8851686554

B. Śliwerski (red. nauk.), Teoretyczne podstawy edukacji alternatywnej, Kraków 2009 ISBN: 978-83-7850-234-0, ©by Oficyna Wydawnicza „Impuls” 2009.

Wprowadzenie 9

Zakwestionowanie czegoś może dać dopiero asumpt do alternatyw demagogicznych, „ślepych”, niejako „bez wyjścia” i nieustannego jedynie ich krytykowania — zgodnie z zasadą, „jakoś to będzie”. Może też doprowadzić do kreowania alternatyw afirmacyjnych opartych na wzorcach pozytywnych czy tworzenia odmiennych rozwiązań, które mogą być budowane antagonistycznie (przeciwko określonej treści czy strukturze edukacji) lub koegzystencjalnie (istnienie obok). Edukacja alternatywna może być zatem ucieczką od rzeczywistości lub próbą dokonania w niej lub wobec niej zmian.

Tym, co najbardziej niepokoi obserwatorów sceny alternatyw edukacyjnych, to właśnie ów pierwotny wobec ich kreacji moment buntu, ów akt zrzucenia jakiegoś jarzma, akt eksterioryzacji osobistej odmowy wobec dotychczas obowiązujących zdarzeń równoznaczny z rezygnacją z dalszego w nich uczestnictwa. Pojawia się on najczęściej w okresach wielkich transformacji społeczno-politycznych, kiedy to „rozpada się spójność i prawomocność (naturalne, powszechne uznawanie za słuszne) dotychczasowych systemów wartości, załamują się ideologiczne uzasadnienia wizji rozwojowych i tracą społeczne oparcie legitymujące się nimi struktury polityczne”¹. Nieznośny ciężar bytu poddany totalnej negacji - częstokroć uzasadnionej cierpieniem, latami upokorzeń i niemożnośchgamorealizacji - może zostać zastąpiony „nieznośną lekkością bytu”², przerad^acą się w alternatywę nihili-styczną, infantylną przekorę, które miałyWdJ^ra^edliwiać czy nawet maskować ucieczkę od profesjonalizmu, od obę^ł^k^^ci, od pełnego zaangażowania się we własne powołanie.

talitarnej władzy oświatowej^^to nagle ma możliwość przeciwstawienia się dotychczasowym miarom jego ucisku i zniewolenia, może przerodzić się w postawę roszczeniową, żądanie zadośćuczynienia. Edukacja staje się wtedy okazją do prowadzenia pod hasłem „alternatywności” osobistej polityki, gry o zemstę lub władzę.

Wszelako bunt pedagoga^K^^przez wiele lat swojego życia posłuszny był to

Ideologię krzyku ożywia wiara w odnalezienie bardzo prostych rozwiązań dla bardzo skomplikowanych spraw. Wystarczy tylko zburzyć, zakwestionować, odrzucić, a wszystko stanie się natychmiast proste³.

Pojawiają się jednak na tej fali wewnętrznej pustki połączonej z radykalnością haseł projekty edukacji pozorującej jej alternatywny wymiar, swoistego rodzaju „pedagogiczne kicze”.

Innym powodem zaistnienia jakiejś alternatywy edukacyjnej może być odczuwany przez pedagoga/ów stan pustki i głębokiej frustracji, duchowa próżnia czy nawet brak kompetencji, na których nabywanie nie było czasu, chęci czy umiejętności. Niemożność wywiązania się z podstawowych obowiązków, której towarzy-

Z. Kwieciński, Socjopatologia edukacji, Edytor, Warszawa 1992, s. 49.

J. Życiński, Medytacje sokratejskie, Edycja Paulińska, Lublin 1991, s. 86.

Tamże, s. 61.