DSCN2072 (2)

Ze szczególną rozmaitością spotykamy się u paprotników. U przedstawia grup o budowie bardziej prymitywnej (kopalne ryniofity, współcześnie żyjące pJi'¹' t> i widłaki) tkanki przewodzące tworzą zwartą, nie poprzedzielaną miękiszcm j zbawioną rdzenia kolumnę. Ten typ walca osiowego (steli) uważany jest za f_0rn. najprymitywniejszą i nazywany jest p r o t o s t c I ą. W najprostszej postaci, z któr spotkaliśmy się już u rynii. składa się on z centralnej kolumny drewna otoczonej cylindrem łyka. Ta najprostsza odmiana protosteli nosi nazwę h a pl os teli (_ry_s 4.65). Bardziej złożoną odmianą protosteli jest aktynostela, w której central! nic położone drewno tworzy ku obwodowi organu wystające krawędzie dające na przekroju poprzecznym obraz promieniście ułożonych „ramion”, pomiędzy którymi znajduje się łyko. Aktynostela poza tym. że występuje w łodydze u niektórych pry. mitywnych paprotników (psyloty). jest charakterystyczna dla budowy pierwotnej korzeni także u wielu okrytozalążkowych. Dalszą jeszcze odmianą protosteli jest występująca u widłaków p I e k t o s t e I a. w której płytkowa te pasma drewna po-przedzielane są i otoczone łykiem. Bardziej złożonym typem walca osiowego jest

syfonostelo    syfonostela    syfonosfteto

amfiftoiczna -    wielocyklięzna

diktiostela

wieiocykliczna

Rys. 4.65. Typy

stel

_s y f o n o s i c I a, w której tkanki przewodzące tworzą rurę otaczająca centralnie położony miękiszowy rdzeń. Jest to układ charakterystyczny dla większości paproci. W syfonostcli ektofloicznej rura tkanek przewodzących utworzona jest z pojedynczego cylindra łyka otaczającego wewnętrzny cylinder drewna. W syfonostełi a m f i f I o i c z. n e j drugi cylinder łyka znajduje się po wewnętrznej stronie drewna. I) niektórych paproci tkanki przewodzące syfonostcli mogą występować w formie kilku współśrodkowych cylindrów łykodrzcwnych oddzielonych od siebie tkanka miękisz.ową. Jest to wiclocykliczna odmiana syfonostełi (rys. 4.65).

W typowej syfonostcli drewno i łyko występują w postaci ciągłego cylindra, a jeśli występują w nim miękiszowe luki liściowe (które powstają w miejscach odchodzenia śladów liściowych, tj. pasm tkanki przewodzącej kierującej sic od walca osiowego do liści), to są one niezbyt duże i nie zachodzą na siebie (rys. 4.71 A. Bi. U wielu paproci jednak luki liściowe są duże i zachodzą na siebie, lak że rura tkanek przewodzących zostaje jakby poprzerywana i tworzy siatkowatą strukturę zwana diklioslelą (rys. 4.65 i 4.66). Na przekroju poprzecznym przez diktiostele

Rys. 4.66. Model diktiosteli

tkanki przewodzące pooddzielane są miękiszowymi promieniami rdzeniowymi i tworzą pierścień pasm lub wiązek. W wielocyklicznej odmianie diktiosteli pasma lub wiązki łykodrzewne tworzą na przekroju poprzecznym kilka pierścieni. U paproci orlicy (Piericlium eujitilimtm) występują dwa pierścienie tkanki przewodzącej: wewnętrzny składa się z dwóch pasm z koncentrycznym układem drewna i łyka. a zewnętrzny z kilku koncentrycznych wiązek lub pasm łykodrzewnych. w których wewnętrzne pasmo drewna otoczone jest przez tkankę łyka (rys. 4.67).

U nagozalążkowych i dwuliściennych tkanki przewodzące ułożone są wokół rdzenia zbudowanego z miękiszu zasadniczego, w którym mogą występować, podobnie jak w korze pierwotnej, różne idioblasty (komórki z kryształami, sklereidy). rury mleczne itp. W rdzeniu rozwijają się też zwykle znaczne przestwory międzykomórkowe. Niekiedy w trakcie wzrostu tkanka miękiszowa rdzenia ulega rozerwaniu

179