8476758679

BIBLIOTEKI POLSKIEJ AKADEMII NAUK 215

Według Rocznika Statystycznego Rzeczypospolitej Polskiej wydanego w 2002 r., któiy rejestruje dane za 2001 r. biblioteki PAN miały ogółem na koniec grudnia 2001 r. 4 729 000 wol., w tym książek 2 960 000 wol., wydawnictw ciągłych 1 769 000 wol., zbiorów specjalnych 583 000 jedn. inwentarzowych⁸.

Biblioteki samodzielne miały na koniec 2001 r. ogółem 1 622 900 wol., w tym 1 039 000 wol. książek, 583 900 wol. wydawnictw ciągłych oraz 389 800 jedn. inwentarzowych zbiorów specjalnych⁹.

W realizacji planu specjalizacji zbiorów opracowanego w latach 70. ubiegłego stulecia¹⁰ uczestniczą 2 biblioteki PAN: Biblioteka Instytutu Matematycznego jako Centralna Biblioteka Matematyczna oraz Biblioteka Instytutu Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania jako Centralna Biblioteka Nauk o Ziemi i Ochrony Środowiska. Z planu tego - opracowanego przez ówczesne Centrum INTE - wycofała się Biblioteka Instytutu Biologii Doświadczalnej im. M. Nenckiego, ponieważ nie zgodziła się, aby przydzielono jej jako przedmioty specjalizacji 3 dyscypliny: biologię, botanikę i zoologię w sytuacji, gdy istnieją lepiej wyposażone biblioteki do obsługi botaniki i zoologii (Biblioteka Instytutu Botaniki i Biblioteka Instytutu Zoologii PAN). W wykazie bibliotek centralnych zabrakło centralnej biblioteki biologicznej. Należy jednak z naciskiem podkreślić, że plan specjalizacji na skutek błędów merytorycznych i metodologicznych, a także i przede wszystkim braku odpowiednich środków finansowych pozostał na papierze i nie został zrealizowany. Okresowo tylko udało się niektórym bibliotekom wyznaczonym na centralne uzupełnić braki w wyposażeniu technicznym, ale na długo tego nie starczyło.

SYTUACJA BIBLIOTEK PAN W LATACH 90. I OBECNIE

Położenie wielu placówek naukowych, kulturalnych utrzymywanych z budżetu państwa uległo z początkiem lat 90. znacznemu pogorszeniu. Przerzucenie kosztów ich utrzymania na budżet centralny spowodowało efekt tzw. „krótkiej kołdry”; wpływy do budżetu gwałtownie zmalały, co odbiło się na kondycji m.in. bibliotek naukowych i publicznych. W stanie zagrożenia znalazły się także biblioteki instytutowe i samodzielne PAN.

Biblioteki samodzielne jako jednostki budżetowe finansowane są ze środków zarezerwowanych w ustawie budżetowej dla Polskiej Akademii Nauk. Natomiast biblioteki instytutowe utrzymywane są przez instytuty, które z kolei występują o środki na swoją działalność do

⁸    R. 62 s. 315.

⁹    Por. przyp 1. s. 197.

¹⁰    Zarządzenie nr 1 ministrów: kultury i sztuki: nauki, szkolnictwa wyższego i techniki oraz sekretarza naukowego PAN z dn. 26 kwietnia 1979 r. w sprawie ustalenia zasad i planu specjalizacji materiałów bibliotecznych oraz wyznaczenia bibliotek centralnych i określenia ich zadań. _mDz. Urz. Min. Nauki, Szk. Wyż. i Tech.” 1979 nr 3 poz. 9.