DSCF0484

HISTORIA I DEFINICJE

Batson, 1991). Procesem najczęściej obecnie rozważanym w tych podejściach jest zaawansowane poznawczo przyjmowanie ról, którym czasem manipulu-je się dzięki zestawom instrukcji w jawnym celu uzyskania określonych reakcji afektywnych (np. Stotland, 1969; Toi i Batson, 1982). W ujęciu tym bierze się również okazjonalnie pod uwagę związane z warunkami poprzedzającymi cechy sytuacji, na przykład stopień podobieństwa pomiędzy obserwatorem i obserwowanym oraz to, jak wpływa on na reakcje afektywne (np. Krebs, 1975; Stotland, 1969). Nieafektywne skutki są zazwyczaj przez tego rodzaju podejścia ignorowane.

Jeśli w teorii i w badaniach przyjmuje się poznawcze założenia dotyczące empatii, to oczywiście skupia się uwagę na innych częściach prezentowanego modelu, przede wszystkim na rezultatach nieafektywnych. Badania związane z adekwatnością, prowadzone w latach czterdziestych i pięćdziesiątych, to jeden z przykładów takiego zorientowania, pomimo że część z tych badań „rozmyła” rozróżnienie pomiędzy procesem i jego rezultatem. Inny przykład pochodzi z lat siedemdziesiątych, w których nastąpił wzrost zainteresowania wpływem manipulowania przyjmowaniem ról na przypisywanie przez obserwatora przyczyn zachowań i skutków u obserwowanego (np. Regan i Totten, 1975). W poznawczym podejściu do zjawiska empatii najmniejszą wagę przywiązuje się do rezultatów afektywnych oraz do charakterystyki sytuacji, kładąc z kolei nacisk na przyjmowanie ról, rezultaty nieafektywne, a także na istniejące pomiędzy nimi powiązania.

Zaletą ujęcia zaproponowanego przez Hoffmana (1984) jest fakt, że zajmuje się ono równocześnie wieloma elementami modelu. Hoffman uważa, że na wczesnym etapie rozwoju występuje automatyczne połączenie, przy aktywności zaledwie paru znaczących poznawczych procesów, pomiędzy czynnikami sytuacyjnymi, takimi jak silne sygnały cierpienia nadawane przez innych, a ujawnieniem się analogicznych reakcji cierpienia. Wraz z rozwojem zdolności przyjmowania ról coraz większa ilość afektywne go doświadczenia empatycznego przekształcana jest w rezultaty reaktywne, takie jak empatyczna troska o cierpiącą inną osobę. Jak z tego wynika, podejście Hoffmana obejmuje swoim zasięgiem większą liczbę zjawisk niż większość pozostałych koncepcji, przy czym bierze ono od uwagę warunki poprzedzające, kilka rozmaitych procesów oraz szereg rezultatów afektywnych. Można zatem powiedzieć, że podejmuje próbę bardziej wszechstronnego opisania dziedziny empatii.

Wieloaspektowej

4p zjawiska empatii

Układ logiczny zaprezentow®iiug«eHTOfito^Bpdawczego oraz korzyści

pływające z takich modeli, j

• modfel*Ho?fn§i£a, prowadzą do następującej