CCF20140127011 (4)

348

Księga druga. Przyczyny społeczne i typy społeczne

Zauważyliśmy, że niezależnie od rodziny małżeństwo we Francji dawało mężczyźnie współczynnik zabezpieczenia przed samobójstwem równy 1,5. Obecnie wiemy, czego dotyczy ten współczynnik. Obrazuje on korzyści czerpane przez mężczyznę z regulującego wpływu małżeństwa, z umiarkowania, jakie narzuca ono jego skłonnościom, i z poczucia zadowolenia o charakterze moralnym, który z lego wynika. Jednocześnie jednak stwierdziliśmy, że również we Francji sytuacja kobiety, przeciwnie, pogorszyła się, dopóki złych skutków małżeństwa nie koryguje obecność dzieci, Teraz pokazaliśmy lego przyczyny, nie chodzi o lo, że mężczyzna jest z urodzenia istotą egoistyczną i złośliwą, którego rola w małżeństwie polega na sprawianiu cierpienia swojej towarzyszce,, ( limlzl ii In, że, aż, ilu niedawna we, rraaijl malżeńnlwu ale było osłabione przez rozwód, a niezłomne zasady narzucane przez nie kobiecie były dla niej zbyt ciężkim jarzmem i nie dawały jej korzyści. Mówiąc ogólniej, widzimy, jaka jest przyczyna antagonizmu płci, sprawiająca, że małżeństwo nie może być równie, korzystne dla mężczyzn i dla kobiet'¹ — chodzi o lo, żer ie.li Interesy są przeciwne; Jedna pleć potrzebuje przymusu, a druga swobody.

Wydaje się zresztą, że w pewnym okresie życia małżeństwo wywiera na mężczyznę taki sam wpływ jak na kobietę, chociaż z innych powodów. Jeżeli, jak wykazaliśmy, zbyt młodzi mężowie

V._

zabijają się dużo częściej niż kawalerowie w tym samym wieku, wynika to niewątpliwie z tego, że ich uczucia są wówczas zbyt burzliwe i są zbytnio zadufani w sobie, aby móc podporządkować się tak surowej zasadzie. Wydaje się im ona niemożliwą do przebycia przeszkodą, o którą rozbijają się ich pragnienia. Właśnie dlatego jest możliwe, że małżeństwo wykazuje wszystkie swoje zbawienne skutki dopiero wtedy, kiedy wiek uspokaja nieco mężczyznę i sprawia, że zaczyna on odczuwać potrzebę dyscypliny².

W końcu w tym samym rozdziale trzecim zauważyliśmy, że tam, gdzie małżeństwo sprzyja żonie, przedział między dwiema płciami jest zawsze mniejszy niż tam, gdzie jest odwrotnie³. Świadczy to o tym, że nawet w społeczeństwach, w których stan małżeński sprzyja całkowicie kobiecie, dajejej mniej korzyści niż mężczyźnie, kiedy ten ostatni czerpie z niego nąjwięcej. Jeśli ten .siali J< j nie odpowiada, może ona olei pień z. lego |kiwihIii liard/U j niż wówczas, gdy jest zgodny z jej interesami. Dlatego też mniej go potrzebuje. To właśnie zakłada przedstawiona teoria. Wyniki, Mórg otrzymali,śmy wcześniej, I wyniki uzyskane w niniejszym rozdziale są więc zbieżne i weryfikgją się wzajemnie.

Dochodzimy więc do wniosku dość dalekiego od powszechnie, | U zyjęlegn poglgi Iii na Uldlźiińnl wo 1 Jego roli;, I Iwa Z a a li;, źo powstało ono w interesie żony i po to, aby chronić jej słabość przed męskimi kaprysami. Zwłaszcza monogamia jest bardzo często przedstawiana jako ofiara, jaką czyni mężczyzna ze swoich poligamicznych instynktów, aby poprawić sytuację kobiety w małżeństwie. W gruncie, rzeczy, niezależnie od względów historycznych, które skłoniły mężczyznę do narzucenia sobie tego ograniczenia, zyskuje on na nim najwięcej. Swoboda, z której w taki sposób zrezygnował, była dla niego tylko przyczyną zamętu,, Kę>

Zob. rozdz. 3.

Jest nawet rzeczą możliwą, że małżeństwo jako takie zaczyna przynosić efekty ochronne dopiero później, po 30 latach. Do tej pory na bezdzietnych małżonków przypada rocznie w liczbach bezwzględnych tyle samo

samobójstw co na małżonków z dziećmi, czyli 6,6 na małżonków bez dzieci i z dziećmi w wieku od 20 do 25 lat, oraz 35 na pierwszych i 34 na drugich w wieku od 25 do 30 lat. niemniej jest oczywiste, że nawet w tym okresie płodnych małżeństwjestdużo więcej niż małżeństw bezdzietnych. A żalem skłonność do samobójslwa tych ostatnich musi być wiele razy większa niż małżeństw mających dzieci; w związku z tym powinna być ona bardzo zbliżona ze względu na nasilenie do skłonności osób niezamężnych. Możemy tu niestety stawiać tylko hipotezy, albowiem w spisach nic podaje się wskaźnika dla każdego przedziału wiekowego populacji małżonków bez dzieci w odróżnieniu od populacji z dziećmi. Sprawia lo, że nie iikiżrmy oddzielnie iibllczyć wskaźnika < Ilu jednych I drugich w kaź dym okresie życia. Możemy podać tylko liczby bezwzględne, które uzyskaliśmy od Ministerstwa Sprawiedliwości za lata 1889-1891. Przedstawiamy je w specjalnej tabeli, którą zamieszczamy na końcu pracy. Żałujemy bardzo, że w spisie jest taki brak.

²²Zob. wyżej.