20732

Filozofia pierwszych filozofów nic interesowała się człowiekiem, tylko arche i przyrody stąd nazywana ;cst jońską filozofią przyrody

Wykład II

w_filozo(iij^ząinlfrr>o^-«nie czło>\i.fkif m -_ópfikii-Sok,a_tfs.

Sofiści działali w Grecti lądowej (okres rozkwitu Aten) i początkowo uważani byli za wędrownych nauczycieli, którzy nauczali przemawiania, prowadzenia dyskusji, dowodzenia twierdzeń, czyli retoryki. Początkowo cieszyli się powodzeniem i szacunkiem, gdyż rozwój demokracji doprowadził do zapotrzebowania na te umiejętności. Jednak po kilkudziesięciu latach zaczęli być coraz mniej popularni, przeciwko mm formułowano zarzuty.

-    pobierania opłat za naukę, co uważane było za niewłaściwe. Grecy dążyli do osiągnięcia takiego statusu majątkowego, aby wyzwolić się od obowiązku pracy zarobkowej, człowiek bowiem powinien zajmować się innymi rzeczami - wojnami, zawodami sportowymi i ucztowaniem. Sofiści pobierają: opłaty degradowali działalność intelektualną

-    zarzucano im również psucie młodzieży poprzez uczenie jej przewrotnych reguł, uczyli iak skutecznie wygrać dyskusję bez względu na to. czy ma się rację. Sofiści me wierzyli w istnienie prawdy obiektywnej.

Opinia o sofistach stopniowo ssę zmieniała. Pod koniec V w sofista nie oznaczał już mędrca lecz pseudonauczyciela.

Najwybitniejszym z sofistów był PROTAGORAS (V w p.n.e.)

1.    podobnie iak Heraklit uważał, że świat nieustannie się zmienia, nie ma stałych właściwości, świat poznawany jest wyłącznie za pomocą zmysłów - SENSUALIZM

2.    Nie ma absolutnych wartości, ponieważ to, co próbujemy poznać nieustannie się zmienia Wszystko icst zależne od człowieka - RELATYWIZM skrajny - człowiek jest miarą wszechrzeczy, każda jednostka test autonomicznym źródłem twierdzeń tylko dla mej obowiązujących. To był najbardziej radykalny pogląd sofistów, który spotkał się z ostrą krytyką. Zarzucono mu, ze gdyby tak było, to człowiek nie byłby w stanic podiąć żadnei decyzii, gdyż by rozważyć iakieś dwa sądy i uznać jeden z nich za prawdziwy potrzeba jakiegoś obiektywnego kryterium. Sofiści natomiast stwierdzali, że idea prawdy obicktywnei jest niepotrzebna, ponieważ człowiek podejmując decyzję odwokiie się do konsekwenqi praktycznych. Dlatego człowiek może zmienić decyzje lub osąd w zależności od sytuaqi i tego co mu bardziei pasu te.

3.    Taki pogląd nazywamy PRAKTYCYZMEM

4.    Krytycy sofistów mówili, że relatywizm nie odnosi się do przeszłości gdyż istmeią pewne normy, które są ponadczasowe i absolutne wartości, które zawsze obowiązują Sofiści przyznali, że te normy i wartości istnie ią lecz nie są to wartości absolutne, zachowują tylko pewną względną trwałość, bo ludzie przestrzegają je. bo są korzystne dla łudzi jako całego gatunku. Sytuacja ta może się zmienić i świat może przyjąć nowe normy. Ich względna trwałość wynika z konwencji (umowy).

5.    Po    nęum

J    - fo^nantt    krocąetiM return t fmy/ł)    np eńitctmt, mutycęną mtmęji n j*st dtsffpntjrdyntt dla

mt których

Zasługi sofistów w filozofii człowieka nic były aż tak wielkie. Dopiero SOKRATES próbował odpowiedzieć na pytanie o naturę człowieka. Zył w latach 469 -399 r p.n.e. w Atenach.

Sokrates nic zatmował się ani powstaniem wszechświata i przyroda, interesował go tylko CZŁOWIEK Co stanowi istotę człowieka? Sokrates ptzyiął. że test to dnsza. Dusza jest istotą człowieka. Dusza rozumiana przez Sokratesa |ako nasze świadome ia. nasz rozumjcst źródłem aktywności człowieka i jego moralnego działania. Co jest celem, dobrem najwyższym? Najwyższym dobrem i celem jest WIEDZA rozumiana jako wiedza o człowieku. Takie stanowisko nazywamy INTEIJiKTCAIJZMKM ETiCZN^M. Fundamentem etyki jest według Sokrates wiedza — najwyższe dobro leśli ktoś posiada wiedzę, to musi on postępować etycznie, jeżeli ktoś postępuje źle, to znaczy, że nie ma wiedzy. Wiedza jest warunkiem koniecznym i wystarczającym etycznego postępowania. Wiedza iest tu rozumiana jako znajomość odpowiedzi na pytania czym icst uczciwość, sprawiedliwość, jak postępować. Sokratesowi zarzucano, że bagatelizuje wolność człowieka. Bo człowiek może wiedzieć iak postępować i wybrać złe postępowanie. Sokrates jednak uznawał że wolność polega na podporządkowaniu sobie swojej zwierzęcej natury. Kędy człowiek przestanie kierować się popędami i instynktami stanie się prawdziwie wolny. Pozytywnymi konsekwencjami cnotliwego postępowania iest szczęście i pożytek.

Sokrates me pozostawił żadnych dzieł pisanych, jego filozofię znamy z przekazów jego uczniów. Najwybitniejszym z nich był PLATON, który napisał kilkadziesiąt dialogów, których bohaterem uczynił właśnie Sokratesa, jednak wielokrotnie icgo ustami przekazywał swoje poglądy, zwłaszcza w późmqszych dziełach. Inni uczniowie, znacznie mniej twórczy niż Platon, również pozostawili zapiski będące źródłem wiedzy o Sokratesie — KSENOFANES, ARYSTOFANES. Również ARYSTOTELES pisał o Sokratesie.

Sokrates stosował w swojq filozofii dwie metody wzajemnie się uzupełniające:

I.    Metoda negatywna (elenktyczna) była realizowana w rozmowie. Sokrates nawiązywał rozmowę, aby osiągną:

iakiś cel, mianowicie prowadził rozmowę* posiadanej wiedzy, przygotowując grunt pod prawdziwą wiedzę. Metoda pozytywna (położnicza, maić lityczna) iest metodą mniei dopracowaną polega na tym. że zadaniem nauczyciela me jest przekazywanie uczniowi gotowei wiedzy. Sokrates tako nauczyciel uświadamiał mu wiedzę, którą on już w sobie miał, lecz sobie jq meuświadamiał.

Sokrates stworzył m. m. Wnioskowanie indukcyjne, stosował też wnioskowanie przez analogię. Próbował znaleźć istotę jakiegoś pojęcia poprzez próbę znalezienia wspólnego elementu dla sytuacji wiążących się z jakimś pojęciem (np. z odwagą). Sformułowanie definicji było ukoronowaniem procesu zdobywania wiedzy. Wiedzę posiada się wtedy, gdy potrafi się coś zdefiniować.