Dr Arkadiusz Kowalski
Geneza polityki innowacyjnej
Systemy innowacyjne w gospodarce światowej
Polityka innowacyjna, której kształtowanie rozpoczęło się
dopiero w latach pięćdziesiątych XX wieku, stanowi jedną z
najmłodszych dziedzin polityki gospodarczej.
Ró\
ne koncepcje polityki innowacyjnej
Według przygotowanego Oslo Manual, polityka innowacyjna
rozwija się jako wypadkowa polityki naukowo-technicznej oraz
polityki przemysłowej.
Dr Arkadiusz Kowalski
Polityka innowacyjna jest często określana jako zestaw
[e-mail]
elementów polityki naukowej i polityki technologicznej.
Koncepcja ta przyjmuje, \
e wiedza we wszystkich swoich
Instytut Gospodarki Światowej
przejawach odgrywa zasadniczą rolę w postępie gospodarczym
Szkoła Główna Handlowa w Warszawie
oraz \
e innowacje są zjawiskiem zło\
onym i systemowym.
1
1
1
1
1
Polityka innowacyjna a naukowo-technologiczna  czym się ró\
nią?
Miejsce polityki innowacyjnej w polityce gospodarczej
państwa
Kryterium podmiotowe - na jakie podmioty oddziałują obydwa typy polityki?
Przedmiotem oddziaływania polityki naukowo-technologicznej są
przede wszystkim publiczne placówki naukowe, uniwersytety i jednostki
Polityka gospodarcza
badawczo-rozwojowe
Polityka innowacyjna koncentruje się na przedsiębiorstwach, zwłaszcza
Polityka
małych i średnich  MSP
innowacyjna
=> państwo wspiera innowacje w przedsiębiorstwach, czyli
wprowadzanie nowych produktów, procesów technologicznych, usług i
technik zarządzania.
Polityka
Polityka
naukowo-
przemysłowa
technologiczna Kryterium przedmiotowe - na co oddziałują obydwa typy polityki?
Polityka innowacyjna, w odró\
nieniu od polityki naukowo-
technologicznej, stara się uchwycić w du\
ym stopniu nietechnologiczne
aspekty rozwijania innowacji, a więc elementy o charakterze
organizacyjnym, marketingowym, edukacyjnym, aplikacyjnym,
infrastrukturalnym, regulacyjnym, finansowym itd.
Polityka innowacyjna pierwszej generacji (linearny model
Innowacyjna gospodarka
polityki innowacyjnej)
Pierwszej Generacji
wywodzi się z koncepcji modelu liniowego innowacji,
przedstawionego przez J. Schumpetera.
Według tej koncepcji, rozwój innowacji polega na liniowym
przesuwaniu procesu innowacyjnego, rozpoczynając od sfery nauki
oraz prac laboratoryjnych i przechodząc sukcesywne etapy a\
do
momentu zastosowania ekonomicznego nowej wiedzy i jej
upowszechnienia w działalności gospodarczej.
Polityka pierwszej generacji kładła nacisk na sprzyjanie kluczowym
kierunkom postępu naukowego i technologicznego, w związku z czym
docelową grupą wsparcia były jednostki naukowe.
W modelu tym nie przewidywało się natomiast większego wsparcia dla
wykorzystywania wyników prac B+R w praktyce gospodarczej
=> wdra\
anie innowacji i faktyczna działalność innowacyjna były
Linearny rozwój innowacji, od sfery B+R do rynku
wynikiem pionierskich działań podejmowanych przez
indywidualnych innowatorów.
Systemy innowacyjne 1
Dr Arkadiusz Kowalski
Polityka innowacyjna drugiej generacji - model infrastruktury i sieci
Innowacyjna gospodarka
Drugiej Generacji
wywodzi się od modelu systemowego innowacji, traktującego
innowacje jako produkt interakcji między ludz
mi i organizacjami a ich
otoczeniem.
Najwa\
niejszym celem tej polityki jest tworzenie interakcji i
współpracy pomiędzy jednostkami naukowymi i podmiotami
gospodarczymi.
Nowe elementy wprowadzone przez politykę innowacji drugiej
generacji to wsparcie instytucji okołobiznesowych oraz
przedsiębiorstw wdra\
ających nowe rozwiązania technologiczne.
Według modelu systemowego, głównym elementem mającym wpływ
na zachodzenie procesów innowacyjnych jest ju\
nie działalność
badawczo - rozwojowa (technological push), ale zjawisko odwrotne, tzn.
kształtowanie działalności B+R w kierunkach, na jakie istnieje
Model infrastruktury i sieci zapotrzebowanie ze strony rynku (market pull).
