Wymienić i scharakteryzować rodzaje złamań.
Złamanie to przerwanie ciągłości tkanki kostnej w wyniku urazu mechanicznego - złamanie mechaniczne lub toczącego się procesu chorobotwórczego - złamanie patologiczne. Rodzaje złamań:
Proste - uszkodzenie wyłącznie kości;
Powikłane - oprócz kości uszkodzeniu ulegają tez inne tkanki, np. nerwy lub naczynia krwionośne
Wieloodłamowe - gdy koś łamie się na wiele części;
Zamknięte -złamana kość nie przerwała skóry; niebezpieczeństwo zakażeni jest znikome;
Otwarte - złamana kość przerwała skórę; niebezpieczeństw zakażenia jest duże;
„Złamanie zielonej gałązki” - pęknięcie, bądź złamanie kości u dzieci i młodzieży
Omówić PP przy złamaniu kości kończyn górnych.
Pierwsza pomoc przy załamaniu kości kończyny górnej wygląda następująco:
Zabezpieczenie miejsca wypadku
Ocena rozległości złamania; podparcie złamanej reki poszkodowanego jego drugą zdrową ręką;
Jeżeli złamanie jest otwarte, to w miejsce rany założyć opatrunek osłaniający i umocować go do zdrowej skóry;
W razie potrzeby ustabilizować kończynę - kość trzeba unieruchomić razem z dwoma sąsiednimi stawami; staw zaś unieruchamia się z sąsiadującymi dwiema kośćmi;
Założyć temblak wykonany z chusty trójkątnej i przypiąć go do ubrania;
Wezwać pogotowie;
Okryć poszkodowanego kocem termicznym;
Kontrolować czynności życiowe;
Reagować na zmiany stanu poszkodowanego;
Wspierać psychicznie;
Omówić PP przy złamaniu kości kończyn dolnych.
Zabezpieczenie miejsca wypadku
Ocena rozległości złamania
Zastosować unieruchomienie obłożeniowe - obłożenie uszkodzonej kończyny dolnej przedmiotami, które mogą ją stabilizować; w razie potrzeby transportu poszkodowanego należy kończyny unieruchomić, np. deseczkami, nartami przy jednoczesnym obłożeniu ich przedmiotami miękkimi zwłaszcza w okolicach stawów; w razie braku jakichkolwiek stabilizatorów należy nogę obłożyć zrolowanym kocem i przymocować w kilku miejscach do nogi zdrowej.
Wezwać pomoc;
Okryć poszkodowanego kocem termicznym;
Kontrolować czynności życiowe;
Reagować na zmiany stanu poszkodowanego;
Wspierać psychicznie;
Omówić PP przy złamaniu obojczyka.
Zabezpieczenie miejsca wypadku
Ocena rozległości złamania
Wezwać pomoc;
Poszkodowany prawdopodobnie ułoży rękę w poprzek klatki piersiowej, sięgając dłonią do przeciwległego obojczyka - należy wówczas:
przełożyć chustę pod ręką, najdłuższym brzegiem ku górze.
związać końce chusty na przeciwległym ramieniu, układając węzeł w zgłębieniu zdrowego obojczyka,
wierzchołek trójkąta skręcić i umocować tak, aby zabezpieczał łokieć przed wysunięciem się z tak powstałego temblaka.
Prawidłowo założony temblak powinien unieruchomić rękę w pozycji zmniejszającej napięcie w okolicy złamanego obojczyka i stawu barkowego. Dodatkowo rękę przymocowuje się drugą chustą lub bandażem wokół klatki piersiowej. Wszystkie czynności należy wykonać bardzo ostrożnie, istnieje bowiem niebezpieczeństwo uszkodzenia tętnicy podobojczykowej.
Okryć poszkodowanego kocem termicznym;
Kontrolować czynności życiowe;
Reagować na zmiany stanu poszkodowanego;
Wspierać psychicznie;
Omówić PP przy złamaniu żeber.
Zabezpieczenie miejsca wypadku
Ocena rozległości złamania;
Poszkodowany uciska miejsce złamani, co łagodzi ból i unieruchamia żebra. Można położyć go na bolącym boku, co przynosi podobne rezultaty. Transport może nastąpić jedynie w pozycji półsiedzącej, rękę po uszkodzonej stronie należy unieruchomić temblakiem podtrzymującym. Pod kolana wkłada się zrolowany koc, aby kolana się nie zsunęły.
