ekonomika (158)

314 9. Koszty w irwmoitk

* nimi, bo są to fadunłu Ulwo psujące się lub niebezpieczne; np- węgiel jest ładunkiem, który znacznie łatwiej przewieźć niż Świeże kwiaty; znacznie trudniej przewozi się ładunki drobnicowe, w zróżnicowanych opakowaniach, o różnej podatności na uszkodzenia, niż ładunki masowe;

>

• przy zapewnieniu większego komfortu podróży pasażerom; w przewozach pasażerskich wpływ na wysokość kosztów ma wyposażenie Środków transportu, zapewniające pasażerom wygodę podróżowania; znacznie większe wymagania maję osoby często podróżujące służbowo niż rodzina wyjeżdżająca na wczasy; dla potrzeb tej pierwszej grupy oferowane są przestronniejsze miejsca siedzące, dostęp do intemetu, poczęstunek, a to powoduje wyższe koszty dla przewoźnika.

9.9. Koszty krańcowe

Kosztem krańcowym nazywa się przyrost kosztów produkcji przy wzroście produkcji o jednostkę. Czasami można spotkać się z określeniami, że jest to koszt wyprodukowania dodatkowej jednostki produkcji lub ostatniej jednostki produkcji Oblicza się go według wzoru*¹¹.

K, - koszt krańcowy (koszt dodatkowej, ostatniej jednostki produkcji),

-    koszt całkowity wykonania a jednostek produkcji,

-    koszt całkowity wykonania a-l jednostek produkcji.

Rjjęcie kosztów krańcowych zostało sformułowane na tle obserwowanej zmiennej wydajności czynników produkcji, jeżeli koszty pośrednie są rzeczywiście stale, elementami kosztu krańcowego są wyłącznie bezpośrednie koszty zmienne. Koszt całkowity można obliczyć jedynie poprzez sumowanie kosztów stałych i kosztów krańcowych indywidualnych jednostek produkcji; K_c = K_t + + (K^ +    + K*.-).

Analiza kosztów krańcowych ma wiele zalet, które wpływają na szerokie zastosowanie jej w teorii produkcji, ftodstawową zaletą kosztów krańcowych jest możliwość szybszego ujawnienia zmian w kształtowaniu się kosztów produkcji. Pogarszanie się warunków produkcji powoduje, ze najpierw zaczyna wzrastać krzywa kosztu krańcowego, a dopiero z pewnym opóźnieniem - krzywa kosztu przeciętnego, ponieważ do kosztów przeciętnych wliczane są koszty jednostkowe stale, które maleją wraz ze wzrostem produkcji. Koszty krańcowe mają charakter dynamiczny, tzn. dla każdej jednostki produkcji mogą być inne

^4,1 lodem, i 88

CZ«gOlnych jednostek.]

obraz realiur tuiwar»lwu|4cych się bczpatrcdnich zmiennych kosz-

gotowanie analizy kosztów krańcowych w przedsiębiorstwach napotyka trudności spowodowane mrwUtciwą ewident^t kosztów według miejsc F*-’" ,stawania i faz produkcji W firmach o ustabilizowanej wielkości produk-^ me mogą być ustalone na poziomic optimum, gdyż nie ma tam sta-podstawy do uchwycenia krańcowośd wielkości produkcji i kosztów ^dukcj*- Koszty te należy liczyć w firmach zwiyksrajpych swą produkcją f¹ Mśrych knhcowofć może być uchwycona. Krzywa kosztów krańcowych ¹    wypadku ma kształt litery ,IT lub — rzadziej — odwróconej w lewo li-

.L

2najomość kształtowania się i poziomu kosztów krańcowych w firmie trans-wykorzystuje się do:

, ustalania optymalnego poziomu produkcji przy danych zasobach;

. ustalania struktury zasobów i technologu wytwarzania przy zamierzonym inichzeiuu wielkości produkcji ponad dotychczasowe optimum;

, _u5tąiama dolnego poziomu cen negocjowanych z klientem.

Ustalenie optymalnej wielkości produkcji przy posiadanych czynnikach produ-^ uzależnione jest od parametru ekonomicznego, który przed siębiorstwo chce Ujjj^niaJizować- Optymalna wielkość produkcji może przybrać postać*⁰:

• optimum ekonomicznego, gdy maksymalizowanym parametrem jest suma zysku;

. optimum technologicznego, gdy maksymalizowanym parametrem jest rentowność tzn. przedsiębiorstwo dąży do minimalizacji przeciętnych kosztów całkowitych.

wykresy na rys 9.9 pokazują przebieg i wzajemne relacje krzywych kosztów krańcowych kosztów przeciętnych i utargu krańcowego. Koszty krańcowe osągSH swoje minimum w punkcie A, co oznacza, że przedsiębiorstwo do tego momentu było w fazie rozruchu i miało stosunkowo ruskie wykorzystanie czynników produkcji. W tym punkcie krzywa kosztów całkowitych osiąga swój piernaty punkt przegięcia, co oznacza intensyfikację wylawyi—h posiadanego potencjału produkryjnego. Przekroczę nie tego punktu powoduje wzrost kosztów krańcowych, ale ciągle opłaca się zwiększać rozmiary produkcji, gdyż obni-°H się koszty przeciętne. W wyznaćranili optymalnej wielkości produkcji ten P°"kt nie ma jednak znaczenia

ri liłil siębiorstwo osiąga optimum technologiczne produkcji, gdy krzywa przeciętnych osiąga swoje minimum (czyli w punkcie B). Minimalizacja przeciętnych oznacza, że na jednostkę sprzedaży przypada maksymał-

^c«vw*cł j la—niti «. ^ at. a asa