Rozdział 5.
pytanie 1.
Zdefiniuj i scharakteryzuj ogólnie rany.
Rana jest to przerwanie ciągłości powłok zewnętrznych organizmu (skóry, błon, spojówek) na skutek urazu termicznego, mechanicznego lub chemicznego. Każda rana jest uważana za zakażoną, towarzyszy jej ból i krwawienie ( zależne od jej wielkości). Cechami opisującymi rany są: umiejscowienie, wielkość, głębokość, wygląd i kształt brzegów. Brzegi mogą być gładkie, postrzępione, stłuczone, z fragmentami ciał obcych. Na wszystkie te cechy należy zwrócić uwagę podczas oceny stanu zagrożenia życia. W przypadku ran może nastąpić ubytek tkanki. Ciała ostre, działające szybko, powodują rany o mniejszym zagrożeniu zakażenia mniejszy ból. Narzędzia ostre działają odwrotnie.
pytanie 2.
Scharakteryzuj rany z otarcia i rany kłute.
Rany z otarcia powstają na skutek działania na ciało stycznego przedmiotu o szorstkiej podłożu lub w przypadku kontaktu z podłożem. Są to rany zazwyczaj zabrudzone piaskiem, błotem, ciałami obcymi, etc. Rana jest bolesna, gdyż zostały zakończone końcówki nerwów pod skórą. Krwawienia przeważnie są niewielkie. Rany należy przemyć wodą z mydłem, używają ku temu gazika lub miękkiej szczoteczki. Jeżeli nie można usunąć ciał obcych z rany należy udać się do szpitala.
Rany kłute są bardzo groźne dla organizmu. Przy małej powierzchni rany i niewielkim zewnętrznym krwawieniu może wystąpić duże krwawienie wewnętrzne i uszkodzenia narządów wewnętrznych - w zależności od głębokości rany i narządu uszkodzonego. Mikroorganizmu wnikające w głąb ciała niosą ze sobą różne powikłania i zakażenia. Rany kłute są groźne w przypadku klatki piersiowe i brzucha- uszkodzenie ważnych narządów; i kończy - uszkodzenie pni nerwowych. Po udzieleniu pierwszej pomocy należy zadbać o jak najszybszą pomoc medyczną.
pytanie 3.
Scharakteryzuj rany cięte i rany płatowe.
Rany cięte powstają na skutek działania ostrych przedmiotów. Ich brzegi są równe. Towarzyszy im duże krwawienie, które wypłukuje bakterie zmniejszając tym samym możliwość zakażenia. Ich głębokość zależy od siły działania ostrym narzędziem. Opatrując je należy jak najdokładniej połączyć brzegi.
Rany płatowe powstają, gdy uraz mechaniczny zadziałał stycznie do powierzchni ciała, w wyniku czego płat tkanek został odcięty, oderwany lub wisi na strzępach tkanek/skóry. Opatrując taki uraz trzeba dokładnie „nakleić” oderwany fragment i opatrzyć lekkim opatrunkiem, tak, aby fragment ów mógł być ponownie dobrze ukrwiony.
pytanie 4.
Scharakteryzuj rany szarpane i rany rąbane.
Rany rąbana powstają na skutek działania ostrym narzędziem z dużą siłą, w wyniku czego powstają uszkodzenia tkanek miękkich i kości. Może dojść do całkowitego lub częściowego odrąbania kończyn. Podstawą udzielania pomocy jest opanowanie krwotoku. Zranioną część ciała okrywa się opatrunkiem i unosi poniżej serca. Następnie przymocowuje się wszystko ściśle do korpusu za pomocą chusty trójkątnej lub bandażu. Rękę przymocowuje się do tułowia powyżej serca, zaś nogę należy unieść i oprzeć na czymś wyższym, np. plecaku. Należy jak najszybciej odwieść poszkodowanego do szpitala, gdyż możliwe jest doszycie mikrochirurgiczne odciętego fragmentu.
