5833210839

mgr inż. Andrzej Kursa, 07.05.2007 -> Suplement do kasacji „biologiczny mechanizm tragedii". Dla Sąd Najwyższego - IV KK 85/07 J |

Dzisiaj nie znamy jeszcze bardzo wielu mechanizmów działania ludzkiego mózgu. Niemniej ostatnia dekada (zwana dekadą mózgu), a szczególnie zastosowanie najnowszych (bardzo skomplikowanych) urządzeń badawczych, takich jak funkcjonalny rezonans magnetyczny - fMR, pozytonowa tomografia emisyjna - PET, umożliwiła poznanie wielu tajemnic czynnego mózgu ludzkiego.

Cały mechanizm pracy układu nerwowego jest oparty na działaniu pojedynczych neuronów, które działając jako sieć asocjacyjna kierują naszym zachowaniem, myślami, uczuciami i emocjami.

Podając zwykłe środki chemiczne jesteśmy w stanie wpływać na ludzkie zachowanie. Tak np. zastrzyk z diazepamu (Relanium) powoduje zmianę zachowania człowieka - uspokajając go. Dla odmiany zastrzyk dożylny z mleczanu sodu wywołuje automatycznie napad paniki¹. Tak samo u każdego człowieka można sztucznie wywołać napad padaczki. („Psychiatria" Bilikiewicz A., PZWL 2004, s. 212 i 213). Innymi słowy u każdego człowieka można wywołać stan tak skrajnego pobudzenia mózgu, że doprowadzamy do jego automatycznego „przełączenia" się na „tryb awaryjny" -> bezmyślny i działający tylko odruchami.

Przenosząc mechanizm MAKRO (działania mózg jako sieci asocjacyjnej) na mechanizm MIKRO (reakcji z poziomu neuronów i synaps ich łączących) - w reakcji restrukturalizacji nerwicowej -> wyłączenia kontroli kory mózgowej nad strukturami niższego rzędu, decydującą rolę odgrywają reakcje chemiczne, zachodzące w synapsach łączących poszczególne neurony.

Kluczowe w mechanizmie restrukturalizacji nerwicowej, która astenizuje (wyłącza) nadrzędną funkcję kory mózgowej i umożliwia przejęcie samodzielnej kontroli nad ludzkim zachowaniom niższym hierarchicznie strukturom popędowo - emocjonalnym są trzy neuroprzekaźniki (decydujące o afekcie):

-    norepinefryna (zwana noradrenaliną) i glutaminian -> neuroprzekaźniki pobudzające mózg oraz

-    beta endorfiny (endogenne morfiny) -^potrafiące wyłączyć (zastenizować) korę mózgową

Noradrenalina jest monoaminą, syntezowaną w sposób ciągły w zakończeniach aksonów (kolbkach presynaptycznych) miejscu sinawym¹². Tak samo glutaminian, który jest aminokwasem, może być na bieżąco - w sposób ciągły wytwarzany przez synapsy. Dlatego pobudzanie mózgu może odbywać się w sposób ciągły, a reguluje nim tzw. twór siatkowaty - struktura całkowicie niezależna od ludzkiej wolnej woli.

Inaczej wygląda proces uwalniania neuroprzekaźników wielocząsteczkowych (peptydów), do których należą endorfiny. One mogą być syntezowane wyłącznie w ciele komórki neuronu, po czym są one transportowane przez mikrotubule wzdłuż aksonów do zakończenia presynaptycznego i tam oczekują na swoje uwolnienie. Transport peptydów z ciała komórki do synapsy trwa godziny, a nawet kilka dni i dlatego po uwolnieniu zapasu endorfin z zakończeń presynaptycznych, neuron potrzebuje więcej czasu na uzupełnienie swoich zapasów.¹³

Toteż gdy w ekstremalnej sytuacji nastąpi maksymalne pobudzenie mózgu i nastąpi gwałtowne uwolnienie zapasu endorfin z synaps, to czas ich astenizującego działania na korę mózgową jest ograniczony do czasu ich rozłożenia przez enzymy.

II

1

   „Psychiatria" Bilikiewicz, Pużyński, Rybakowski, Wciórka, Urban & Partner, 2003 tom 1, s.166

¹²    „Biologiczne podstawy psychologii" Kalat James W. Wydawnictwo Naukowe PWN 2006, ISBN 83-01-14688-5, s.275

¹³    Ibidem, s. 63