Za odejściem od modelu liniowego, obrazującego typowy proces Kolejnym zagadnieniem w tym obszarze jest strategia określana jako
zrutynizowanej produkcji, przemawia tak\
e cecha interakcyjności
 otwarta innowacja (open innovation), będąca wę\
szym
procesu innowacji, wyra\
ająca się współzale\
nością
ujęciem podejścia systemowego.
poszczególnych faz procesu i występowaniem wielu sprzę\
eń
zwrotnych między nimi. Wg tej koncepcji, z uwagi na rozproszenie wiedzy i kapitału
skuteczna działalność innowacyjna nie zale\
y ju\
tylko od
Przykładem jest koncepcja innowacji kreowanych przez
wewnętrznych zasobów organizacji, ale przede wszystkim od
u\
ytkowników (tzw. user-driven innovation), czyli nowych
umiejętnego połączenia wiedzy i umiejętności ró\
nych instytucji,
rozwiązań tworzonych przy współpracy u\
ytkowników danego
bran\
i dziedzin nauki.
produktu lub odbiorców usługi.
Przeciwieństwem do  otwartej innowacji jest pojęcie  zamkniętej
Istotnym zjawiskiem polityki innowacji drugiej generacji jest
innowacji (closed innovation), odnoszące się do procesu
usieciowienie (networking), mający na celu ułatwienie wymiany
wykorzystywania jedynie wewnętrznych zasobów innowacyjnych
wiedzy i doświadczeń oraz promocji najlepszych praktyk.
przedsiębiorstwa i nie korzystania z zasobów zewnętrznych.
Polityka innowacyjna trzeciej generacji - zintegrowany model
Innowacyjna gospodarka
polityki innowacyjnej
Trzeciej Generacji
odzwierciedla nie do końca jeszcze zdefiniowane zapotrzebowanie na
nowe podejście do innowacji.
innowacyjność byłaby centralnym punktem wszelkich działań
polityki gospodarczej innowacyjność jako kryterium kształtowałaby
poszczególne obszary legislacyjne, a w centrum ka\
dego z nich
le\
ałaby polityka innowacyjna.
kształtowanie tzw. kompleksowej polityki innowacyjnej (innovation
policy mix), obejmujących cały zakres mo\
liwych obszarów działań,
wpływających na innowacyjność gospodarki.
szerokie spektrum instrumentów, których stosowanie prowadziłoby do
uzyskiwania efektów synergii.
Szczególne znaczenie ma wspieranie klastrów i systemy mające silną
bazę regionalną
Model Zintegrowany
Systemy innowacyjne 2
Dr Arkadiusz Kowalski
Według standardów międzynarodowych zawartych w dokumentach
OECD, polityka innowacyjna obejmuje m.in. następujące obszary: tworzenie kultury innowacji, w zakres czego wchodzą następujące
tworzenie warunków sprzyjających innowacyjności, poprzez elementy:
podejmowanie działań mających na celu:
- edukacja i szkolenia, przede wszystkim w dziedzinie nauk ścisłych i
- stymulowanie konkurencyjności,
technicznych,
- zwiększenie finansowania działalności innowacyjnej,
- wymiana pracowników, studentów i naukowców między
- poprawę otoczenia prawnego,
- uproszczenie procedur administracyjnych i podatkowych
instytucjami naukowymi i przedsiębiorstwami,
- ochronę praw własności intelektualnej (Intellectual Property Rights  IPR) i
- kształtowanie postaw innowacyjnych przedsiębiorców,
przemysłowej,
- podnoszenie świadomości społecznej otwartej na innowacje
stymulowanie sprzę\
enia badań i innowacji, poprzez:
- promowanie kooperacji na rzecz innowacyjnych rozwiązań.
- tworzenie wizji strategicznej dotyczącej kierunków prac badawczych i
rozwojowych,
- zwiększanie nakładów na badania prowadzone przez przedsiębiorstwa,
- tworzenie nowych firm technologicznych,
- intensyfikację współpracy między instytucjami naukowymi i
przedsiębiorstwami
- wzmacnianie zdolności przedsiębiorstw do absorpcji nowoczesnych
technologii i know-how,
Kryteria oceny innowacyjności projektów innowacyjnych Nowe alternatywne kryterium innowacyjności
stopień rozprzestrzeniania danej technologii
Innowacja - wprowadzenie do praktyki gospodarczej nowego lub
=> technologia jest uznawana za nową, gdy wartość sprzeda\
y na
znacząco ulepszonego rozwiązania w odniesieniu do produktu (towaru
świecie wyrobów lub usług wytworzonych w oparciu o tę technologię
lub usługi), procesu, marketingu lub organizacji.
nie przekracza 15% wartości sprzeda\
y na świecie w bran\
y, do której
nale\
ą te wyroby lub usługi.
