BILANS WARTOŚĆ POZNAWCZA I ANALITYCZNA (130)

Rozdział VI

Wykorzystanie bilansu w ocenie sytuacji majątkowej i finansowej przedsiębiorstwa

1. Istota i rodzaje analizy bilansu

Analiza bilansu jest częścią analizy sprawozdania finansowego¹. Ponieważ bi-lans Sianowi najważniejszy składnik sprawozdania finansowego o największej pojemności, dlatego jego analiza ma ważne znaczenie w ocenie sytuacji majątkowe/ i finansowej przedsiębiorstwa.

Analiza bilansu powinna dostarczyć m.in. danych dotyczących:

Jakie • wielkości zasobów majątkowych przedsiębiorstwa i ich zmian w czasie, informacje • elementów składowych majątku, dostarcza , źródeł finansowania majątku, analiza _# stopnia zadłużenia przedsiębiorstwa.

Bilans stanowi główne źródło informacji do oceny sytuacji majątkowej i finansowej przedsiębiorstwa. Jednak liczba danych zawartych w bilansie jest z reguły tak duża, że uniemożliwia szybkie czytanie bilansu, dokonywanie najważniejszych stwierdzeń i ustalanie głównych kierunków analizy. Dlatego dla celów analizy bilans sporządzony zgodnie z przepisami ustawy o rachunkowości powinien być odpowiednio przekształcony. Tak przekształcony bilans nazywa się bilansem analitycznym.

Bilans analityczny ma na celu nadanie formie sprawozdawczej bilansu bar-j_Cj syntetycznego charakteru, a tym samym zwiększenie przejrzystości o «ytu-•j majątkowej i finansowej przedsiębiorstwa^{2 3 4}, przekształcenie formy sprawozdawczej bilansu w formę analityczną polega głównie na:

•    zastąpieniu poziomych układów bilansu układami pionowymi,

•    pominięciu szczegółowych pozycji bilansu,

•    odpowiednim pogrupowaniu i połączeniu pozycji zbiorczych bilansu⁵. Sporządzając bilans analityczny, aktywa szereguje się według rosnącego stopnia ich płynności, ujmując w pierwszej kolejności składniki majątku trwałego, a następnie obrotowego. Z kolei pasywa są ujmowane według rosnącego stopnia ich wymagalności, czyli pilności spłaty. W pierwszej kolejności wykazuje się więc kapitały własne, a następnie kapitały obce, z podziałem na kapitały obce długoterminowe i krótkoterminowe. Analityczna forma bilansu jest wykorzystywana do przeprowadzenia wstępnej oceny bilansu i stanowi podstawę obliczenia najważniejszych wskaźników.

Najbardziej syntetyczną postać bilansu analitycznego przedstawiono w tabeli 6.1.

Tabela 6.1. Bilans analityczny w ujęciu syntetycznym

AKTYWA	PASYWA
AKTYWA TRWALE	KAPITAŁ WŁASNY
AKTYWA OBROTOWE	KAPITAŁ OBCY

Taka konstrukcja bilansu analitycznego pozwala na szybką, syntetyczną ocenę wielkości podstawowych grup majątku i źródeł ich sfinansowania. Na podstawie danych liczbowych bilansu analitycznego oblicza się najważniejsze wskaźniki, które umożliwiają dokonanie wstępnej oceny sytuacji majątkowej i finansowej przedsiębiorstwa. Bilans analityczny dotyczący aktywów rozpatrywanego przedsiębiorstwa, z uwzględnieniem danych liczbowych i podstawowych wskaźników dynamiki i struktury przedstawiono w tabeli 6.2.

1

' Analiza sprawozdań finansowych nie jest synonimem analizy finansowej. Analiza finansowa jest bardziej zaawansowanym postępowaniem badawczym od analizy sprawozdań finansowych. Dlatego można analizę sprawozdań finansowych potraktować jako część rachunkowości.

2

Należy podkreślić, że zgodnie z ustawą o rachunkowości bilans może być również sporządzo

3

ny w formie uproszczonej. Wykazuje się w nim tylko dane w wierszach oznaczonych literami i cy

4

frami rzymskimi, z pominięciem wierszy oznaczonych cyframi arabskimi. Taka forma bilansu dotyczy tylko tzw. małych jednostek.

5

^J Por. R. Palczyńska-Gościniak, Wykorzystanie bilansu analitycznego w analizie wskaźnikowej (aspekty metodologiczne), „Zeszyty Teoretyczne Rady Naukowej 1999", nr 48, s. 77; Por. B. 01-zacka, R. Palczyńska-Gościniak, Jak ocenićJirmf, Metodyka badania i przykłady liczbowe, ODDK, Gdańsk 2002, s. 22.