74

niowego, do mięśni skrzydłowych, do naprężacza błony bębenkowej, do napinacza podniebienia miękkiego, do mięśnia żuchwowo-gnykowego i do przedniego brzuśca mięśnia dwu-brzuścowego. Uszkodzenie jednostronne włókien ruchowych powoduje zbaczanie żuchwy w stronę uszkodzenia, obustronne wywołuje opadanie żuchwy i niemożność zamknięcia ust.

Włókna czuciowe nerwu trójdzielnego składają się z trzech gałązek:

„ 1 — gałązka oczna odchodzi ze skóry czoła (por. ryc. 10), ze spojówki, rogówki i tęczówki,

ze śluzówki zatok czołowych i górnej części jamy nosowej;

2    — gałązka szczękowa odchodzi ze skóry policzka,

ze śluzówki zatoki Highmora i dolnej części jamy nosowej, ze śluzówki szczęki górnej i podniebienia, aż do łuku pod-niebiennego, od zębów' górnych;

3    — gałązka żuchwowa odchodzi ze skóry brody,

ze śluzówki policzków, żuchwy, dna jamy ustnej i z przednich dwóch trzecich części języ ka, od zębów dolnych.

Nerw VII—twarzowy jest nerwem czuciowo-ruchowym. Włókna ruchowe dochodzą do mięśni mimicznych twarzy, do mięśnia szerokiego szyi, policzkowego, do brzuśca tylnego mięśnia dwubrzuścowego, do mięśnia rylcowo-gnykowego, naczasznego, usznego tylnego i strzemiączkowego. Uszkodzenia włókien ruchowych nerwu twarzowego uzewnętrzniają się niemożnością W7szczerzenia zębów, zaciśnięcia powiek i zmarszczenia czoła. Twarz jest maskowata, nieruchoma. Porażenie mięśnia rylcowo-gnykowego i tylnego brzuśca mięśnia dwubrzuścowego powoduje zapadnięcie podstawy języka. Przy porażeniu mięśnia strzemiączkowego, który zamyka okienko owalne jamy bębenkowej przez podstawę strzemiączka, występuje nadmierna wrażliwość słuchu, zwłaszcza na tony niskie. Od włókien czuciowych nerwu twarzowego zależy prawdopodobnie czucie proprioceptywne mięśni twarzy.

Nerw VIII — statyczno-słuchowy. Składa się z części ślimakowej, przewodzącej informacje ze zmysłu słuchu oraz z części przedsionkowej, przewodzącej informacje z receptorów zmysłu statycznego uczestniczącego w czynności zachowania postawy i równowagi ciała.

Nerw IX —języków o-gardłowy jest prawie wyłącznie nerwem czuciowym. Włókna czuciowe odchodzą od górnej części gardła, od dolnego brzegu podniebienia miękkiego i od tylnej jednej trzeciej części języka.

Nerw X — błędny. Włókna ruchowe dochodzą do dźwigacza podniebienia, do zwieraczy gardła, do mięśni wewnętrznych krtani, do tchawicy i oskrzeli oraz mięśni przełyku, żołądka i jelit cienkich. Poza tym prowadzi włókna hamujące do serca i włókna naczynioruchowe do licznych naczyń. Jednostronne uszkodzenie włókien ruchowych powoduje opadanie podniebienia po jednej stronie (nosowanie), zbaczanie języka i przyciąganie przy fonacji jednej ściany gardła w kierunku strony zdrowej oraz porażenie wiązadeł głosowych. Jedno wiązadło głosowe jest nieruchome i przyjmuje położenie środkowe lub tzw. trupie, na skutek jednoczesnego porażenia mięśni zamykających i otwierających głośnię. Głos może być niezmieniony na skutek czynności wyrównawczych drugiego wiązadła lub bywa ochrypły. Obustronne częściowe uszkodzenie włókien ruchowych powoduje opadanie podniebienia miękkiego (co stanowi przyczynę przedostawania się płynnych pokarmów do jamy nosowej), bezgłos, a w ciężkich wypadkach gwizd w czasie wdechów. Jeżeli wydobycie głosu jest w ogóle możliwe, głos ma zabarwienie nosowe. Obustronne całkowite porażenie nerwu błędnego powoduje natychmiastową śmierć.

Czuciowa część nerwu błędnego odchodzi od krtani, przełyku, zewnętrznego przewodu słuchowego, od oskrzeli i żołądka.

Nerw XII — podjęzykowy jest nerwem ruchowym. Unerwia wszystkie mięśnie języka. Jednostronne uszkodzenie tego nerwu powoduje zbaczanie języka w stronę uszkodzoną. Mowa jest stosunkowo mało upośledzona, ponieważ dzięki

75