Elementa Latina IV 2

nostros iustitia culta est, ut ii, qui civitates aut nationes de-victas bello in fidem recepissent, earum patroni essent morę maiorum.

Sunt et belli sicut pacis iura

(T. Livius, Ab urbe condita V 27,1 — 11).

1 27. Mos erat Faliscis eódem magistro liberorum et comite uti simuląue plures pueri unius curae demandabantur. Princi-

2 pum iiberos, qui scientia videbatur praeceliere, erudiebat.. Is cum in pace instituisset pueros antę urbem lusus exercendi-que causa producere, nihil eo morę per belli tempus inter-misso longius solito, ubi res dedit, progressus est et ihter stationes eos hostium- castraąue inde Romana in praetorium ad Camillum perduxit..

3, 4 Ibi scelesto facinori scelestiorem sermonem addit: Fale

rios se in manus Romanis tradidisse, quando eos pueros, quo-rum parentes capita ibi rerum sint, in potestatem dediderit.

5 Quae ubi Camillus audivit, „Non ad similem.% inquit,, „tui nec populum, nec imperatorem scelestus ipse cum scelesto mu-

6 nere venisti. Nobis cum Faliscis, quae pacto fit humano, so-cietas non est; quam ingeneravit natura utrisque, est eritąue. Sunt et belli sicut pacis iura iusteque ea non minus quam for-

7 titer didicimus gerere. Arma habemus non adversus eam aeta-tem, cui etiam captis urbibus parcitur, sed adversus armatos et ipsos, qui nec laes^ nec lacesslli a nobis castra Romana

8 ad Veios oppugnarunt./Fos tu novo scelere vici'ti; ego Roma-

9 nis artibus, virtute, opero, armis sicut Veios vincam“. Denu-datum deinde eum manibus post tergum illigatis reducendum Falerios pueris tradidit virgasque eis, quibus prouitorem age-rent in urbem verberantes, dędit_v

10 Ad quod spectaciilum concursu populi primum facto, deinde a magistratibus de re nova vocato senatu tanta mutatio

11 auimis est iniecta, ut pacem universa posceret civitas. Fides Romana, iustitia imperatoris in foro et curia celebratur eon-sensuque omnium legati ad Camillum in castra _)t_atque inde permissu Camilli Romaui ad senatum, qui dederent Falerios, proficiscuntur.

Tarąuinius Superbus minime arte Romana, fraude ac dolo,

Gabios capit

(Livius I 53,4-11; 54,1. 3-10).

53. Exc.epil deinde Tarąuinium lentiuS spe bellum, quo 4 Gabios, propincpiam urbem, nequiquam vi adórtus, postremo minime arte Romana, fraude ac dolo, aggressus est.. Nam cum 5 velut posito bello urbanis operibus ińtentum se esse simula-ret, Sextus, filius eius, qui minimus ex tribus erat, transfugit

ex composito Gabios, patris in se saevitiam intolerabilem con-querens: lam ab alienis in suos vertisse supertuam et libero- 6 rum quoque eum frequentiae taedere, ut quam in curia soli-tudinem fecerit, domi quoque faciat, ne quam stirpem,/ne quem b.eredem regni relinquat, Se quidem inter tela et gla- 7 dios patris elapsum. nihil usquam sibi tu tum/ riisi apud hostes L. Tarquinii credidisse. Nam ne errarent, manere iis bellum, quod positum simuletur, et per occasionem ęumj incautosjin-vasurum. Quodsi apud eos supplicibus locus non sit,(pei;er- s raturum) se omne Latium Volscosque se inde et Aequos, et Hernicos petiturum, doriec ad eos perveniat, qui a patrum cru-delibus atąue imgjug' suppliciiś tegere liberos sciant. Forsitan 9 etiam ardoris' aliquid ad bellum armaque se adversus super-bissimum regem ac ferocissimum populum inventurum. .

Cum si nihil morarentur, infęńsjus ira pbrro inde abitu- 10 rus videretur, benigne ab Gablnis excipitur. iVetąnt mirari," si qualis in cives, qualis in socios, talis ad ultimum in liberos esset: Tn se ipsuin postremo saęviturum, si alia desint./Sibi 11 ' vero gratum adventum eius esse futurumque credere brevi, ut illo adiuvante a portis Gabinis sub Romana moenia bellum transferatur.

_#w„ . _wv\- —

54. Tiftfein consilia publica adhiberi; dux ad ultimum 1,3 belli legitur. IlVi runi inscia multitudine, ,quid ageretur, proelia parva inter Romam Gabiosque fierent, qu:ibus plerumgue Gąbina res superior esset, jtum cllrta&m summi infiniique Gabi-norum Sex. Tarquinium dono deum sibi missum ducem ere-dere. Apud milites vero obeundó pśricula ac laBóreś panter, ^4 praedam munifice°larg!en® tahta caritate esse, ut non pater Tarquinius poteniior Romae quam filius Gabiis esset.