5673850841

16 Konstytucyjne podstawy stanów nadzwyczajnych w państwach bałkańskich i w Turcji

Zatoki Triestańskiej Morza Adriatyckiego pod Monfalcone mamy już tylko lądową granicę umowną wśród gór.

F. Golembski, rozpatrując czynniki kulturowe w procesie kształtowania się narodów i państw bałkańskich, zwraca uwagę na odmienne systemy wartości, charakterystyczne dla wielkich formacji kulturowych, których panowanie w przeszłości krzyżowało się na Bałkanach²⁴:

-    antyczna kultura grecko-rzymska,

-    pierwiastki religijno-kulturalne wywodzące się z chrześcijaństwa - formacja bizantyńska,

-    osmańsko-islamska formacja kulturowa.

Stąd, za P. Sugarem, F. Gołembski dowodzi, że czynnikiem narodo-wościowotwórczym na Bałkanach była sfera kultury, a przebudzone w XIX w. nacjonalizmy bałkańskie, podbudowane racjami kulturowymi, stały się istotnym elementem kształtowania świadomości narodowej poszczególnych społeczności, a także niechęci - wręcz wrogości

-    między graniczącymi ze sobą państwami.

W Unii Europejskiej funkcjonuje również termin Bałkany Zachodnie, który zaistniał pod koniec XX wieku. Jak zauważa J. Burski²⁵: „Termin »Bałkany Zachodnie« został wpisany na geopolityczną mapę współczesnej Europy w następstwie rozpadu Socjalistycznej Federacyjnej Republiki Jugosławii i towarzyszących mu konfliktów etnicznych z lat dziewięćdziesiątych XX w.” Subregion Bałkanów Zachodnich wyodrębnia on z Europy Południowo-Wschodniej, dostrzegając jednak istnienie regionu bałkańskiego: „W ten sposób Bałkany Zachodnie znalazły swoje miejsce w kolejce państw całego regionu bałkańskiego do UE...”²⁶ R. Sadowski i J. Muś do Bałkanów Zachodnich zaliczają: Chorwację, Federalną Republikę Jugosławii, Bośnię i Hercegowinę, byłą Jugosłowiańską Republikę Macedonii i Albanię²⁷, zaś do regionu bałkańskiego ponadto: Słowenię, Rumunię i Bułgarię²⁸. Podkreślana

^M F. Gołembski, Geokulturowe uwarunkowania stosunków politycznych na Bałkanach, [w:] W. Konarski, A. Koseski, Bałkany. Etnokulturowe..., op. ciL, s. 72 i ko-

²⁵    J. Burski, Bałkany Zachodnie na drodze ku zjednoczonej Europie, Warszawa 2002, s. 3.

²⁶    Ibidem, s. 4.

²⁷    Bałkany Zachodnie a integracja europejska. Perspektywy i implikacje, red. R. Sadowski, J. Muś, Warszawa 2008, s. 5. Do Bałkanów Zachodnich zaliczane są: „Albania oraz sześć państw dawnej Socjalistycznej Federacyjnej Republiki Jugosławii - Bośnia i Hercegowina, Chorwacja, Czarnogóra, Kosowo, Macedonia

²⁸    Ibidem.