7 (1795)

przy łóżku nadal nie ma porządku”, albo: „przed chwilą słyszałem zbyt głośne rozmowy”,

■    należy udzielać informacji określającej problem: „rzeczy osobiste powinny być uporządkowane, także w szafkach”, albo: „w nocy, gdy większość osób śpi, obowiązuje cisza”,

■    należy sformułować krótkie oczekiwanie: „należy posprzątać”, albo: „nie rozmawiać”.

Jednym z ważnych celów rozwoju dziecka jest poczucie własnej wartości i kompetencji. Dziecko nie wie, jakie jest, dowiaduje się

0    tym z wypowiedzi osób dorosłych. Jeżeli słyszy, że „nie radzi sobie” albo, że „jest słabe” wówczas z takich komunikatów zbuduje obraz siebie

1    zgodnie z tym obrazem będzie postępować.

Niezwykle ważną zasadą jest, by komunikaty wyrażające oczekiwania wobec dziecka były spójne i konsekwentne. Jeżeli wymagamy np. od córki, by wieczorem i rano czyściła zęby i pamiętała, żeby o odpowiedniej porze wykonać ćwiczenia rehabilitacyjne i nie zawsze egzekwujemy te powinności, wówczas uczymy, że lekceważenie obowiązków popłaca. Unika bowiem bezkarnie kłopotliwych czynności. Rodzice przestają mieć wpływ na zachowanie córki a do prób egzekwowania powinności, najczęściej i nieprzypadkowo wracają w chwilach złości i rywalizowania z dzieckiem.

Jeżeli dziecko wbrew zaleceniom rodziców nie spełnia swych powinności, powinno niezwłocznie doświadczyć konsekwencji własnego postępowania. W przypadku zaniedbań istotnych i szkodliwych, np. zbyt „lekkiego” ubrania się mimo mrozu, spożywania niewłaściwych posiłków mimo choroby układu trawiennego, należy dziecko pozbawić nagrody, np. pozbawić możliwości oglądania programów telewizyjnych przez jakiś czas, itp.

Jeżeli jednostkowe zaniedbania ze strony dziecka nie mają odległych i dramatycznych konsekwencji, lecz tylko doraźne, należy pozwolić, by dziecko „oparzyło” się, czyli poniosło konsekwencje. Przykładem może być sytuacja, kiedy dziecko ociągając się i zwlekając nie zdążyło przed wyznaczoną porą wieczorną odrobić lekcji. Nie powinniśmy wówczas wyręczać dziecka w wykonaniu zadania ani nie odraczać pory spoczynku. Następnego dnia powinna je spotkać w szkole nagana za nie odrobienie zadania domowego. Takie zachowania rodziców wydają się być surowe, ale nie mają one negatywnych konsekwencji dla zdrowia psychicznego i są znacznie bardziej skuteczne niż groźby, narzekania czy