DSCN6400 (Kopiowanie)

100

Biologuj - wpeiyiOfTat

R. arwnsis) zawierają bardzo duże ilości (do 6%) kwasu askorbinowego (witaminy C) oraz szej^ związków (a-karoten. flawonoidy) ułatwiających wchłanianie tej witaminy w przewodzie pokarmowy^ Tak dużej ilości witaminy C nic zawierają żadne inne naturalne surowce roślinne - ani te rosnąc* w naszym kraju, ani importowane. Dlatego owoce dzikiej róży są bezcennym naturalnym lekiem leczącym szkorbut, a także stosowanym w stanach zapalnych, chorobach wątroby, nerek, przewodu pokarmowego i przy rekonwalescencji po ciężkich chorobach. K-łączc pięciornika kUfiK? ZK\s(Polemilla erecta) zawiera do 23% garbników katechinowych. Pod pojęciem garbników rozumiemy zwią&j chemiczne łączące się z białkami w nierozpuszczalne w wodzie kompleksy. Tym samym garbiftj powodują powstanie warstewki ochronnej, oddziałując ściągająco na komórki warstw powierzchniowych i chroniąc pokłady komórek położonych głębiej. Ma to szczególne znaczenie w leczeniu biegunek, owrzodzeń i stanów zapalnych jamy ustnej, gardła i przewodu pokarmowego. Kwiaty i owoce głogu (Crataegus) zawierają hetero zydy flawonoidowe zwiększające przepływ kiwi» układzie własnym serca, czyli w naczyniach wieńcowych. Substancję o podobnym działaniu - sorbitol - zawierają owoce jarzębiny (Sorbus aucuparia); są one ponadto bogate w witaminę C i związki działające moczopędnie i przeciwbiegunkowe. Korzeń uprawianej u nas mvdlnicv lekarslfej (Saponaria officinalis) z rodziny Ccuyophyłlaceae zawiera saponiny (związki tworzące w wodzie pianę podobną do mydlanej) i stosowany jest jako lek wykrztuśny w zapaleniach dróg oddechowych.

Rodzina motylkowatych (Fabaceae) liczy ok. 10 000 gatunków i zawdzięcza swą nazwą grzbiecistym, przypominającym motyla kwiatom. Rośliny te współżyją z bakteriami brodawkowymi (Rhizobiumf przyswajającymi azot atmosferyczny i dlatego motylkowe nie wymagają nawożenia upraw mineralnymi nawozami azotowymi. Do motylkowych zaliczamy wiele ważnych roślin uprawnych: bób (Viciafaba_), groch (Pisum sativum), soję (Soia hispida), soczewicę (Lens culinaris), orzech ziemny (Arachis hypogea), fasole (.Phaseolus). łubin (Lupinus), koniczynę ( Trifolium), lucerną (Medicago sativa). Nasiona bobu, grochu, soi i fasoli zawierają dużą ilość bardzo cennego (bo bogatego w aminokwasy egzogenne) białka; poza tym każde z tych “warzyw” ma działanie lecznicze (np. fasola jest bardzo cennym lekiem przeciwcukrzycowym). Do motylkowych zaliczamy szereg roślin leczniczych. Żarnowiec miotlasty (Cytisujs scoparius) zawiera alkaloid sparteine. stosowany w niemiarowościach rytmu serca (ponieważ roślina zawierać może różne ilości alkaloidu, zaś w dużych dawkach jest on silnie toksyczny, żarnowiec nie powinien być używany w medycynie ludowej) ^'^e'^e nostrzyka żółtego (MelHotus officinalis) obecnie używa się prawie wyłącznie do leczenia owrzodzeń i zapaleń skóry i spojówek. Korzeń lukrecji (Glycyrrhiza glabra) stosuje się jako lek wykrztuśny w zapaleniach dróg oddechowych.

Do motylkowych należy też pochodzący z Ameryki Północnej grochodrzew (Robinia pseudoacacia), wysokie, często w Polsce sadzone drzewo o jadalnych kwiatach, mylnie nazywane akacją. Prawdziwe bowiem akacje (rodzaj Acacia liczy ponad 550 gatunków) wraz z mimoza(Mimosat. która ma liście wrażliwe na dotyk (tigmonastia) usystematyzowano w rodzinie mimozowaiwi (Mimosaceae).

Do rodziny makowatych (Papaveraceae) należy m. in. mak lekarski (Papaver somni/erum). uprawiany na wielką skalę w wielu krajach Azji dla uzyskiwania opium. Opium to wysuszony sol mleczny wypływający z niedojrzałych makówek. Zawiera on ponad 25 różnych ważnych leczniczo alkaloidów, jak np. morfina, kodeina, papaweryna, narkotyna. Morfina i kodeina działają Jj» ośrodkowy układ nerwowy, znosząc czucie bólu, hamując odruch kaszlowy i powodując uczuc* senności. Jednak narkotyczne działanie alkaloidów opium powoduje stan uzależnienia (narkOllMMU*-¹ od narkotyku, co w następstwie doprowadza do poważnych uszkodzeń układu nerwowego i runo całego organizmu. Dlatego - choć w Polsce uprawiano mak do spożywczego wykorzysiyw*¹** nasion - obecnie hodowla tej rośliny w naszym kraju jest prawnie bardzo ograniczona.

I**’*⁰¹'**

ładóBekraszyn Eoraatóooy w 1

mwuiijyii

feto ciekawą ró przewody w

S&lta!£. Dzi

***y(»nnztn

gasili

ssiiy

Si

Hu

^!ł)kor,

‘•'Won