5167289600

114

WIADOMOŚCI URZĘDU PATENTOWEGO

Nr 1/1952

A. E. WJATK1N

STALINOWSKI PROGRAM MECHANIZACJI PRACY

Przed dwudziestu laty towarzysz Stalin podał 'w swym przemówieniu, wygłoszonym na naradzie ekonomistów, genialny rozbiór nowych, zasadniczo odmiennych warunków rozwoju przemysłu w ustroju socjalistycznym. Opierając się na tym rozbiorze, towarzysz Stalin określił nowe zadania, sto- • jące przed budownictwem przemysłowym, i wskazał metody zarządzania socjalistycznym przemysłem, odpowiadające nowym stosunkom gospodarczym.

Należy — podkreślił towarzysz Stalin — przystąpić natychmiast do pełnej mechanizacji najcięższych procesów roboczych, przy czym mechanizacją tą trzeba objąć jak najwięcej dziedzin przemysłowych (przemysł leśny, budownictwo, przemysł węglowy, ładowanie i wyładowywanie, ciężki przemysł metalowy itp.). Mechanizacja procesów roboczych stanowi dla nas nową i decydującą siłę, bez której nie można byłoby osiągnąć ani naszego tempa ani nowego zakresu produkcji.

Aby można było sobie uświadomić, jak dalece nowe i doniosłe było zadanie niezwłocznego przystąpienia do mechanizacji procesów roboczych, należy uwzględnić okoliczność, że w przedrewolucyjnej Rosji cały przemysł, nie wyłączając słabo rozwiniętego przemysłu maszynowego, był niemal całkowicie oparty na pracy ręcznej.

W przemyśle węglowym w roku 1913 urabianie węgla było zmechanizowane jedynie w 1,7%, podczas gdy • wszystkie pozostałe prace wykonywano ręcznie. Zasilanie wielkich i martenowskich pieców surowcami było przeprowadzane również przeważnie w oparciu o ręczną pracę. Ona to panowała niepodzielnie w przemyśle-leśnym. - Kaganek i kilof - w ręku górnika, łopata u murarza, szufla u ładowacza, a drewniana socha u rolnika — oto prymitywna „technika", która określała wydajność pracy w gospodarce narodowej przedwojennej Rosji.

Sytuacja zaczęła zmieniać się w sposób widoczny wówczas, gdy naród radziecki przystąpił do wprowadzania w życie wytycznych uprzemysłowienia kraju, przedstawionych przez towarzysza Stalina na XIV Zjeździe Partii. Stopień mechanizacji pracy był jednak na początku pierwszej pięciolatki stale jeszcze niski.

Mechanizacja wydobycia węgla dosięgała np. w latach 1927/28 w całym .Związku Radzieckim tylko 16,3%. Na cały przemysł węglowy przypadało zaledwie kilkaset wrębiarek i wierteł pneumatycznych. W przemyśle leśnym pracowało w latach 1928/29 ogółem jedynie kilka pił o napędzie silnikowym. Mechanizacja procesów ładowania i wyładowywania towarów znajdowała się dopiero w stadium zalążkowym. W rolnictwie pługi traktorowe przeprowadziły w roku 1928 zaledwie 1% orek pod zboża jare.

Kraj znajdował się w obliczu trudnego zadania przeprowadzenia przebudowy wszystkich gałęzi gospodarki narodowej w myśl postulatów nowej, przodującej techniki. Olbrzymie rozmiary i niebywałe tempo pracy wymagały wszechstronnego przyśpieszenia mechanizacji, podwyższającej wydajność pracy zarówno w przemyśle, jak i w rolnictwie..

Sądzić, że można obejść się bez mechanizacji przy naszym tempie pracy oraz przy obecnych rozmiarach naszego budownictwa — wskazywał towarzysz Stalin — znaczy spodziewać się, że łyżką można wyczerpać morze.

Szereg słynnych stalinowskich wytycznych dało partii i narodowi konkretny program szybkiego i nieprzerwanego rozwoju przemysłu socjalistycznego, stanowiącego podstawę całej gospodarki narodowej ZSRR i bazę obronną kraju.

Pierwsza pięciolatka została wykonana przed ustalonym terminem: w ciągu czterech lat i trzech miesięcy. Było to niezmierne, historyczne zwycięstwo klasy robotniczej i chłopstwa ZSRR. Kraj przeobraził się z rolniczego w przemysłowy, z kraju drobnej własności ziemskiej w kraj najpotężniejszego postępowego rolnictwa socjalistycznego.

Zwycięstwo socjalizmu we wszystkich dziedzinach gospodarki narodowej zlikwidowało wyzysk człowieka przez człowieka i otworzyło szerokie perspektywy rozwoju sił produkcyjnych kraju, szybkiego i stałego wzrostu wytwórczości oraz systematycznego podnoszenia się dobrobytu materialnego i poziomu kulturalnego mas pracujących. '

Podstawę postępu technicznego we wszystkich gałęziach gospodarki narodowej stanowił rozwój rodzimego przemysłu maszynowego. Pod względem zakresu produkcji maszyn Związek Radziecki zajął w roku 1937 pierwsze miejsce w Europie.

Wprowadzanie nowej techniki, opanowanie nowych metod roboczych i mechanizacja pracy umożliwiły niebywałe tempo wzrostu wydajności pracy. Jeżeli przyjąć poziom wydajności pracy w roku .1929 jako 100%, wówczas okaże się, że przy końcu drugiej pięciolatki (w roku 1937) wydajność wynosiła 203%, czyli wzrosła przeszło dwukrotnie. W tym samym okresie czasu wydajność pracy w przemyśle krajów kapitalistycznych wzrosła zaledwie o.4%.

Rozwój rodzimego' przemysłu maszynowego zapewnił ogromne sukcesy w zakresie mechanizacji pracy we wszystkich gałęziach gospodarki narodowej, a przede wszystkim w zakresie mechanizacji ciężkich i pracochłonnych procesów roboczych. ..

Już w roku 1937 mechanizacja procesów.roboczych w wielu gałęziach przemysłu radzieckiego była znacznie wyższa niż w Stanach Zjednoczonych, nie mówiąc oczywiście o innych krajach kapitalistycznych. I tak np. mechanizacja wydobycia węgla osiągnęła przy końcu drugiej pięciolatki 88,9% w porównaniu z 77,0% w Stanach Zjednoczonych. W ramach trzeciej pięciolatki mechanizacja pracy w przemyśle węglowym ZSRR wzrosła jeszcze bardziej. W roku 1940 urabianie węgla było zmechanizowane w 94,8%,

. transport oddziałowy w 90,4%, a transport główny w 75,2%. Wydatnie wzrósł także stopień mechanizacji pracy w innych gałęziach przemysłu. W roku 1940 przy uprawie roli pracowało 523.000 traktorów, 182.000 kombajnów i wiele setek tysięcy innych maszyn rolniczych, zapewniających wysoki poziom mechanizacji podstawowych prac w rolnictwie.