6218157415

BAPTYSTERIUM - w architekturze chrześcijańskiej od IV wieku budynek przeznaczony do obrzędu chrztu, na ogół w pobliżu większego kościoła, po jego zachodniej stronie, zazwyczaj wolno stojący.

Baptysteria SA najczęściej budynkami centralnymi, których jednoprzestrzenne wnętrze kryte jest kopułą. Pośrodku znajduje się zagłębiona w posadzkę chrzcielnica na kamiennym cokole lub basen chrzcielny, kryte niekiedy ozdobnym daszkiem.

W miarę wzrostu potrzeb liturgicznych niektóre baptysteria rozbudowywano o przedsionek, apsydę ołtarzową, sacrarium - na przechowywanie sprzętu liturgicznego. Ściany rozczłonkowane na ogół arkadowo zdobiły dekoracje mozaikowe lub freskowe.

Wraz ze zmiana obrzędu chrzcielnego w średniowieczu w XIII wieku, gdy zwyczaj zanurzania całego ciała zastąpiono oblewaniem głowy baptysteria znikają i zastępują je chrzcielnice.

BIFORIUM - dwudzielne arkadowe okno lub przezrocze romańskie lub gotyckie; zwykle przedzielone kolumną. Charakterystyczne szczególnie dal architektury romańskiej.

BIMA (ALMEMOR) - w synagodze miejsce do odprawiania obrzędów religijnych lub czytania Tory, używane także jako mównica. Budowana w formie podwyższenia z kilkoma stopniami, ze stołem zasłanym kosztowna haftowana serwetą (tzw. szulchan) do wykładania rodałów i ustawiania świeczników.

Bima sytuowana była najczęściej centralnie, otaczana balustradą, często zwieńczana.

W drugiej połowie XVII wieku pojawiła się tzw. bima altanowa - otoczona balustrada i zwieńczona baldachimem.

występowała bima kaplicowa - przykryta kopuła z latarnią.

BLENDA f ŚLEPY OTWÓR) - płytka wnęka w murze w formie arkady lub okna. Zwykle stosowana w elewacjach jako motyw dekoracyjny, rzadziej w celu odciążenia ściany.

BONIOWANIE - dekoracyjne opracowanie lica muru kamiennego przez profilowanie zewnętrznych krawędzi poszczególnych ciosów lub naśladowanie tego w tynku. Powstają w ten sposób poziome a zwykle także i pionowe podziały rowkowe powierzchni.

Boniowane bywają całe elewacje budynku, poszczególne kondygnacje, cokoły, odcinki ścian itp.

Poszczególne typy boniowania zależne są od układu rowków (płytowy, pasowy), ukształtowania płyt (płaskie, wypukłe) oraz faktury ich powierzchni (polerowana, szlifowana, groszkowa, rustykowana itp.)

W powszechne użycie weszło boniowanie w architekturze rzymskiej. W średniowieczu występowało sporadycznie we francuskiej architekturze obronnej XII wieku. Powróciło w renesansie we wszystkich formach (głównie w architekturze pałacowej) i występuje nieprzerwanie aż po XX wiek.

BUKRANION - motyw dekoracyjny o kształcie czaszki byka, często o znaczeniu symbolicznym jako przedstawienie zwierzęcia ofiarnego. Zazwyczaj płaskorzeźbiony, stosowany głównie w architekturze rzymskiej ( metopy, fryzy - w tym przypadku poszczególne bukraniony łączyły girlandy liści, kwiatów i owoców, zawieszone najczęściej na rogach czaszek). Charakterystyczny także dla architektury renesansu i klasycyzmu.

Słownik terminów - historia sztuki 5