9621685993

Konferencje

trzeby tego sprawozdania zogniskuję nasze wystąpienia właśnie wokół tych dwóch modeli: antropologii literatury i antropologii literackiej, od razu zaznaczając, że przyporządkowania te nie są sztywne i całkowite, i że niejednokrotnie dany referat podnosił wątki kwalifikujące go i tu, i tu.

W pierwszym modelu mieściły się te wystąpienia, które koncentrowały uwagę na literaturze te-matyzującej lub w inny - jawny - sposób odnoszącej się do tradycyjnych przedmiotów zainteresowania antropologii. Pojawił się zatem klasyczny, etnograficzny wręcz, temat śmierci (Jan Burnatowski, „Bal wdów i wdowców” Mariana Pankowskiego w perspektywie antropologii śmierci) lub innych doświadczeń granicznych (dr Stanisław Jasiono-wicz, Pustka jako problem antropologiczny (w kontekście poezji współczesnej) - tu między innymi także wątek ciała, cielesności, śmierci jako braku drugiego/ciała). Podjęto, także klasyczny, temat dialogu, zarówno jako formy dyskursu (dr Krystyna Latawiec, Dialog dramatyczny w perspektywie antropologicznej), jak i przedmiotu zainteresowania filozofii, antropologii filozoficznej i psychologii (mgr Elżbieta Szmuc, Poznanie Innego w dialogu). Dopełnieniem tego wątku stało się podjęcie tematyki spotkania (Wacław Marszałek, Spotkanie. Opowiadanie Jarosława Iwaszkiewicza „Przyjaciele" jako dyskurs o możliwościach ludzkiego poznania), także spotkania w warunkach hybrydyzacji kultury (dr Renata Jochymek, „Miasta się przemieszały". Synkretyczność kultur a poczucie wyobcowania bohaterów powieści Stefana Chwina). Ważna dziś tematyka Innego/ Obcego wystąpiła w kilku referatach: w kontekście aksjologii (ale także języka, prof. Barbara Guzik, Obcy-Inny wśród swoich. Na przykładzie wybra-nych noweli pozytywistycznych, materiałem eg-

152 zemplifikującym były nowele Janko Muzykant Ił.

- Sienkiewicza oraz Omyłka B. Prusa), stereotypów

poznawczych (dr Magdalena Roszczynialska, Nostalgia. Motywy cygańskie w prozie Andrzeja Stasiuka) oraz w hardzo ważnej, acz nieczęsto zauważanej formie problemu siebie jako Innego (dr Zbigniew Bauer, Antropologiczne strategie w późnej twórczości Ryszarda Kapuścińskiego). W tym

ostatnim referacie stematyzowano również metodologiczny dylemat antropologii wyrażający się formułą „być tu, pisać tam” (jest to ogólnoepiste-mologiczny problem anamorfozy, subiektywności i obiektywności, antropologiczna interferencja fikcji i faktu, jak i charakteryzująca pisarstwo autora Hebanu opozycja pastself - present self „reportera zewnętrznego” i „reportera wewnętrznego”). Była też próba zarysowania biografii pisarza-antropolo-ga (dr Konrad Ludwicki, Sandor Marai - antropolog, emigrant, humanista). Szczególną grupę stanowiły wystąpienia nawiązujące do koncepcji języka jako kultury i - siłą rzeczy - koncepcji językowego obrazu świata, będące zarówno hermeneutyką lub analizą lingwistyczno-kulturową tekstów daw nych (prof. Teodozja Rittel, Model religijny języko-wo-kulturowy Elżbiety Drużbackiej. Wyraz antro-pologiczno-wierzeniowy, prof. Maria T. Lizis, Adama Mickiewicza antropologia słowa), jak też klasycznym JOS (dr Marta Korendo, Obraz świata w tekstach dzieci z zespołem Aspergera). W tej orbicie oscylował również referat poświęcony analizie kulturowej języka pisanego i sztucznych języków migowych (prof. Jadwiga Cieszyńska, Na początku było słowo. Rozważania o języku pisanym). T\i też umieściłabym wystąpienie objaśniające imagi-narium fantastyczne prozy międzywojnia (Jakub Knap, Niesamowitość i groza w literaturze polskiej Dwudziestolecia międzywojennego). Kilka ostatnio wymienionych tytułów sugeruje, że komponent literacki w zestawieniu „literatura i antropologia" ma charakter przybliżenia, metaforycznego skrótu, w istocie chodzi o narrację, czy inaczej rzecz ujmując - fikcję. Wówczas mieszczą się w wyróżnionym modelu narracje (fikcje) nieliterackie, np. filmowe (klasyfikujące studium dr. Bogusława Skowronka, Filmowe sposoby antropologicznego poznania), nomen omen - antropologiczne (mgr Elżbieta Pawłowska, Rewitalizacja opowieści w literaturze fantazy dla młodzieży - na podstawie wybranych utworów Doroty Terakowskiej i cyklu o Ziemiomorzu Ursuli LeGuin) oraz języki spoza terenu literatury: wspomniane już dyskursy edukacji, pedagogiki i psychologii, wreszcie - dyskurs władzy (dr Agnieszka Ogonowska, Netokraci wo-

Konspekt nr 2/2007 (29)