DSC05276

Konkretność stylu 25

Nie spuszczałem go z oka, sięgając wolną ręką po słuchawkę.

To nie wystarczyło. Miał mój rewolwer zbyt blisko. Chwycił go, a ja skoczyłem na niego.

Obrócił rewolwer w palcach. Wyrwałem mu go - za późno. Wypalił z odległości mniej niż trzydziestu centymetrów od miejsca, w którym jestem najszerszy. Ogień poparzył mi ciało.

Ściskając rewolwer w dłoniach, osunąłem się na podłogę zgięty w pół. Uhl wypadł z pokoju, zostawiając za sobą otwarte drzwi. (D. Hammett)

2. Obrazowość stylu jest wynikiem częstego występowania w tekście wyrazów oznaczających nazwy osób, zwierząt, roślin oraz przedmiotów, np. mężczyzna, pies, kwiat, stół. Zmniejsza konkretność tekstu użycie rzeczowników abstrakcyjnych oznaczających jakości, właściwości i stany, np. słodycz, gniew, powrót. Leżą one poza bezpośrednim ludzkim doświadczeniem - trudno byłoby „pokazać je palcem”. Natomiast takie obiekty jak słodka czekolada, gniewny mężczyzna, powracająca skądś kobieta mieszczą się w kręgu codziennego, osobistego doświadczenia człowieka.

Obrazowości tekstu sprzyja zatem unikanie rzeczowników abstrakcyjnych utworzonych od przymiotników (np. rozrzutność) oraz rzeczownikowych nazw czynności utworzonych od czasowników (np. wyjazd), por.

LEPIEJ NAPISAĆ:    NIŻ:

Zdumiewa mnie, jak on jest rozrzutny.    Jego rozrzutność mnie zdumiewa.

Rodzice zgodzili się, żebyśmy wyjechali    Rodzice zgodzili się na nasz wyjazd w góry.

w góry.

3. Obrazowość stylu intensyfikują wyrazy o mniejszym zakresie oznaczania od innych wyrazów, tzn. ich hiponimy. Im wyraz szczegółowszy, tym cenniejszy dla plastyczności tekstu, por.

NIŻ:

kwiat

drzewo

pies

pojazd

LEPIEJ NAPISAĆ:

róża

dąb

jamnik

ciężarówka

Największy stopień szczegółowości, a co za tym idzie plastyczności tekstu, zapewniają nazwy jednostkowe (własne) oraz nazwy gatunkowe utworzone od nazw marek lub nazwisk twórców (tzw. eponimy), por.

LEPIEJ NAPISAĆ: spotkali się w „Bazyliszku” palił marlboro przyjechał fordem długa seria z kałasznikowa

NIŻ:

spotkali się w restauracji palił papierosa przyjechał samochodem długa seria z karabinu

Zagadnienie szczegółowości nie odnosi się zresztą tylko do rzeczowników, lecz także do czasowników, przymiotników i przysłówków, por.