CCF20091012067

Prawo a mądrość 73

oparta na prawdzie.¹² Jednakże, jak twierdził Coleridge, myśliciel angielski, „Prawda w jeszcze większym stopniu niż Sprawiedliwość jest ślepa i potrzebuje Mądrości jako przewodniczki". Właściwe przygotowanie do wszystkich zawodów, szczególnie prawniczych, podkreśla zasada kompetencji. Wyrazem kompetencji prawnika są cechy dobrego prawnika, najwyraźniej wskazywane przez amerykańskie kodeksy etyki prawniczej: dobry charakter (good character), sumienność i przygotowanie (througness and preparation), pilność i bystrość (diligence and promptness), komunikowanie się z klientami (iCommunications with clients). Posiadanie tych cech przez prawnika zakłada możliwość świadczenia przez niego właściwej jakości usług prawniczych i pozytywną ich ocenę moralną, ich brak - wręcz przeciwnie. Nie ma jakichś wyraźnych granic dla moralnych aspiracji prawnika, rozważanych w sferze zawodowego ideału. Istnieją natomiast granice wskazujące na braki profesjonalne i (albo) braki moralne w kompetencjach prawnika.

Kompetencje na ogół są połączeniem cech naturalnych, nabytych i otrzymanych przez prawnika. Cechy naturalne są zróżnicowane tak, jak zróżnicowane są ludzkie osobowości, charaktery, zdolności i możliwości. Pozwalają one jednak wyróżniać tzw. urodzonego prawnika wśród innych prawników. Do typowych środków kształcenia cech nabytych kompetencji prawnika należą: edukacja prawnicza, praktyki zawodowe, aplikacje, specjalizacje, różnorodne egzaminy, wielkość obciążenia obowiązkami, wynagrodzenie, piętnowanie złych usług prawniczych, samodyscyplina i dyscyplina zawodowa. Swój status zawodowy otrzymuje natomiast dzięki odpowiednim regulacjom prawnym i etycznym. Wspomniane cechy mogą być opisywane zarówno w kategoriach jakiegoś minimum wymagań zawodowych, jakiejś ich średniej, jak i jakiegoś maksimum wyobrażającego ideał prawnika. Poniżej owego minimum mówi się o niekompetencji, powyżej o kompetencji, „aż po granice ideału, odkąd rozpoczynają się nadkompetencje prawnika w relacji do charakteru wykonywanej pracy".¹³

Oczywiście, sama tylko zasada kompetencji nie wyczerpuje ani wszystkich zasad etyki prawniczej, ani nie zapewnia mądrości prawniczej. W ramach zasady kompetencji znajdują się jednak inne zasady etyki prawniczej - autonomii, uczciwości, poufności, unikania konfliktu interesów, reklamy i akwizycji, honorariów.¹⁴ Aby można było mówić o mądrości prawniczej, niezbędne jest właściwe czerpanie z kompetencji w praktyce prawniczej, a więc roztropność. Z ogólnej mądrości prawniczej wynikają bardziej szcze-

¹²    Tak m.in. J. Rawls, Teoria sprawiedliwości, Warszawa 1994, s. 12 i n.; R. Tokarczyk, Filozofia prawa, wyd. X, Lublin 2005, s. 203 i n.

¹³    R. Tokarczyk, Etyka prawnicza, wydanie trzecie, poprawione, Warszawa 2007, s. 82.

¹⁴    Szerzej, tamże, s. 75 i n.