HPIM5139

RYS. 1.71. Sprzęgło wiclo/ąbkowe sterowane clekiromagnctycznie

do położenia rozłączonego. Cewka jest zasilana z baterii lub prostownika prądem stałym o napięciu 24 V.

Do sprzęgieł sterowanych kształtowych należą również konstrukcje sprzęgieł z tzw. „klinem przesuwnym" (rys. 1.72), stosowane w przekładniach zębatych obrabiarkowych lub w samochodowych skrzyniach biegów. Pozwalają one na przeniesienie momentu obrotowego przez tę parę kół zębatych I, 2 lub 3, na którą nastawiony jest wpust przesuwny 7, znajdujący się wewnątrz wałka napędowego 6. Kręcąc kołem 10 powoduje się przesuwanie wałka 9, na którym jest osadzony wpust 7 dociskany sprężyną 8 do napędzanego koła. Wpust 7 przesuwa się w podłużnym rowku wydrążonego wałka 6. Aby uniemożliwić równoczesne sprzęgnięcie dwóch kół zębatych, np. / i 2, między poszczególnymi zębami umieszcza się pierścienie dystansowe 4 i 5.

B 4    5

RYS. 1.72. Sprzęgło z klinem przesuwnym

1.3.1.2. Sprzęgła przełączane asynchronicznie

Zasada działania. Działanie sprzęgieł przełączanych asynchronicznie (głównie ciernych) polega na tym, że obydwa człony są dociskane do siebie odpowiednio dużą siłą, dzięki czemu powstaje siła tarcia, umożliwiająca przeniesienie momentu obrotowego. Sprzęgła te przeznaczone są do łączenia wałów obracających się z różnymi prędkościami obrotowymi, zapewniając płynny rozruch bez szarpnięć i drgań. Łącznikiem są pary cierne, wykonane z materiałów wytrzymałych na naciski, obciążenie cieplne i odpornych na zużycie oraz o dużym współczynniku tarcia. W zależności od cech geometrycznych łącznika (kształtu) rozróżnia się wiele odmian konstrukcyjnych tych sprzęgieł, różniących się kierunkiem i sposobem wywołania siły dociskającej, kształtem powierzchni łącznika, liczbą powierzchni ciernych.

W zależności od kierunku działania siły docisku członów i łącznika można wyróżnić sprzęgła włączane promieniowo, osiowo i obwodowo (rys. 1.73). Kształt powierzchni ciernych może być płaski (rys. 1.73c), walcowy (rys. 1.73a, b, h, j, k) lub stożkowy (rys. 1.73d, f, g). Zależnie od liczby powierzchni ciernych sprzęgła mogą być jednotarczowe (rys. 1.73a, b, c, d, h, k) lub wielotarczowe (rys. 1,73e, f, g, j). Sprzęgła o powierzchniach ciernych stożkowych działają na zasadzie klina, umożliwiając przez to uzyskanie większych nacisków na parach ciernych przy tej samej sile dociskającej P_w. Aby uniknąć zaklinowania członów, kąt <p nachylenia powierzchni ciernych (rys. 1.73d, f) przyjmuje się większy od kąta tarcia p. Dla sprzęgieł o powierzchniach ciernych płaskich i walcowych <p = 90°, N = P_w. Odmiany konstrukcyjne przedstawione na rys. 1.73a-fg mają wspólne cechy:

a)    b)    ę) d)

p_m

h)    j)    i

RYS. 1.73. Odmiany konstrukcyjne sprzęgieł ciernych

83