Jakie przyjąć wskaz
niki pomiaru innowacyjności?
Kryterium to dostosowuje się automatycznie do specyfiki ró\
nych
Podstawowym wskaz
nikiem przyjętym przez OECD i zaadaptowanym
sektorów, ale&
w wielu programach w ramach polityki innowacyjnej jest okres
istnieją istotne ograniczenia w mo\
liwościach rzetelnego oszacowania
stosowania nowej technologii nie dłu\
szy ni\
3 lata na świecie.
stopnia rozprzestrzenienia danej technologii w świecie, związane z:
- brakiem obiektywnej i jednoznacznej metodologii pomiaru tego
Wskaz
nik ten nie bierze pod uwagę tego, \
e w ró\
nych sektorach okres
zjawiska
powstawania i dyfuzji innowacji mo\
e być znacząco odmienny:
- niedostępnością danych statystycznych na po\
ądanym stopniu
- np. w sektorze farmaceutycznym lub lotniczym mo\
e wynosić
szczegółowości.
kilkanaście lat,
Obecnie trwają prace nad kompleksowym określeniem metodologii
pomiaru innowacyjności projektów inwestycyjnych, aby obejmowało
- w sektorze informatycznym kilka tygodni
ono kilka składowych, np.
Obecnie trwają prace nad kompleksowym określeniem metodologii
pomiaru innowacyjności projektów inwestycyjnych, aby obejmowało ono
kilka składowych, np.
wykorzystanie w realizacji projektu elementów prowadzonych lub
zakupionych wyników prac B+R,
utworzenie własnego działu B+R lub nawiązanie trwałej współpracy z
Innowacyjność w Polsce
jednostkami badawczo-rozwojowymi (jbr),
wykorzystanie nowych rozwiązań technicznych/technologicznych w
procesie produkcji lub usługi,
posiadanie systemu zarządzania opartego o systemy jakości np. normy
ISO,
korzystanie z praw ochrony własności przemysłowej, np. patentów,
prawa ochronnego na wzór u\
ytkowy lub prawa z rejestracji wzoru
przemysłowego,
wykorzystanie odnawialnych z
ródeł energii i podejmowanie działań
dotyczących ochrony środowiska,
propagowanie w ramach swojej działalności idei innowacji w środkach
masowego przekazu, przygotowanie wydawnictw, opracowań lub
wystąpień z dziedziny innowacji.
Systemy innowacyjne 3
Dr Arkadiusz Kowalski
Znaczenie innowacyjności dla rozwoju gospodarczego w Polsce
Stan innowacyjności Polski i jego przyczyny
Patrząc na rozwój gospodarczy Polski do 2013 r. nale\
y stwierdzić,
Polska nie nale\
y do gospodarek opartych na wiedzy - nie
\
e wyczerpywać się będą dotychczasowe z
ródła wzrostu
osiągnęła minimalnego poziomu rozwoju sektorów będących jej
gospodarczego takie jak:
nośnikami, tj. sektora edukacji, B+R, przemysłu wysokiej techniki,
relatywnie niskie koszty pracy,
usług społecznych i usług biznesowych związanych z gospodarką
dostępność tanich surowców,
wiedzy.
korzystne poło\
enie geograficzne,
Wydatki na B+R w stosunku do PKB są drastycznie niskie -
akcesja do Unii Europejskiej.
GERD/PKB w 2008 r. wynosił 0,57%.
Charakterystyczny jest tak\
e niski udział przedsiębiorstw w
Szukać zatem nale\
y nowych z
ródeł przewagi konkurencyjnej.
finansowaniu B+R  25,1% w 2006 r., a w przypadku UE wskaz
nik
wynosi średnio 60%.
Trendy rozwojowe krajów wysoko rozwiniętych pokazują, \
e jedynie
budowanie przewagi konkurencyjnej opartej na wiedzy i
innowacjach mo\
e zagwarantować trwały rozwój gospodarczy.
