118521

4.2.    Pozajęzykowa - odwołuje się do innych czynników poza językowymi. Innymi, zewnętrznymi czynnikami są:

4.2.1.    Cel, dla którego przepis został wydany -) wykładnia celowościowa - ustal takie znaczeni przepisu i taki zakres, aby pozwoliło to osiągnąć właściwy cel, aby to się nie sprzeciwiło celowi -> I deologiczna O jaki cel chodzi, np. cel przepisu - racio legis (z łaciny), cel aktu prawnego, ustawy, fragmentu ustawy, cel gałęzi prawa, cel całego prawa. Im wyżej tym znaczenia mają charakter bardziej ogólny.

4.2.1.1.    Cel przepisu - czasami celu można szukać w samym przepisie pomocne mogą być preambuły, które formułują cele. Prawodawcy racjonalni - kierują się argumentami rozumu i muszą mieć cel.

4.2.1.2.    Czasami nie ma preambuł, wtedy poszukuje się celu, jaki miał prawodawca ustalając ten przepis, co prawodawca miał na myśli. Prawodawca historyczny, - co leżało u podstaw.

4.2.2.    Funkcje - skutki, które wywołuje przepis wykładnia funkcjonalna -wybierz takie znaczenie, aby można było wykonać cel.

4.2.3.    Miejsce, - które przepis zajmuje w strukturze danego aktu prawnego -) wykładnia systematyczna.

4.2.4.    Miejsce, które przepis zajmuje w obrębie całego systemu prawa -) z jakiej jest gałęzi wykładnia systemowa - szerzej odnosimy się do miejsca przepisu.

4.2.5.    Wartości - jakie prawo ma chronić, afirmować, np. wartości wypływające z norm moralnych - ustal takie znaczenie przepisu aby był zgodny z powszechnie wyznawanymi wartościami. Trzeba ustalić, co to są za wartości, czasami są w preambule wymienione (np. w konstytucji).

4.3.    W wykładni pozajęzykowej jest duża dawka subiektywizmu. Gdy porównujemy zakresy uzyskane w obu wykładniach możemy uzyskać zakresy:

4.3.1.    Węższy - wykładnia zwężająca,

4.3.2.    Szerszy - wykładnia rozszerzająca,

4.3.3.    Albo wyjdzie na to samo - wykładnia literalna.

5.    Sposoby prowadzenia wykładni:

5.1.    Dążenie do trw ałego ustalenia wykładni, której nie należy zmieniać, dopóki jest dany przepis i obowiązuje trzeba trzymać się określonych wykładni -> wykładnia statyczna, broni stabilności prawa, posługuje się najczęściej wykładnią językową, systematyczną, czasową -> odrywamy się od rzeczywistości, bo świat się zmienia, ale umożliwia planowanie, przepisy stają się z czasem przestarzałe, co prowadzi do konieczności ich zmiany.

5.2.    Przyjęcie, że wykładnie będą się zmieniać w czasie, wykładnia ma być zmienna w stosunku do sytuacji zmiennej w ykładnia dynamiczna, postuluje elastyczność prawa, dopasowywanie do aktualnych potrzeb, chętnie sięga do wykładni pozajęzykowej (gdzie cel i wartości sobie trzeba ustalić) nie trzeba wydawać nowych przepisów, ale na nowo tworzymy wykładnie.

6.    Moc wiążąca wykładni - czy wykonanie kogoś wiąże, w jakiej sprawie i na jak długo?

6.1. Wykładnia ma charakter pow szechnie wdążący - wiążę wszystkich, sam

prawodawca interpretuje ten przepis, na gruncie polskim dotyczy to głównie aktów prawa wewnętrznego (organy wykonawcze ustalają prawa dla swoich struktur administracyjnych). Akty takie jak zarządzenie nie mogą formułować praw lub obowiązków obywateli, jeżeli minister chce interpretować przepisy na podstawie rozporządzenia jest to sprzeczne z tą zasadą.