6827068774

Zasada solidarności w prawie Unii Europejskiej a suwerenność państw członkowskich -przykład współistnienia sprzecznych idei

Porządek prawny Unii Europejskiej charakteryzuje się wieloma cechami czyniącymi go wyjątkowym. Pojęcia „porządek prawny” zwykło używać się w odniesieniu do systemów prawa obowiązujących w istniejących państwach. Tymczasem Unia Europejska, mimo ostatnich przekształceń, państwem nadal nie jest, a mimo tego, od początku istnienia Wspólnot Europejskich wykształciła bogaty w źródła własny porządek prawny. Z tej wyjątkowej sytuacji wynikają jego unikalne cechy, takie jak multicentryczność, transgraniczność, autonomiczność w stosunku prawa zarówno krajowego państw członkowskich, jak i międzynarodowego w tradycyjnym znaczeniu.

Prawo unijne określa się mianem acąuis communautaire, a składa się ono z: przepisów prawa traktatowego, aktów prawnych tworzonych przez instytucje unijne, orzeczeń unijnych sądów, ogólnych zasad prawa, prawa zwyczajowego oraz umów międzynarodowych zawieranych przez UE z jej członkami bądź państwami trzecimi.¹

Źródła prawa europejskiego dzieli się przede wszystkim na pierwotne i pochodne. Miano prawa pierwotnego zarezerwowane jest dla wąskiej grupy aktów, jakimi są stanowione pod postacią umów międzynarodowych między państwami członkowskimi traktaty założycielskie Wspólnot Europejskich, załączniki i protokoły do nich, wszelkie zmieniające je akty, wreszcie traktaty akcesyjne. Prawem pochodnym nazywa się pozostałe źródła. Innymi podziałami, które można spotkać, jest podział na prawo pisane i niepisane, wiążące i niewiążące (np. zalecenia, czy opinie) oraz pod kątem pochodzenia - zależnie od instytucji bądź komórki UE, która wydała dany akt.

Porządek prawny UE tworzy więc system prawa, który ma wewnętrzną hierarchię źródeł, daje się sklasyfikować za pomocą pojęć stosowanych do „tradycyjnych”, narodowych porządków prawnych, a także swoje zasady naczelne, nazywane ogólnymi zasadami prawa Unii. Zasadą naczelną jest „dyrektywa, czyli wypowiedź normatywna, wyrażająca jakąś treść prawną, ważniejszą i ogólniejszą w stosunku do poszczególnych przepisów prawa. (...) Wypowiedzi normatywne odnoszące się do (...) całego systemu prawa - to zasady naczelne (...) całego systemu.”² Zasady ogólne prawa unijnego to z kolei „takie zasady, które ze względu na swą naturę i walory są traktowane przez Trybunał [Sprawiedliwości UE] jako samoistne i pierwotne źródła prawa.”³ Ta definicja zdaje się korespondować z poglądami

1

   Ewa Skibińska, Wprowadzenie [w:] Prawo Unii Europejskiej z wprowadzeniem, Warszawa 2014

2

   M. Cieślak, Wstęp do nauki polskiego prawa karnego, Gdańsk 1988

3

^! Z. Brodecki, Prawo integracji. Konstytucja dla Europy, Warszawa 2011