50892

Księgi wójtowskie (Advocatialia) wymienione w Katalogu Archiwum m. Krakowa po księgach lawy są zachowane od r. 1442 ( z lat 44-75 brak zapisów). Wójtami byli Jerzy Morsztyn i Jan Lang, po śmierci których spisano Advocatialia i przekazano je nowemu wójtowi Pawłowi Pernusowi. Są to lata 1550 i 1557.

Spis po zgonie pisarza miejskiego Andrzeja Szaroty obejmuje księgi radzieckie, testamenty, plenipotencje, przyjęcia do prawa miejskiego, kopiarze przywilejów, księgi ławnicze, księgi lonerskie, regestry podatkowe. W księgach ławniczych w XIV wieku występują (w latach 1372-1394) dwaj pisarze wójta.

Zasadniczą reformę w organizacji kancelarii i urzędu pisarza wprowadza uchwała rady z 03.06. 1598 r. tworząc osobny urząd pisarza dochodów miejskich. Był nim Melchior Ruricht. Pod swoją pieczą miał stałe dochody i czynsze, cła, opłaty mostowe. Otrzymał polecenie spisania całego majątku miejskiego oraz prowadzenia regestrów ( zwięzłe streszczenia dokumentów) rachunków tygodniowych. Do końca XVI wieku istniały dwie kancelarie:

1.    kancelaria główna rady miejskiej

2.    kancelaria wójtowska

Od roku 1598 istniała trzecia kancelaria aCO lonerska.

Ad.l) Główna kancelaria miejska podlegała Radzie. Zapiska z r. 1344 mówi, że pisarz Konrad został powołany przez radnych. Obowiązkiem pisarzy było protokołowanie obrad rady i wciąganie zapisek do ksiąg „jasnymi, własnymi, nie trudnymi a wyrozumnymi słowy". Pisarz strzegł tajemnicy ksiąg, radny mógł do niej zajrzeć tylko za zgodą burmistrza. Pisarzowi nie wolno było udostępniać ksiąg „ Senatus consulte". Mógł odmówić wpisania uchwały sprzecznej z prawami królewskimi i miejskimi. Rada kontrolowała prowadzenie ksiąg. Pisarze protokołowali zebrania rady i pospólstwa tzw sejmików. Obywatele mieli prawo do odpisów z ksiąg w sprawach własnościowych i spornych. Kancelaria robiła odpisy spraw spornych dla sądów.

Kancelaria sporządzała dokumenty i umacniała je pieczęciami. Dokumenty zatwierdzające statuty cechowe podpisywał pisarz w w. XVII i XVIII. Zadaniem kancelarii była opieka nad przywilejami i księgami. Kontrolę nad wykonaniem sprawowała rada miejska. Sporządzano szereg inwentarzy, kopiarzy i repertoriów przywilejów miasta. Przykładem może być kopiarz przywilejów z końca XIV wieku, kodeks Baltazara Behema zr. 1504, inwentarz przywilejów z r. 1545 sporządzony przez pisarza Waleriana Pernusa; dzieła Zygmunta Jana Zaleskiego w latach 1691-1694 aOO opracował on kopiarz z tekstami 380 przywilejów, inwentarz dokumentów oraz dwa repertoria z ich streszczeniem. W1500 r. pisarz Jan Heydeke spisał wszystkie dochody miasta (głównie z czynszów).

Pisarze należeli do najwyższych urzędników miasta, byli w warstwie patrycjatu, otrzymywali tytuł „nobilis" oraz prawo wyboru do rady miejskiej. Świetnie znali prawo, łacinę (język urzędowy w XIV-XVIII w.), wymagano od pisarzy przestrzegania prawa, bezwzględną rzetelność: za dokonanie niesłusznego zapisu groziło obcięcie ręki, za fałszowanie ksiąg śmierć.