105543

42.Czvm charakteryzuje dc wybór/powolanie/mianowanie

WYBÓR (art 73 - 75 k.p.) - nawiązanie stosunku pracy następuje na podstawie wyboru, jeżeli z wyboru wynika obowiązek wykonywania pracy w charakterze pracownika. Ten sposób nawiązania stosunku pracy jest charakterystyczny w prawie samorządowym (ustawa o pracownikach samorządowych z 1990 r. - na podstawie wyboru zatrudnieni: marszałek woj., członkowie zarządu woj. pod warunkiem, że tak stanowi status woj., podobnie starosta, członkowie zarządu powiatu, wójt, burmistrz, prezydent miasta.

Wybór charakteryzuje się dużą stabilnością stosunku pracy (stabilizacja względna - na czas pełnienia mandatu). Stosunek pracy z wyboru rozwiązuje się wraz z wygaśnięciem mandatu. Pracownik, który w związku z wyborem pozostawał na urlopie bezpłatnym, ma prawo powrotu do pracy u pracodawcy, który zatrudniał go w chwili wyboru. Pracodawca jest zobowiązany zatrudnić pracownika na stanowisku równorzędnym pod względem wynagrodzenia z poprzednio zajmowanym, pod warunkiem, że pracownik zgłosi chęć powrotu w ciągu 7 dni od dnia rozwiązania stosunku pracy z wyboru.

POWOŁANIE (art. 68 - 72 k.p.) - stosunek pracy na podstawie powołania może być nawiązany jedynie wtedy, gdy taki tryb wynika z odpowiednich przepisów, np. z ustawy o przedsiębiorstwach państwowych. Powołanie następuje w wyniku decyzji uprawnionego organu i polega na powierzeniu określonych funkcji. Powołanie powinno być dokonane na piśmie. Może być poprzedzone konkursem. Stosunek pracy na podstawie powołania nawiązuje się na czas nieokreślony (wyjątek - gdy pracownik został pow^ołany na czas określony na mocy przepisów szczególnych, wtedy stosunek pracy zaw^rarty jest na okres objęty powołaniem).

K.P. dopuszcza odwołanie pracowiiika w każdym czasie (nawet gdy pracownik jest chory lub kobietę w ciąży - wtedy okres wypowiedzenia biegnie po upływie cłioroby, a w przypadku kobiety w ciąży możliwe jej odwalanie pod warunkiem zapewnienia jej iirnej pracy).

Powołanie jest zawodną podstawą nawiązania stosunku pracy - pracownik nie ma najważniejszych roszczeń, tj. roszczenie o przywrócenie na stanowisko, nawet przy rażąco wadliwym odwołaniu. Przysługuje jedynie roszczenie o odszkodowanie z tytułu wadliwego odwołarua. Odwołanie jest równoznaczne z wypowiedzeniem. Odwołanie natychmiastowe (z winy pracownika) jest równoznaczne z rozwiązaniem stosunku pracy bez wypowiedzenia.

Powołanie wiąże się z 2 obszarami zauważalnymi przy odwołaniu:

a)    obszar uprawnień związanych z funkcją

b)    obszar uprawnień związanych ze statusem pracownika

Z dniem odw^rołania pracownik traci funkcje, kompetencje, choć status pracownika zachowuje przez cały okres wypowiedzenia, tzw. pracownik bez funkcji.

W okresie wypowiedzenia pracownik nie ma obowiązku świadczenia pracy, ale zachowuje prawo do wynagrodzenia.

MIANOWANIE - stosunek pracy nawiązuje się na podstawie mianowania w przypadkach określonych w odrębnych przepisach. Taka fonna nawiązania stosunku pracy jest charakterystyczna dla niektórych kategorii pracowników państwowycli, np. sędziów, prokuratorów, pracowiiików administracji państw'ow^rej i samorządowej. Cechą wyróżniającą mianowanie od innych sposobów nawiązania stosunku pracy jest jest dużo większa stabilizacja statusu prawuego pracownika. Trudno jest pracodawcy rozwiązać stosunek pracy. Cechy charakterystyczne mianowania:

a)    ustawodawca ustalił katalog zamknięty przyczyn zwolnienia pracownika mianowanego. Tylko one mogą być podstawią rozwiązania stosunku pracy.

b)    Dyspozycyjność pracownika mianowanego (nasilone podporządkowanie) - pracodawca ma możliwość wydawania poleceń odchodzących od podstawy nawiązania stosunku pracy -zobowiązuje się pracownika do czegoś, do czego on wcześniej się nie zobowiązywał, np. inne miejsce wykonywania pracy. Osoba mianowana może być oddelegowana na okres 2 lat max 2 razy w życiu do pracy w innej miejscowości

c)    Pracownik mianowany podlega odpowiedzialności dyscyplinarnej (mozaika różnych kar)