plik


ÿþJzyk, mowa Jzyk - system symboli sBu|cych do przekazywania my[li, uczu i znaczeD za po[rednictwem wypowiadanych sBów, dzwików bezsBownych, mimiki, gestykulacji oraz innych sposobów o umownym znaczeniu. W w|szym znaczeniu - jzyk to system znaków dzwikowych i okre[lonych reguB fonologicznych, syntaktycznych i semantycznych rzdzcych kombinacj tych znaków w akcie mowy. Mowa  jest czynno[ci posBugiwania si jzykiem, przez co rozumie si konkretne akty u|ycia jzyka, np. mowa ciaBa, esej W w|szym znaczeniu  mowa to czynno[ci werbalne czBowieka. Jzyk jest gBównym narzdziem w procesie porozumiewania si ludzi, mowa to konkretna realizacja tego procesu. Jzyk, mowa Z badaD nad skuteczno[ci komunikacji, przeprowadzanych niezale|nie od siebie przez wiele o[rodków, wynika, |e: " tre[ wypowiedzi, a wic to co przekazujemy za pomoc sBów tylko w 7% wpBywa na wiarygodno[ i skuteczno[ komunikacji, " w 38% decyduje o tym ton gBosu, " a a| w 55% istota naszego przekazu zale|y od komunikacji pozawerbalnej, czyli tego, jak sprawnie dziaBa nasz "jzyk ciaBa". Na  jzyk ciaBa skBadaj si: " Mimika " Dotyk " Gesty " Kontakt wzrokowy " Pozycja ciaBa " PrzestrzeD personalna i zachowania " terytorialne " Aran|owanie miejsca rozmowy MYZLENIE My[lenie lub rozumowanie to zBo|ony cigBy proces zachodzcy w mózgu, polegajcy na skojarzeniach i wnioskowaniu, operujcy elementami ludzkiej pamici jak symbole, pojcia, obrazy, dzwiki. "Czynno[ my[lenia jest BaDcuchem operacji umysBowych, za pomoc których przetwarzamy informacje zakodowane w spostrze|eniach, wyobra|eniach i pojciach. Dziki my[leniu czBowiek lepiej poznaje rzeczywisto[, tworzy plany i projekty, dokonuje odkry, formuBuje oceny i wnioski" [J. Kozielecki, My[lenie i rozwizywanie problemów, w: Psychologia ogólna, red. T. Tomaszewski, Wydawnictwo Naukowe PWN, 1992, s. 92]. Ludzkie my[lenie jest realizowane przez procesy poznawcze (kognitywne) opierajce si na systemie poj o ró|nym stopniu konkretno[ci Bczone w mózgu w mniej lub bardziej [wiadomy sposób. MYZLENIE Mimo ró|norodno[ci form my[lenia proces ten posiada pewne cechy ogólne: My[lenie wi|e si z procesami symbolicznymi, a nie np. percepcyjnymi. My[lenie jest niedostpne bezpo[redniej obserwacji. Mo|na o nim wnioskowa na podstawie wypowiedzi lub zachowania osób my[lcych. Obecnie jednak mo|na zaobserwowa my[lenie np. na encefalografie. My[lenie polega na operowaniu pewnymi elementami, które mo|na wyodrbni teoretycznie, np.: komponenty mi[niowe, sBowa lub skBadniki jzyka, idee, wyobra|enia, sdy, operacje i pojcia, skrypty. My[lenie jest ukierunkowane na rozwizywanie problemów. Warto równie| zaznaczy, |e my[lenie umo|liwia generowanie problemów. MYZLENIE Proces my[lenia skBada si z trzech podstawowych komponentów: " materiaB, tj. informacje o [wiecie, zakodowane w wyobra|eniach, spostrze|eniach, pojciach (np. liczby caBkowite); " operacje umysBowe, tzn. elementarne transformacje dokonywane na materiale (np. dodawanie lub odejmowanie); " reguBy, czyli strategie porzdkowania BaDcucha operacji (np. wzory matematyczne). MYZLENIE OPERACJE UMYSAOWE 1/ Analiza - wyodrbnianie komponentów caBo[ci 2/ Synteza - Bczenie komponentów w caBo[ 3/ Abstrahowanie  wyodrbnianie pewnych cech obiektu z pominiciem innych, nieistotnych 4/ Uogólnianie  Bczenie cech wspólnych dla klasy obiektów, tworzenie klasyfikacji 5/ Porównywanie  szukanie podobieDstw i ró|nic pomidzy obiektami. 