Wyzwania dla innowacyjności
Relacja nakładów na działalność B+R (GERD) do PKB według
w Polsce sektorów instytucjonalnych w latach 1995-2006
Słaba współpraca sfery B+R z gospodarką
- niskie nakłady na B+R
- niski udział nakładów przedsiębiorstw w nakładach
na B+R ogółem
- niski odsetek przedsiębiorstw innowacyjnych
Instytucje otoczenia innowacyjnych przedsiębiorstw
- niedostateczny rozwój funduszy PE/VC
- słaby rozwój klastrów przemysłowych
- słabo rozwinięta niepubliczna sfera b+r ]
Kadry dla nowoczesnej gospodarki
Koordynacja polityki innowacyjnej
Niskie wykorzystanie prawa własności przemysłowej
Kierunki zwiększania innowacyjności gospodarki na
Polityka innowacyjna państwa
lata 2007-2013
Rozwiązanie strategiczne:
Kierunki zwiększania innowacyjności gospodarki na lata 2007-2013
Fundusze strukturalne 2007-2013:
Program Operacyjny   Innowacyjna gospodarka
Regionalne Programy Operacyjne
Otoczenie prawne:
Ustawa o niektórych formach wspierania działalności innowacyjnej
Ustawa o Krajowym Funduszu Kapitałowym
Systemy innowacyjne 4
Dr Arkadiusz Kowalski
Szacunkowy podział alokacji
Program Operacyjny
wg obszarów wsparcia PO IG
Innowacyjna Gospodarka, 2007-2013
Priorytet 1. Badania i rozwój nowoczesnych technologii (MNiSW)
4%
16%
10%
Priorytet 2. Infrastruktura sfery B+R (MNiSW)
Priorytet 3. Kapitał dla innowacji (MG)
Priorytet 4. Inwestycje w innowacyjne przedsięwzięcia (MG)
Priorytet 5. Dyfuzja innowacji (MG)
30%
Priorytet 6. Polska gospodarka na rynku międzynarodowym (MG)
40%
Priorytet 7. Informatyzacja administracji na rzecz przedsiębiorstw
Instytucje Otoczenia Biznesu Przedsiębiorcy Sektor B+R
(MSWiA)
Administracja Pomoc Techniczna
Dynamika przyrostu liczby instytucji wspierających
Perspektywy kształtowania przyszłej polityki innowacyjnej przy
innowacyjność w Polsce
wyk. foresightu technologicznego (technology foresight)
700 667 694
Foresight technologiczny to  proces zaanga\
owany w systematyczne
próby spojrzenia na długoterminową przyszłość nauki, technologii
600
542
gospodarki oraz społeczeństwa, mający na celu identyfikację
507
500 obszarów badań strategicznych oraz powstających technologii
446
generycznych, które mają potencjał przyniesienia najwy\
szych
365
400
korzyści gospodarczych i społecznych
327
285
273
263
261 TF, opierając się na specjalnej procedurze prognostycznej
300
223
wykorzystuje ró\
ne metody analityczne, takie jak:
174
200
- metoda delficka,
127
98
- budowanie scenariuszy
61
100
43
- badania panelowe
27
0 TF umo\
liwia identyfikację strategicznych szans rynkowych i
1990 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007
technicznych oraz zapewnia dane do formułowania polityki oraz
y
ródło: K.B. Matusiak (red), Ośrodki innowacji i przedsiębiorczości w Polsce  SOOIIP Raport 2007, Stowarzyszenie Organizatorów
27
strategii innowacyjności.
Ośrodków Innowacji i Przedsiębiorczości w Polsce, A
ódz
/Kielce/Poznań, 2007.
Narodowy Program Foresight  Polska 2020 .
Aspekty foresightu technologicznego
Cele:
foresight musi odnosić się do długiego okresu, zazwyczaj
określenie wizji rozwojowej Polski do 2020 r.
wynoszącego od 5 do 30 lat,
wskazanie priorytetowych kierunków badań naukowych i prac
rozwojowych
postęp naukowo-technologiczny powinien być zbie\
ny z
zapotrzebowaniem ze strony rynku
efektywne wykorzystywanie wyników badań naukowych w praktyce
=> TF nie powinien być zdominowany wyłącznie przez naukę i
racjonalizacja nakładów na działalność B+R realizowanych ze
technologię
środków publicznych.
foresight powinien być skoncentrowany na powstających
Zakres obejmuje trzy pola badawcze:
technologiach generycznych (tzn. ogólnych  np. nanotechnologie,
Zrównowa\
ony Rozwój Polski (np. jakość \
ycia, technologie na
biotechnologie, technologie komunikacyjne nowej generacji,
rzecz ochrony środowiska, nowe materiały i technologie,
robototyka, itd.), gdzie istnieje podstawa prawna do wsparcia
zrównowa\
ony rozwój regionów i obszarów)
rządowego
Technologie Informacyjne i Telekomunikacyjne (dostęp do
=> przedsiębiorstwa prywatne często nie chcą finansować badań
informacji, ICT a społeczeństwo, ICT a edukacja, e-biznes)
strategicznych, które wspierają powstające technologie generyczne,
Bezpieczeństwo (np. bezpieczeństwo ekonomiczne oraz
bezpieczeństwo techniczno-technologiczne)
Systemy innowacyjne 5