BILANS WARTOŚĆ POZNAWCZA I ANALITYCZNA (69)

Aktywa irwa/.

130

Data zawarcia transakcji jest dniem, w którym przedsiębiorstwo zobowiązu. je się do zakupu określonego składnika aktywów.

Data rozliczenia transakcji jest natomiast dniem, w którym składnik akty. wów zostaje dostarczony do przedsiębiorstwa.

Specjalnie podaje się określenie tych dat. gdyż w przypadku transakcji dokonanych na rynku regulowanym nabyte aktywa finansowe wprowadza się do ksiąg rachunkowych w zależności od przyjętej przez przedsiębiorstwo metody. tj. pod datą zawarcia transakcji lub na dzień jej rozliczenia¹. Wybrana przez przedsiębiorstwo metoda ma również zastosowanie w przypadku sprzedaży aktywów finansowych na rynku regulowanym i powinna być opisana — jako element polityki rachunkowości - w zakładowym planie kont.

Natomiast w drugim etapie ma miejsce ustalenie wartości instrumentu finansowego w dostosowaniu do wymogów jego wyceny bilansowej.

W zależności zatem od sposobu zakwalifikowania aktywów finansowych dokonuje się ich wyceny - nie później niż na koniec okresu sprawozdawczego - na poziomie:

Sposoby

wyceny

bilansowe]

instrumentów

finansowych

a) wiarygodnie ustalonej wartości godziwej, bez jej pomniejszania² o koszty, jakie poniosłoby przedsiębiorstwo zbywając te aktywa lub w innych przypadkach uzasadniających wyłączenie z ksiąg ra-chunko wych³,

b) skorygowanej ceny nabycia oszacowanej za pomocą efektywnej stopy procentowej⁴"²,

c) kwoty wymagającej zapłaty⁵,

d) ceny nabycia, a więc wartości godziwej poniesionych wydatków lub przekazanych w zamian innych składników aktywów⁶.

pitypomin® się, że:

<^artość godziwą przyjmuje się kwotę za jaką dany składnik ak-iy\v6\v mógłby zostać wymieniony, a zobowiązanie uregulowane na ^runkach transakcji rynkowej pomiędzy zainteresowanymi i dobrze

Definicję

iwanymi, niepowiązanymi ze sobą stronami.

wartości

godziwej

zawarte

wUoR

Jest to najbardziej ogólna definicja wartości godziwej zamieszczona w art. 28 yst.6 ustawy o rachunkowości. Ta ogólna definicja została jednak dalej uszczegółowiona w odniesieniu do instrumentów finansowych, gdyż określa, że:

wartość godziwą instrumentów finansowych znajdujących się w obrocie na aktywnym rynku stanowi cena rynkowa pomniejszona o koszty związane z przeprowadzeniem transakcji, gdyby ich wysokość była znacząca._'¹::*Pl

Ceną rynkową aktywów finansowych posiadanych przez przedsiębiorstwo oraz zobowiązań finansowych, które przedsiębiorstwo zamierza zaciągnąć, jest zgłoszona na rynku oferta kupna, natomiast ceną rynkową aktywów finansowych, które przedsiębiorstwo zamierza nabyć, a także zaciągniętych zobowiązań finansowych, jest zgłoszona na rynek bieżąca oferta sprzedaży.

Wiarygodnego ustalenia wartości godziwej można dokonać na podstawie:

• wyceny instrumentu finansowego po cenie ustalonej na aktywnym ryn- ^taienic ku regulowanym, na którym realizuje się obrót tymi instrumentami¹⁸⁵, wartości

• oszacowania dłużnych instrumentów finansowych przez wyspecjali- godziwej zowaną, niezależną jednostkę świadczącą tego rodzaju usługi¹¹⁴,

• oszacowania ceny instrumentu finansowego, dla którego nie istnieje aktywny rynek - na podstawie informacji o podobnym¹⁸⁷ instrumencie o cenie notowanej na aktywnym regulowanym rynku (tzn. publikowanej) lub na podstawie cen składników złożonego instrumentu finansowego,

| oszacowania ceny instrumentu finansowego za pomocą metod estymacji,

• zastosowania właściwego modelu wyceny instrumentu finansowego, do którego dane wejściowe są uzyskane z aktywnego regulowanego rynku.

W związku z tym wyłania się dodatkowy problem - systematycznego gromadzenia danych niezbędnych dla określenia wartości godziwej instrumentów finan- ^{7 8 9 10 11}

Warszawska Giełda Papierów Wartościowych rozlicza akcje z trzydniowym opóźnieniem. Różnice w wycenie odnosi się w ciężar konta „Koszty finansowe” lub „Kapitał z aktualizacji wyceny".

Gdyby te koszty wyrażały się jednak znaczącą kwotę, to wówczas należałoby je uwzględnić w wartości godziwej.

"" Jest to podstawowy sposób wyceny aktywów finansowych w tenninie późniejszym po początkowym ujęciu ich składników w księgach rachunkowych (z wyjątkiem pożyczek udzielonych i należności własnych, aktywów finansowych utrzymywanych do terminu wymagalności, ich składników objętych zabezpieczeniem (pozycji zabezpieczanych) lub dla których nie można ustalić w wiarygodny sposób wartości godziwej.

^,c Sposób ten ma zastosowanie do aktywów finansowych o ustalonym terminie zapadalności, a także aktywów, dla których nie można ustalić w wiarygodny sposób wartości godziwej.

^>u Dotyczy to należności w krótkim terminie wymagalności.

¹¹⁴ Sposób ten ma zastosowanie w odniesieniu do tych składników aktywów finansowych, dis których nie jest ustalony termin wymagalności.

Oczywiście pod warunkiem te informacje o tej cenie są ogólnie dostępne, tzn. są publi

kowane.

!^B Przy przyjęciu zasady, że jest możliwe rzetelne oszacowanie przepływów pieniężnych zwią-

zinych z wycenianymi instrumentami.

ⁱⁿ Tzn. nie różniącym się w istotny sposób.