390 391 (4)

ta asymetria nie występowała, filtr C,R, nie może wywierać zauważalnego wpływu na częstotliwościową i fazową charakterystykę stopnia w zakresie roboczego pasma częstotliwości.

Przy stosowaniu w stopniu z dzielonym obciążeniem triody, doprowadzeniu ujemnej polaryzacji siatki z części oporności katodowej (rys. 7-27a) oraz jednakowej wartości oporności R. i R_k napięcie wyjściowe gałęzi katodowej na średnich częstotliwościach jest większe. Jest to związane z tym, że przez R, płynie prąd źródła sygnału In, płynący przez R_t w tym samym kierunku, w którym płynie zmienna składowa prądu katodowego. Aby wywołana tą okolicznością asymetria napięć w gałęziach nie przekraczała kilku procent, wartość R, powinna być nie mniejsza niż

R.^SOR,-¹-^-    (7.119)

^Kulr

Opisane zjawisko można zaobserwować również w lampie z siatką ekranową. Jednakże przy zastosowaniu lampy z siatką ekranową oraz kondensatora C„ znajdującego się między siatką ekranową a wspólnym przewodem istnieje jeszcze jedna przyczyna powodująca asymetrię. Polega ona na tym, że przez obciążenie anodowe lampy przepływa zmienna składowa prądu anodowego, a przez obciążenie katodowe — zmienna składowa prądu katodowego. W celu uniknięcia tej asymetrii należy przyjąć Rk

0    takiej wartości, aby było S_k : S_a razy mniejsze niż R„ gdzie St i S„ — statyczne nachylenie charakterystyki prądu anodowego

1    katodowego w punkcie pracy.

W stopniu tranzystorowym z obciążeniem dzielonym przez ramię emiterowe przepływa prąd emitera, a przez ramię kolektorowe — prąd kolektora. Z tego względu przy jednakowych opornościach obciążenia gałęzi wyjściowe napięcie gałęzi emiterowej jest wyższe. Aby wyjście było symetryczne, oporność Re powinna być mniejsza niż Rc■ Ponieważ oporność wyjściowa gałęzi emiterowej jest wielokrotnie mniejsza od oporności gałęzi kolektorowej, to przy zasilaniu nielinearnego obwodu wejściowego następującego przeciwsobnego stopnia tranzystorowego oraz przy dużej amplitudzie sygnału, zniekształcenia nielinearne górnej i dolnej gałęzi nie są sobie równe. Zwiększa to współczynnik zawartości harmonicznych układu. W celu usunięcia tej asymetrii oraz zmniejszenia współczynnika zawartości harmonicznych układu przy dużych amplitudach, w przewód gałęzi emiterowej można włączyć oporność Rj (linia przerywana na rys. 7-27b). Należy przy tym zwiększyć Re w celu uzyskania wyjścia symetrycznego.

W lampowym stopniu wzmacniacza akustycznego R, i R* są zazwyczaj rzędu kilkudziesięciu kiloomów. Ponieważ przy dalszym wzroście wartości tych oporności wzmocnienie stopnia praktycznie nie zmienia się, nie zmienia się również wartość sprzężenia zwrotnego, która w tym przypadku jest dostatecznie duża. We wzmacniaczach szerokopasmowych wartość R_k (a więc i związaną z nią R,) dobiera się na podstawie tych samych przesłanek, które były wymienione w wtórniku katodowym (str. 373...374, 383). W stopniu tranzystorowymi oporność obwodu kolektora przyjmuje się 10...20 razy większą niż oporność następnego stopnia.

Do obliczeń wzmocnienia napięcia, prądu oraz obliczenia oporności wejściowej takiego stopnia można stosować wzory (7.100) dla wtórnika emiterowego.

Pozostałe elementy stopnia inwersyjnego z dzielonym obciążeniem oblicza się analogicznie do konwencjonalnego stopnia oporowego.

7.4.5. Stopień inwersyjny ze sprzężeniem katodowym (emiterowym)

W stopniu inwersyjnym ze sprzężeniem katodowym (emiterowym) stosuje się triody, lampy z siatką katodową, tranzystory (rys. 7-28). Rozpatrzymy zasadę działania takiego stopnia na przykładzie układu z pentodami (rys. 7-28a). Tutaj we wspólny przewód katodowy lamp LI i L2 włączono oporność sprzężenia katodowego R*,. W obwodach anodowych lamp znajdują się oporności R,| i R,₂, w których jest odprowadzane napięcie wyjściowe bezpośrednio lub przez kondensatory rozdzielające. Siatka sterująca dolnej lampy jest połączona dla składowej zmiennej (przez kondensator Ci dużej pojemności) do wspólnego przewodu. Z tego względu taki układ jest niekiedy nazywany układem inwersyjnym ze wspólną siatką. Ponieważ napięcie na R*, jest zazwyczaj większe niż napięcie polaryzacji, to ostatnie odprowadza się z części Rł„ lub do obwodu siatki sterującej doprowadza się napięcie kompensacyjne.

Przy doprowadzeniu na wejście stopnia dodatniej półfali sygnału napięcie na siatce górnej lampy rośnie, rośnie również jej prąd katodowy oraz spadek napięcia na R_kt. W tych warunkach napięcie na siatce dolnej lampy maleje, gdyż ta siatka jest połączona z lewą końcówką R_łt, mającą ujemny potencjał względem katody. Dlatego napięcie sygnału na siatce dolnej lampy ma polaryzację przeciwną w stosunku do napięcia sygnału na siatce górnej lampy. A więc napięcia U_vyll i U_wyn mają przeciwne znaki.

Zaletą stopnia inwersyjnego z sprzężeniem katodowym (emiterowym) jest: możliwość wprowadzenia korekcji małej i wielkiej częstotliwości; prawie dwukrotnie wyższe napięcie wyjścio-

391