Rany szarpane - darte - powstałe w wyniku rozerwania tkanek pod wpływem działania przedmiotów tępych, kanciastych, zardzewiałych, zakrzywionych i zabrudzonych. Brzegi są nierówne, poszarpane, podwinięte lub nieściągnięte. Mogą występować ubytki tkanki. Naturalne są mocne zakażenia i zabrudzenia. Ubytki utrudniają połączenia ran i ich gojenie się.
pytanie 5.
Scharakteryzuj rany miażdżone i rany postrzałowe.
Rany miażdżone powstają od silnego uderzenia tępym narzędziem. Rany wypełnione są zaschłą krwią, limfą, często ciałami obcymi, np. włosami, ziemią, etc. Brzegi są nieregularne o słabym krwawień. Okoliczne tkanki często są zgniecione, obrzmiałe, niedokrwione, miażdżone, a często obumarłe. W ranie mogą znajdować się odłamy kostne. Istnieje prawdopodobieństwo upośledzenia działania mięśni i narządów wewnętrznych, które doznały urazu. Istnieje również możliwość powstania zakażenia i wstrząsu. Podczas udzielania pomocy pamiętać musimy o delikatnym opatrzeniu rany. Robi się to przy pomocy chusty trójkątnej lub opatrunku śrubowego.
Rany postrzałowe wywołane mogą być pociskami broni palnej, odłamkami min, bomb i granatów itd. Rana wlotowa jest mała i ma równe brzegi. Jest głęboka, często wylotowa. Rana wylotowa jest większa i ma brzegi poszarpane, często są na nich widoczne kawałki kości. Uszkodzeniu mogą ulec nerwy, naczynia krwionośne i narządy wewnętrzne. Towarzyszą jej duże straty krwi i możliwość występowania dodatkowych powikłań, zakażeń. Ich podstawowy podział: styczne(draśnięcia) - pocisk rozrywa skórę i tkankę, ale nie przenika w głąb ciała, są podobne do ran szarpanych; przestrzałowe - kula przechodzi przez ciało na wylot; ślepe - kula utknęła w ciele. Należy w ich przypadku zapewnić jak najszybsza pomoc medyczna, gdyż zniszczenia tkanek i głębokie rany sprzyjają powstawania zakażeń.
pytanie 6.
Omów zasady postępowania z ranami kończyn.
Schemat postępowania ratowniczego podczas opatrywania ran kończyn:
Zabezpieczenie miejsca wypadku
Odpowiednie ułożenie poszkodowanego
Sprawdzenie czynności życiowych
Uniesienie kończyn
Tamowanie krwotoku, założenie jałowego opatrunku, obandażowanie
Unieruchomienie - reki poprzez temblaka podtrzymującego, nogi - uniesienie powyżej klatki piersiowej i podparcie
Wspieranie psychiczne. Zebranie potrzebnych informacji.
Wezwanie pogotowia
pytanie 7.
Omów PP i zasady postępowania przy ranach głowy, twarzy i szyi.
Rany głowy i twarzy - przy mocnym krwawieniu należy mocno uciskać opatrunkiem. Poszkodowanego należy ułożyć z lekko podniesioną głową i barkami. Gdy rana jest spowodowana uderzeniem należy szybko wezwać pomoc fachową.
Rany szyi - nie mocujemy opatrunku wokół szyi, gdyż może utrudnić oddychanie lub doprowadzić do uduszenia. Należy ranę mocno naciskać przez opatrunek i wezwać pomoc. Ułożyć poszkodowanego na leżąco z głową i barkami lekko podniesionymi. Cały czas uciskać ranę i kontrolować funkcje życiowe.
Rany tułowia - należy ułożyć poszkodowanego w pozycji leżącej, półsiedzącej lub zastawnej, w zależności od umiejscowienia rany. Nie należy rany przemywać tylko patrzyć. Opatrując obserwujemy zmiany zachowania poszkodowanego. Wnętrzności, które wypłynęły należy okryć czysty opatrunkiem i pozostawić na zastanym miejscu. Nie usuwa się ciała obcych z rany tułowia. Nie wolno ran dotykać.
pytanie 8.
