DSCN6051 (Kopiowanie)

40 Biologia • Kpetytormm Jl,i kamMutńw nu aladmie mrJ}ran-

Sam proces łączenia się prostszych, mniejszych jednostek w większe (np atomów wodoru w cięższe pierwiastki, pierwiastków w związki, związków prostych w bardziej złożone, czy otganizmów jednokomórkowych w wielokomórkowe) jest chyba jednym z najważniejszych warunków ewolucji. Jednakże - zgodnie z naszą współczesną wiedzą - przyłączanie cząstek nie jest tożsame z odżywianiem, ponieważ żywy oiganizm wykazuje wybiórczość. Oznacza to, że pobiera on z otaczającej przyrody tylko te związki, których potrzebuje; o wybiórczości zaś decyduje błona komórkowa, a zatem jednym z bardzo ważnych etapów na drodze do powstania żywych otganizmów (indywiduów) bvło wytworzenie bialkowo-lipidowei błony komórkowej.

Analogicznie, proces rozpadu nic jest tożsamy z rozmnażaniem, gdyż w procesie rozmnażania organizmy przekazują potomstwu własne cechy charakterystyczne. Odbywa się to za pośrednictwem informacji genetycznej, zawartej w kwasach nukleinowych. Zatem nim powstały z koacerwatów żywe organizmy, musiał zaistnieć proces przekazywania informacji dziedzicznej za pośrednictwem kwasów nukleinowych. Dziś wiemy, że łańcuch kwasu nukleinowego ma „skłonność” do powielania (wytwarzania) tzw. komplementarnego czyli uzupełniającego łańcucha. Aby proces ten przebiega! bez błędów, ów łańcuch nie może się składać z większej liczby niż 30 nukleotydów. Jak się to stało, że powstały skomplikowane, długie łańcuchy, dobrze stabilizowane za pomocą białek, a następnie całe układy enzymów dla powielania tych łańcuchów kwasów nukleinowych? Jak doszło do powstania kodu genetycznego i struktur do jego odczytywania? W jaki sposób powstały błony komórkowe? - tego wszystkiego nie wiemy.

Protoblont czyli najpierwotniejszy żywy organizm musiał być zatem komórką zupełnie tóźnąod tych, które możemy spotkać dzisiaj. Błona komórkowa otaczała wodny roztwór białek, powiązanych w układy enzymatyczne. Protobiont nie posiadał organelli komórkowych takich, jakie występują we współczesnych komórkach (z wyjątkiem - być może - rybosomów). Był to organizm prokariotyczav. a więc nić kwasu nukleinowego nie była oddzielona od cytoplazmy otoczką jądrową. Odżywiał się, pobierając z otaczającej przyrody związki organiczne, których było pod dostatkiem - był zatem cudzożywny (heterotrofrezny). Pierwotne organizmy rozmnażały się, podlegając przy tym ymipnnośri; powstawały z nich odrobinę inne, aż wreszcie drogą ewolucyjnego zróżnicowania - pojawiW się pierwotne bakterie, sinice i wirusy.

Żyjące współcześnie bakterie i sinice są to również stosunkowo proste organizmy, prokariotyczne (bez wyodrębnionego jądra komórkowego) i nie posiadające wielu organeli. Za stwierdzeniem, że były

one jednymi z pierwszych organizmów zamieszkujących Ziemię przemawia również fakt, że najstarsze znane skamieniałości organiczne to właśnie bakterie i sinice sprzed ponad 2 miliardów lat (ryc. 2-4).

Ryc. 2-4. Mikroskamieliny najstarszych znanych organizmów, pochodzące sprzed około 2-2.5 mld M znalezione w formacji Gunflint nad Jeziorem Glo*ny» w Ameryce Płn.

1,2,3- sinice Gunjlintia;

4.5- bakterie Eniespheroides; b-Huroniospora, prawdopodobnie zarodnik.

Na rysunku oznaczono odcinki odpowiadające długo*^{1 1} (według “Science" 3658/1965)