6/ Ustalanie relacji np. semantycznych, wBczenie wyBczanie z zakresu definicji MYZLENIE ReguBy my[lenia Algorytmy okre[laj zbiory operacji, które nale|y kolejno wykona, chcc zrealizowa dany cel Wykonanie algorytmu wymaga zwykle bardzo wiele czasu, cho oczywi[cie zale|y to od stopnia skomplikowania problemu. My[lenie z wykorzystaniem reguB algorytmicznych to my[lenie algorytmiczne Heurystyki maj charakter intuicyjny, lecz uBatwiaj radzenie sobie w sytuacji problemowej. My[lenie z wykorzystaniem reguB heurystycznych to my[lenie heurystyczne MYZLENIE Cechy reguB algorytmicznych i heurystycznych: Algorytmy s niezawodne, tzn. gwarantuj rozwizanie wszystkich zadaD danej klasy, natomiast heurystyki s zawodne. Algorytmy s okre[lone, tj. pokazuj, jaki skoDczony BaDcuch operacji trzeba wykona w konkretnym zadaniu. Natomiast heurystyki s mniej okre[lone, czyli pozostawiaj u|ytkownikowi wiksz dowolno[. Algorytmy s masowe, czyli pozwalaj rozwiza caB klas zadaD, natomiast heurystyki dziel si na ogólne (niespecyficzne) i szczegóBowe (specyficzne). Heurystyki ogólne (np. "Wykorzystuj dotychczasow wiedz" pozwalaj rozwiza wiele problemów, podczas gdy heurystyki szczegóBowe (np. reguBy gry w szachy) odnosz si tylko do pewnej grupy zadaD. MYZLENIE Rodzaje my[lenia: My[lenie autystyczne vs my[lenie realistyczne My[lenie autystyczne to proces, obejmujcy fantazje, marzenia, reakcje nie[wiadome i idee niesprawdzalne za pomoc rzeczywisto[ci zewntrznej. PrzykBadem mo|e by fantazjowanie na temat "Co bym zrobiB, gdybym byB bogaty". Ten typ my[lenia odgrywa istotn rol w aktach twórczych (np. wzór strukturalny pier[cienia benzenu zostaB odkryty w czasie marzeD sennych). My[lenie autystyczne wystpuje m.in. w schizofrenii My[lenie realistyczne (ukierunkowane) wymaga, aby idee byBy dostosowane do rzeczywisto[ci, np. do sytuacji lub do okre[lonych ram czasowych. Ten typ my[lenia wystpuje przy rozwizywaniu problemów. Pozwala ono okre[li cel i znalez sposoby jego realizacji. MYZLENIE Dedukcja vs indukcja Rozumowanie dedukcyjne przechodzi od ogóBu do szczegóBu  cechy danej kategorii przypisuje si obiektom, nale|cym do tej kategorii (np.  Wszyscy studenci zdaj egzaminy."  "Anna jest studentk."  "Anna zdaje egzaminy."). Rozumowanie indukcyjne przechodzi od szczegóBu do ogóBu (np. "Anna jest studentk."  "Anna zdaje egzaminy."   Wszyscy studenci zdaj egzaminy"). My[lenie prelogiczne vs my[lenie logiczne My[lenie prelogiczne nie liczy si z prawami logiki, dopuszcza kontrasty, kieruje si racjami emocjonalnymi, dominantami tre[ciowymi i ubocznymi asocjacjami. Ten typ my[lenia wystpuje u maBych dzieci i u osób z zaburzeniami psychicznymi. My[lenie logiczne przebiega zgodnie z prawami logiki. Obserwujemy w nim wyrazne uczBonowanie sekwencji my[li i ich wzajemnych relacji MYZLENIE My[lenie konkretne vs my[lenie abstrakcyjne Inaczej: sensoryczno-motoryczne vs pojciowe. My[lenie konkretne opiera si na manipulowaniu przedmiotami, konkretami znanymi a wBasnego do[wiadczenia. Ten typ my[lenia wystpuje u zwierzt i u maBych