Omów PP i zasady postępowania przy ranach klatki piersiowej.
W przypadku rany klatki piersiowej należy poszkodowanego ułożyć w pozycji półsiedzącej z podparciem. Rana może spowodować zapadnięcie płuca, zaprzestanie oddychania. Czasem występują duszności związane z bólem oraz odgłosy wydobywające się z rany, należy w takiej sytuacji nałożyć opatrunek uszczelniający - warstwę gazy pokrywany nieprzepuszczającą powietrza folią lub innym materiałem, a następnie przymocować wszystko plastrem. Układa się później poszkodowanego na uszkodzonym boku, z uniesioną klatką piersiową, podpierając go od strony urazu miękkimi przedmiotami. Czasem stosuje się unieruchomienie i opatrunek osłaniający. Należy zmusić poszkodowanego do przykurczu w stronę rany, co zmniejszy jego ból.
pytanie 9.
Omów PP i zasady postępowania prze ranach jamy brzusznej.
W sytuacji opatrywania rany jamy brzusznej należy pamiętać o niedotykaniu i uciskaniu jej. Należy osłonic ranę materiałem opatrunkowym. Poszkodowany powinien leżeć. Jeżeli rany są niewielkie lub są zadane poprzecznie należy podkurczyć nogi poszkodowanego, aby zmniejszyć napięcie mięśniowe i ograniczyć ból. W przypadku ran usytuowanych wzdłuż jamy brzusznej nie wolno ruszać nóg. Jeżeli narządy wewnętrzne zostały wypchnięte z jam ciała nażęły je zakryć jałowym opatrunkiem po uprzednim pokryciu materiałem nieprzepuszczalnym, np. folią kuchenną.
pytanie 10.
Omów czynniki wpływające na szybkość gojenia się ran.
Czynnikami mającymi wpływ na szybkość gojenia się ran są:
Usytuowanie rany - na powierzchni wyprostnej proce gojenia przebiega szybciej
Ukrwienie - dobre ukrwienie przyśpiesza proces gojenia
Czynnik raniący - rana cięta, zadana ostrym narzędziem goi się szybciej niż rana szarpana, czy miażdżona
Czasu i sposobu opatrzenia - im szybsza i dokładniejsza będzie pomoc, tym lepiej dla gojenia się ran
Czynniki natury osobistej - wiek poszkodowanego, przebyte choroby, stan odżywiania, leczenie promieniami rentgenowskimi, etc.
pytanie 11.
Omów sposoby gojenia się ran.
Istnieją trzy sposoby gojenia się ran. Są to:
Gojenie przez rychłozrost - szybkie, bezpowikłaniowe gojeni się. Goją się tak rany cięte, zadane ostrymi narzędziami. Brzegi rany są gładkie, przylegają dobrze do siebie, a rana nie jest głęboka i zakażona.
Gojenie przez ziarnowania - kiedy rana jest zakażona i wypełniona strzępami obumarłych tkanek. Organizm przeczyszcza ją samoistnie - proces ropienia. Następnie następuje namnożenie komórek i wypełnienie ubytku nowymi tanką - ziarniną. Ten proces gojenia jest znacznie dłuższy od rychłozrostu i powstają po nim blizny.
Gojenie pod strupem - pod strupem, czyli warstwą zaschniętej krwi, obumarłych tkanek, chłonki przebiega proces oczyszczania i ziarnowania. Po pewnym czasie strup odpada i odsłania świeżą bliznę.
pytanie 12.
Omów zakażenia ran spowodowane bakteriami ropotwórczymi.
