CCF20091012076

Powiązania biojurysprudencji 83

mi za wszelką cenę realizować ideę dominacji człowieka nad przyrodą. Problemy, które stara się rozstrzygać bioetyka, aby mogło regulować je bioprawo kształtowane przez biojurysprudencję, są liczne i skomplikowane. Wyrażają je najogólniej następujące pytania, na które nie można jednak udzielić bezspornych odpowiedzi: Kto powinien określać wartości życia?; Kto powinien kontrolować nowe osiągnięcia techniki?; Jak ludzie mogą korzystać z coraz większych możliwości medycyny tak, aby mogli unikać niebezpieczeństw z jej strony?; Jak bardziej sprawiedliwie rozdzielać między ludźmi ograniczoną dostępność do medycyny?; Jaki rodzaj charakteru, czy też ludzkich cnót, mógłby być najbardziej przydatny dla mądrego wykorzystywania osiągnięć techniki i medycyny?; Jaki rodzaj prawa jest niezbędny dla moralnego kierowania procesami rozwoju techniki i medycyny?¹

Do najtrudniejszych zadań bioetyki należy zakreślanie wyraźnej granicy między faktami a wartościami, bez zrywania istniejących między nimi związków. Ewolucja poglądu na te związki przebiega od wyspekulowanych prób zupełnego oddzielania faktów od wartości, nauki od moralności, poprzez ukazywanie ich powiązań - aż do podkreślenia obecnie nierozłącznego ich związku. Bioetyka, również biojurysprudencja, utrzymuje pogląd, że fakty i wartości nie mogą być odrywane od siebie, tak jak cele nauk o życiu nie mogą być odrywane od środków, przy pomocy których są osiągane. Wszystko to musi być osadzone w realiach życia jednostek, społeczeństw i przyrody, niesugerujących przecież w żaden sposób braku związków między faktami i wartościami. Niełatwe zadania bioetyki wiążą się ze znajdowaniem odpowiedniej metodologii rozwiązywania jej problemów, nigdy jednak chyba rozwiązywalnych w sposób zadowalający dla wszystkich. Niezbędne jest przy tym rozwiązywanie problemów w zgodności z wieloma dyscyplinami naukowymi - doceniania znaczenia dla bioetyki ich oryginalnych osiągnięć. Zostało to zauważone w biojurysprudencji, która posługując się pojęciem kultury normatywnej, jest w stanie łączyć logicznie i harmonijnie wartości, oceny, normy moralne, religijne i prawne na wielu poziomach -mikro (micro), średnim (meso), dużym (macro) i bardzo dużym (mega).²

Na ogół zgodne są poglądy na temat relacji bioetyki z etyką ogólną i jej zróżnicowanymi nurtami. Znacznie trudniej, jeśli to w ogóle możliwe, uzgadniać relacje bioetyki z religiami. Wielość zwalczających się jawnie i niejawnie równoprawnych jednak religii pozbawia świeckich twórców pretendu-

1

   Pytania te sformułował D. Callahan, Bioethics, [w:] Encyclopedia of Bioethics, dz. cyt., vol. 1, s. 280.

2

   Por. przypisy 1, 5, 7. W bioetyce kultura normatywna należy do jej nurtu zwanego bioetyką kulturową. Inne nurty bioetyki, obok już wspomnianych, to m.in. bioetyka: teoretyczna i praktyczna (stosowana), diagnostyczna i kliniczna, regulacyjna i polityczna, opisowa i normatywna, świecka i religijna.