Wezwać pomoc;
Okryć poszkodowanego kocem termicznym;
Kontrolować czynności życiowe;
Reagować na zmiany stanu poszkodowanego;
Wspierać psychicznie;
Omówić PP przy złamaniu kości miednicy. ( złamanie bolesne i groźne ze względu na krwawienie wewnętrzne i zniszczenia tkanek przy miednicy)
Zabezpieczenie miejsca wypadku;
Ocena rozległości złamania;
Unieruchomienie złożeniowe poszkodowanego - pod kolana wkłada się wałek ze zrolowanego koca, a okolice lędźwi wypełnia się tkaniną, podobnie jak okolice karku i pięt. Unieść lekko głowę, odwieść do tyłu i odchylić na bok - udrożnienie dróg oddechowych;
Wezwać pomoc;
Okryć poszkodowanego kocem termicznym;
Kontrolować czynności życiowe;
Reagować na zmiany stanu poszkodowanego;
Wspierać psychicznie;
Scharakteryzować skręcenia i zwichnięcia.
Skręcenie to krótkotrwałe przemieszczenie powierzchni stawowych kości wewnątrz stawu. Dochodzi don niego podczas gwałtownych i nieprawidłowych ruchów. Zwichniecie to trwałe przemieszczeni powierzchni stawowych kości wewnątrz stawu. Obydwu urazom towarzyszy ból, obrzęk stawu, często krwawy wylew i ograniczona lub żadna ruchomość stawu. Kończynę należy uruchomić w pozycji zastanej, bo poszkodowany sam układa ją w pozycji najmniej bolesnej. Przy uszkodzeniu nadgarstka nie można łatwo stwierdzić czy to złamania, skręcenia czy zwichnięcie. Pierwsza pomoc jest taka sama we wszystkich tych przypadkach: usunięcie wszystkiego ze złamanej kończyny; ułożyć przedramię na złożonej gazecie. Pod zgięte palce włożyć miękki materiał. Założyć temblak. W razie skręcenia stawu skokowego należy zdjąć but i unieruchomić kończynę - podsunięcie grubej gazety pod stopę i podudzie; zawinąć papier wokół stopy, podudzia i kostek - unieruchomienie stawu skokowego. Starać się należy utrzymać nogę w położeniu zastanym. Usztywnienie przymocować bandażem lub taśmą klejącą. Proste zwichnięcia lub skręcenia stawu łokciowego lub kolanowego można unieruchomić opatrunkiem żółwiowym, unieruchomieniem ogólnym lub temblakiem.
Scharakteryzować złamania środstawowe.
Złamanie stawowe - towarzyszące zwichnięciu ( trwałe przemieszczeni powierzchni stawowych kości wewnątrz stawu) przerwanie torebki stawowej, przerwania lub naciągnięcie więzadeł torebki stawowej lub odłamanie kawałka kości w pobliżu stawu. Jego przyczyną mogą być urazy mechaniczne lub gwałtowne ruchy, przekraczające wytrzymałość więzadeł stawowych.
Omówić unieruchomienie ułożeniowe.
Uruchomienie ułożeniowe polega na ułożeniu poszkodowanego w pozycji dostosowanej do charakteru i umiejscowienia urazu, obłożeniu poszkodowanego miękkimi przedmiotami, wypełnieniu przestrzeni między podłożem i ciałem, podparciu kończyn w celu zapobieżenia przemieszczeniom. Unieruchomienie złożeniowe w poszczególnych przypadkach:
Urazy klatki piersiowej - poszkodowanego układa się w pozycji półsiedzącej z podpartymi plecami, pochyleniem w stronę urazu z podkurczonymi nogami, z wąskim pod kolanami, podparciem boków miękkimi przedmiotami;
Urazu głowy - poszkodowanego układamy w pozycji półsiedzącej z uniesioną i odchyloną do tyłu głową;
Urazy jamy brzusznej - poszkodowanego układamy w pozycji leżącej z lekko uniesionym tułowiem i podkurczonymi nogami, z wałkiem pod kolanami; stabilizuje się pozycje poprzez ułożenie po bokach poszkodowanego kocy; przy ranach podłużnych brzucha nie podkurcza się nóg tylko stara się je maksymalnie wyprostować;
Urazy miednicy - poszkodowanego układa się w pozycji leżącej na plecach, z wypełnionymi przestrzeniami pod kolanami i okolicy lędźwi, wzdłuż tułowia układa się koce stabilizujące;
Urazy kręgosłupa lub w jego obrębie - poszkodowanego układa się w pozycji leżącej na plecach i stosuje się unieruchomienie obłożeniowe ciała;