606616631

176 KS. PIOTR TOCZEK

stowarzyszenie otaczało dziewczęta, pomocnice domowe przybyłe z Polski a zatrudnione przeważnie u niemieckich pracodawców. Troszczono się o to by młode, polskie pokolenie wychować w duchu religijnym i na-rodowym^1{;0. Towarzystwo polskiej służby żeńskiej w Gdańsku pod wezwaniem św. Zyty w celu zrealizowania swojego przedsięwzięcia przystępowało wspólnie do Sakramentów św., uczestniczyło w wykładach i odczytach religijnych, naukowych i historycznych¹⁰¹. Organizacyjnie składało się z zarządu i członkiń, przewodniczącym był zawsze ksiądz katolicki władający poprawnie językiem polskim. Do zarządu oprócz prezesa i wiceprezesa wchodziły: sekretarka, kasjerka, ich zastępczynie i dwie ławniczki. Członkinią Towarzystwa mogła być każda Polka po u-kończeniu 14-go roku życia jeżeli należała do jakiejkolwiek organizacji w innej parafii gdańskiej¹⁶². Każdą członkinię miało cechować wzorowe życie moralne i dbałość o wewnętrzny i zewnętrzny rozwój towarzystwa. Nakładano obowiązek uczęszczania na wspólne uroczystości kościelne jak i na zebrania, które odbywały się co drugą niedzielę¹⁶³. Członkinie bezpłatnie otrzymywały książki i tygodniki. Towarzystwo na wypadek choroby udzielało materialnego wsparcia. Duchowo wspierano każda, zmarłą członkinię w formie Mszy św.

W razie rozwiązania Towarzystwa prawo do majątku przechodziło na Katolickie Stowarzyszenie Kobiet w Gdańsku¹⁶⁴. Towarzystwo św. Zyty istniało przy wszystkich kościołach polskich i niemal wszędzie tam, gdzie okresowo odprawiano nabożeństwa w języku polskim. Szczególną opieką otaczał pomocnice domowe ks. Franciszek Rogaczewski, który chciał dla Żytek stworzyć w Gdańsku dom spokojnej starości. Zamiaru wykupienia obszernego domu przy* obecnym placu 1 Maja nie można było zrealizować, gdyż władze gdańskie nie udzieliły zezwolenia na kupno¹⁶⁵. Organizowano szereg wycieczek w głąb kraju, jak również i na bliskie Pomorze; m. in. Towarzystwo zorganizowało 11 czerwca 1937 roku wycieczkę do Wejherowa¹⁶⁰. Członkinie żywo interesowały się sprawg budowy polskich świątyń. Apolonia Ogryczakowa w imieniu Towarzystwa wręczyła ks. proboszczowi Komorowskiemu sumę 210 guldenów, jako pierwszą ratę na witraż do kościoła Św. Stanisława we Wrzeszczu¹⁶⁷.

Organizacja również urządzała , zwłaszcza w pierwszym dziesięcioleciu, doroczne przedstawienia. Sięgano głównie po repertuar o tematyce

¹⁶⁰ Ustawy Towarzystwa św. Zyty, w: Polnische Kirchliche Vereine, w AKBGd D 43.

¹⁸¹    Tamże.

¹⁸²    Ustawy.

¹⁸³    Tamże. Por. Gazeta Gdańska 1919—1939.

¹⁸⁴    Ustawy...

¹⁸⁵    lA. M a k u r a t h, dz. cyt.

¹⁸⁸ Protokularz Zespołu Polskich Towarzystw... 53—54.

¹⁸⁷ Gazeta Gdańska — Echo Gdańskie 218 (1926).