Zakażeniu bakteriami ropotwórczymi towarzysza bóle w ranie i jej okolicach, zaczerwienienia, gorączka, a czasem nawet wystąpienie czerwonych smug biegnących od rany. Często występuje róża przyranna - ostry stan zapalenia skóry i tkanki podskórnej. Skóra wokół rany, w którą wniknęły drobnoustroje, mocno zaczerwienia się, pojawia się obrzęk. Powiększone węzły chłonne bardzo bolą. Pojawiają się dreszcze i silne gorączki, a także bóle głowy i uczucie rozbicia.
pytanie 13.
Omów zakażenia ran spowodowane bakteriami zgorzeli gazowej.
Po zakażeniu bakteriami zgorzeli gazowej szybko pojawia się w okolicy rany obrzęk i zaczerwienienie. W przyległych tkankach odczuwa się trzeszczenie pęcherzyków gazu wytworzonego przez bakterie beztlenowe. Z rany sączy się pachnący zgnilizną wyciek ropny. Szybko pojawiają się objawy ogólne: spadek ciśnienia krwi, przyśpieszone tętno, zamroczenia, czasami utrata przytomności. Przebieg choroby jest szybki i kończy się śmiercią. Na szczęście w warunkach pokojowych, podczas przestrzegania zasad higieny przy udzielaniu pomocy, zakażenie jest mało prawdopodobne.
pytanie 14.
Omów zakażenia ran spowodowane laseczkami tężca.
Do zakażenia tężcem dochodzi poprzez zabrudzenia rany ziemią nawożoną naturalnie. Okres wylegania się bakterii trwa od kilku dni do kilku miesięcy. W większości przypadków pierwszymi objawami są: uczucia drętwienia i mrowienia w mięśniach żuchwy, bólu głowy, niepokoju psychicznego i zaburzenia świadomości. Następnie pojawia się szczękościsk i skurcz mięśni, powodujące tzw. uśmiech sardoniczny. Pojawiają się trudności w połykaniu i łukowate wygięcie tułowia - tzw. łuk tężcowy. Występuje silne pocenia się. Śmiertelność wynosi 50%. Leczeni polega na podawaniu przeciwtężcowej surowicy. Profilaktyka oparta jest na obowiązkowych szczepieniach dla dzieci i młodzieży.
pytanie 15.
Omów zakażenia ran spowodowane wirusem wścieklizny.
Zakażenie wścieklizną, czyli wodowstrętem jest bardzo rzadkim przypadkiem. Okres ujawniania się choroby i wylęgania trwa przeciętnie od 4 do 12 tygodni. Początkowo występują objawy podrażnienia czuciowego w miejscu pokąsania - mrowienie, kłucie, palenia, pieczenia - oraz inne, ogólne - gorączka, silne podnieceni, niepokój ruchowy, uporczywy kaszel, omamy słuchowo - wzrokowe. Występują drgawki, skurcze mięsni jamy brzuchowej, krtani i gardła, spowodowane słabymi bodźcami. Na sam widok lub szmer wody dochodzi do nasilenia objawów. Szały lub depresje występują na przemian. Choroba kończy się śmiercią.
pytanie 16.
Omów sposoby zapobiegania zakażeniom.
Zapobieganiem zakażeniom jest stosowanie podczas opatrywania zasad aseptyki i antyseptyki. Aseptyka to zespół czynności mających na celu niedopuszczeniu zarazków do ran. Polega to na wyjałowieniu przedmiotów mających jakikolwiek kontakt z raną, poprzez czynniki fizyczne - temperaturę, energię promienistą, ciśnienie i chemiczne - odkażanie narzędzi 70%-entowym roztworem spirytusu przez 30 min. Antyseptyka to postępowanie przeciwbakteryjne i przeciwgnilne, mające zlikwidować zarazki w już istniejących ranach. Stosowane są ku temu środki nie uszkadzające tkanek ciała. Małe skaleczenia przemywa się wodą z szarym mydłem. Do ran głębokich stosuje się jodynę i wodę utlenioną.
Rozdział 6.
pytanie 1.
Omów i scharakteryzuj rodzaje krwotoków.