dzieci. Dziki niemu doro[li rozwizuj zadania praktyczne (np. przygotowanie posiBku). My[lenie abstrakcyjne polega na operowaniu pojciami. Ludzie doro[li my[l za pomoc poj (np. opracowanie programu zaj dydaktycznych) My[lenie produktywne vs my[lenie reproduktywne My[lenie produktywne polega na wytworzeniu informacji nowych dla podmiotu PrzykBadem mo|e by pisanie wypracowaD na wolny temat, ukBadanie kompozycji z kwiatów, odkrycie nowego leku. My[lenie reproduktywne nie polega na mechanicznym odtwarzaniu informacji, lecz na wykorzystywaniu dotychczasowej wiedzy podmiotu w nowych sytuacjach problemowych. PrzykBadem mo|e by przetBumaczenie tekstu na jzyk angielski, opracowanie konspektu lekcji. MYZLENIE My[lenie dywergencyjne vs my[lenie konwergencyjne My[lenie dywergencyjne (inaczej: rozbie|ne) pojawia si w wypadku, je[li istnieje wiele mo|liwych rozwizaD sytuacji problemowej Chcc rozwija my[lenie dywergencyjne, mo|emy poleci uczniom, aby dopisali cig dalszy opowiadania lub narysowali dom swoich marzeD. Wiele problemów naukowych ma charakter dywergencyjny. My[lenie konwergencyjne (inaczej: zbie|ne) pojawia si w przypadku, kiedy problem posiada jedno wBa[ciwe rozwizanie Taki charakter maj np. testy wielokrotnego wyboru lub szukanie elementu, który nie pasuje do pozostaBych (np. jabBko, pomaraDcza, ogórek, banan). MYZLENIE Przejawem my[lenia jest rozwizywanie problemów, tj. znajdowanie wyj[cia, rozwizania w sytuacjach nowych, nieznanych. Metody: 1/ metoda prób i bBdów 2/ algorytm 3/ heurystyka 4/ poprzez wgld: odpowiedz nasuwa si sama, jakby z nikd, nagBy przebBysk  rozwizanie czsto oryginalne (przykBad: przejazd pod wiaduktem) Przeszkody w rozwizywaniu problemów: 1/ Tendencja do potwierdzania  szukanie dowodów potwierdzajcych i ignorowanie tego co nie pasuje, stosowanie procedur potwierdzajcych (przykBad: prymus  chuligan) 2/ Fiksacja  niezdolno[ do widzenia problemu z nowej, innej perspektywy, tendencja do powtarzania rozwizaD, które sprawdziBy si wcze[nie, my[lenie o przedmiotach w kategoriach ich typowych funkcji (fiksacja funkcjonalna)  przykBad: [wieca MYZLENIE My[lenie twórcze Cechy my[lenia twórczego: 1/ Oryginalno[ 2/ PBynno[  ilo[ wytwarzanych w jednostce czasu pomysBów rozwizania jakiego[ problemu czy zadaD 3/ Gitko[ (elastyczno[)  zdolno[ do zBamania sztywno[ci (fiksacji) funkcjonalnej Fazy my[lenia twórczego: 1/ Dostrze|enie problemu  otwarto[ umysBu 2/ Inkubacja  dojrzewanie  gromadzenie wiedzy i informacji o problemie 3/ Ol[nienie (wgld)  reakcja typu  Aha \4/ Weryfikacja

Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
Wprowadzenie do psychologii wykł UG
Wprowadzenie do psychologii klinicznej Drat Ruszczak wykład 1 3
wprowadzenie do psychologii z elementami historii egzamin2008
Psychologia ogólna Wprowadzenie do psychologii Mackiewicz wykład 23 Szczęście
Wprowadzenie do psychologii klinicznej Drat Ruszczak wykład 4 PTSD
1 Wprowadzenie do psychologii[1]
Wprowadzenie do psychoterapii
Wprowadzenie do psychoterapii
wprowadzenie do psychologii z elementami historii egzamin2008
wprowadzenie do psychologii not
Kolarczyk Wprowadzenie do Psychologii
wprowadzenie do psychologii z elementami historii kolokwium2008

więcej podobnych podstron