CCF20091012065

Prawo a mądrość 71

Mądrość społeczna zaleca człowiekowi unikanie mieszania się w sprawy innych ludzi, które go nie dotyczą. Uzasadnione są jednak od tego wyjątki. Należy zajmować się innym człowiekiem, gdy: może być dla nas niebezpieczny albo użyteczny; można mu pomóc; ciąży na nas za niego odpowiedzialność. W stosunku do tych, którzy nas irytują z innych względów, należy zachować tolerancję. Nie jesteśmy w stanie dopasować do swoich oczekiwań całego świata, usunąć z niego wszelkie zło ani niczym jakiś supernadzorca kontrolować wszystko, co się w nim dzieje. Brak świadomości i woli stosowania tej prawdy niepotrzebnie odbiera spokój ducha, naraża na konflikty, osłabia siły i trwoni czas. Lepsza jest dyskrecja w sprawach własnych i cudzych niż lekkomyślna i gadatliwa szczerość. Znane powiedzenie głosi: „Jest to cnota nad cnotami trzymać język za zębami". W życiu społecznym, mającym charakter publiczny, pewna anonimowość życiorysu, zachowania, nawet ubioru, rodzaju i innych bogactw bardziej popłaca niż ostentacyjny ekshibicjonizm. Ważna jest również umiejętność zachowywania dystansu wobec ludzi, unikania nieuzasadnionej poufałości i zbytniej uprzejmości wobec obcego podczas już pierwszego z nim spotkania.

Wśród pozytywnych zasad mądrości społecznej wiele rad i wskazówek skupiło się wokół życzliwości. Człowiek mądry potrafi zarówno zyskiwać życzliwość dla siebie, jak i obdarzać nią innych ludzi. Aby zyskiwać życzliwość dla siebie, przede wszystkim nie należy zrażać sobie ludzi i unikać sporów. Kłótliwość, pieniactwo, procesowanie się nawet w drobnych sprawach, nie tylko w religii, moralności i prawie, oceniane są jak najgorzej. Gdy przysłowiowa gra nie jest warta świeczki, mądry bez wahania ustępuje mniej mądremu. Szczególnie niebezpieczne są niepotrzebne spory z ludźmi, którzy mają władzę nad nami - pracodawcami, przełożonymi, policjantami, politykami - toteż należy ich za wszelką cenę unikać. Przykrość sprawia innym słuchanie krytyki lub słów nieprzyjemnych, szczególnie gdy słowa te dotyczą wyznania, narodu, rodziny, przyjaciół i zawodu.

Popłaca natomiast umiejętność zyskiwania sympatii ludzi możnych, wpływowych i bogatych. Najtaniej to osiągać zwykłą uprzejmością, miłym zachowaniem, uśmiechem i oddawaniem przysług, które niewiele albo nawet nic nie kosztują. Pochlebianie rozmówcy bywa niekiedy ryzykowne, dlatego lepiej poprzestawać na uzasadnionych pochwałach. Rozmówcy wysoko sobie cenią objawiane nimi zainteresowanie i wiedzę o ich osiągnięciach.

Solidność należy do wysoko notowanych przez mądrość społeczną przymiotów człowieka mądrego. Objawia się to w przekonaniu zbiorowości ludzkiej, że ma do czynienia z człowiekiem, na którym można polegać - prawdomównym, lojalnym, spolegliwym i punktualnym. Przeciwieństwem prawdomówności jest kłamstwo, dopuszczalne tylko w wyjątkowych sytuacjach,