	A		s
		\.Mn
\
				Mo
		sSi

Zawartość składnika stopowego, %

liastków stopo Oenitu!

^ jf*ecUod20^ne l5 - temperatur*

jiotermicznych lub po ^ dh określenie szyb pierwiastki stopow

*

^na przemianą austen ^krzywepoczątku ii krzywy (

charakter

Rys. 14.4. Wpływ pierwiastków stopowych na własności ferrytu: a) na twardość, b) na udarność (A.P. Culajew)

nastc stopowe kobaltu, zwiększają ttfó, przesuwając ki isf«(rys. 14.5a). Jedn k do węgla (Cr, W, 1 i otoku zmieniają, pi elajijdi początku i koni

14.12. Jaki jest wpływ pierwiastków stopowych na rozrost ziarna austenitu?

Pierwiastki stopowe na ogół zmniejszają skłonność ziam austenitu do rozrostu. Jest to wynikiem zmniejszenia szybkości dyfuzji i segregacji atomów na granicach ziarn, co utrudnia migrację granic. Wiele pierwiastków stopowych tworzy dyspersyjne cząstki węglików lub innych faz trudno rozpuszczalnych w austenicie, które stanowią bariery hamujące rozrost ziam. Pierwiastki, które nie tworzą węglików, takie jak nikiel, kobalt, krzem, wpływają na rozrost ziarn w niewielkim stopniu. Natomiast wpływ pierwiastków węglikotwórczych (chromu, molibdenu, wolframu, wanadu i tytanu) jest duży i zwiększa się ze wzrostem powinowactwa do węgla. Na przykład wanad i tytan tworzą węgliki MC i azotki

310