1841899750

164

RECENZJE, OMÓWIENIA, NOTY

nego uległo pewnej dezaktualizacji jako że zawiera ono wypowiedzi sprzed około czterech lat. Tym też można tłumaczyć nie zawsze odkrywcze stwierdzenia autorów.

Zbigniew Wyszyński

^! FILM

CINĆMA UNIVERS DE LAB-SENCE? Le sort de la personnc dans Toeuvre filmique. £dition: Presses universitaires de France — 19G0 Col-lection „Nouvelle Recherche”; — Etudes et Essais publies sous la Di-rection de Georges Hahn, s. 198.

Książka ta zajmuje się omówieniem zjawiska socjologicznego, jakim jest kino, z punktu widzenia reprezentantów różnych środowisk i zawodów. W części pierwszej zabierają głos ludzie zajmujący się „konsumpcją” utworów filmowych (Le cinema et ceux qui y ront), w drugiej — przedstawiciele świata produkcji (Le cinema et ceux qui le font).

Mimo że wśród autorów poszczególnych wypowiedzi widnieją znane nazwiska, np. teoretyka filmu — Henri Agela, krytyka — Georgesa Charensola, reżysera — Franęoisa Truffaufa i innych, to nowych sformułowań i myśli odnoszących się do istoty kina nie spotykamy. Poprzez całokształt rozważań przewija się zasadnicza myśl — znana zresztą jeszcze z lat dwudziestych, tyle że w odmienny sposób podana i nowymi przykładami podbudowana — że kino przyczynia się do depersonifikacji widza, przenosząc go w świat i wydarzenia z innego wymiaru.

Czytelnik sięgający po tę książkę w 19(34 roku wyraźnie odczuwa brak obserwacji i sformułowań związanych z percepcją nowoczesnych kierunków sztuki filmowej — bardziej intelektualnej, niż emocjonalnej, bardziej dokumentalnej, niż fabularnej. (zw)

i PODRĘCZNIK

Miroslav Hladky: ESTETIKA

GRAFICKIE UPRAW NOVIN — SPN — Praha — 1963, ss. 157.

Jest to podręcznik dla szkół wyższych, przygotowany w ramach planów naukowych Instytutu Oświaty i Dziennikarstwa przy Uniwersytecie Karola w Pradze.

W piśmiennictwie krajów socjalistycznych mamy już szereg prac z zakresu techniki wydawniczej i układu graficznego gazety. Wśród nich praca M. Hlad-ky¹ego na pewno należy do ciekawszych.

Jej głównym walorem jest to, że autor w jednym, stosunkowo skondensowanym podręczniku przedstawił wszystkie aspekty układu graficznego prasy.

Omawia więc kolejno następujące zagadnienia: historyczny rozwój ferm

układu graficznego, psychologiczne aspekty szaty zewnętrznej pisma, problem formy i treści gazety, zagadnienie barwy i światła jako elementu ożywienia szaty graficznej, format i układ graficzny, rola tytułów’ w gazecie, procesy poligraficzne, ilustracja prasowa, rękopis a technika prasow^ra, rękopis a technika gazety itd.

Do szczególnie ciekawych części tej pracy zaliczyłbym rozdziały o „psychologicznej funkcji układu graficznego” oraz problematykę „formy i treści”. Autor stoi na stanowisku, iż treść gazety determinuje formę, ale z drugiej strony przyznaje, że forma jest sprawą bardzo istotną i może w wielu sytuacjach znacznie pomagać w^r odbiorze treści. Wypowiada on również myśl, że niewłaściwa forma graficzna może prowadzić do „obniżenia treści”. Podaje tu przykład tzw^. bulwarowych pism zachodnich i przeprowadza dość ciekawą argumentację dla udowodnienia swej tezy.

Dużo uwagi poświęca Hladky zasadzie jednolitości stylu graficznego w całej gazecie. Uważa on tę zasadę za istotną dla ..dobrego układu graficznego”. Tu można by już toczyć spór z autorem. Po pierwsze — przymiotnik „dobry” niczego właściwie nie wyjaśnia, a po drugie — mamy wiele przykładów w prasie światowej (np. niektóre dzienniki francuskie), gdzie realizatorzy gazety, przy bardzo wypracowanym układzie graficznym, celowo wprowadzają pewien niepokój graficzny. a więc pozorny brak jedności stylu, aby uzyskać zamierzone efekty. (Pisał o tym dość dużo i ciekawie wybitny specjalista angielski A. Hutt ¹). redaktor graficzny dziennika Daily Wor-ker, w swej książce: New\spaper De

sign — London 1961). Układu graficznego gazety nie można bowiem omawiać pod kątem szukania jakiegoś jednego „dobrego” wzorca. Układ ten różni się w zależności od tradycji kulturalnych.

Recenzję z tej książki zamieściliśmy w Zeszytach Pras. nr 4/63 (przyp. red.).