Krwotok jest to wylew krwi w pełnym jej składzie poza światło naczynia krwionośnego lub poza serce wskutek przerwania ciągłości ich ścian. Krwotoki są powodowane urazami lub pęknięciami naczyń krwionośnych. Pod względem rodzajów naczyń krwotoki dzielmy na: tętnicze, żylne i naczyń włosowatych. Krwotoki dzielimy na: wewnętrzne ( krew wylewa się do jam ciała lub tkanek) i zewnętrzne (krew wylewa się poza organizm). Krwawe podbiegnięcia towarzyszące uderzeniom to siniaki, zaś wylewy krwi do tkanek to krwiaki. Pośród krwotoków wyróżniamy:
Krwotoki tętnicze - jasnoczerwona krew wypływa z rany z rytmie bicia serca. Krew pulsująca utrudnia zakrzepnięcie rany uszkodzenie nawet małej tętnicy jest niebezpieczne dla życia. Duże krwotoki powodują wstrząs lub niedotlenienie organizmu oraz zaburzenia krążenia.
Krwotoki żylne - ciemnoczerwona, uboga w tlen krew sączy się równomiernie. Krwawienie ustępuje po opatrzeniu lub samoistnie. Po zaczopowaniu strupem.
Krwotoki miąższowe - powstałe przy uszkodzeniu większej ilości naczyń włosowatych, zdarciu i oddzieleniu się od skóry, przerwaniu mięśnia lub uszkodzeniu narządów miąższowych ( nerek, śledziony, wątroby). Krew w tych krwawieniach spływa z całej uszkodzonej powierzchni. Są one bardzo groźne dla zdrowia i życia.
pytanie 2.
Omów sposoby tamowani krwotoków na kończynach.
Tamowanie krwawień na kończynach polega na:
ucisku tętnicy odprowadzającej krew. Lekkie krwawienie tamuje się przez uniesienie kończyny i założenie opatrunku. Duże krwawienie tamuje się uciskając mocno miejsce krwawienia przez gazę lub inna tkaninie. Gdy uszkodzeniu ulegnie duża tętnica udowa lub pachwinowa, należy docisnąć ją z odpowiednią siłą do przylegającej kości.
uniesieniu kończyny lub maksymalnym zgięciu jej w stawie.
pytanie 3.
Omów sposoby tamowania krwotoków z szyi, nosa i mózgoczaszki.
Krwawienie z tętnicy szyjnej możemy zatamować jedynie uciskając miejsce krwotoku trzymanym w reku materiałem opatrunkowy. Nie wolno zakładać w takiej sytuacji opasek uciskowych lub opatrunków obwojowych, gdyż może doprowadzić to do utrudnienia oddychania, a w konsekwencji do uduszenia.
W przypadku krwawień z otwartych zranień czaszkowo- mózgowych zakłada się jedynie opatrunek chłonący. Założenia opatrunku uciskowego prowadzi do zatrzymywania krwi pod czaszką, co prowadzi do ucisku i uszkodzenia tkanki mózgowej. Jeżeli powłoka czaszki nie została uszkodzona, to można stosować bezpośredni ucisk na ranę jałowym opatrunkiem lub dociskać palcami odpowiednią tętnicę, w zależności od miejsca urazu.
Gdy mamy do czynienia z krwawieniem z nosa, musimy posadzić poszkodowanego w pozycji z głową odchyloną do góry i pochylonym do przeor tułowiem. Należy wyczyścić poszkodowanemu nos, a następnie zaciskać i zwalniać skrzydełka nosa. Na nasadę nosa, kark i boczne części szyi trzeba położyć zimny okład. Po kilku minutach takich zabiegów krwotok powinien ustać.
pytanie 4.
Omów sposoby tamowani krwotoków z ran na tułowiu.
Przystępując do udzielania pomocy osobie krwawiącej z ran na tułowiu, należy ułożyć ją w odpowiedniej pozycji. W przypadku ran:
klatki piersiowej - pozycja półsiedząca - uniesiona klatka piersiowa, podparte plecy;
brzucha - poszkodowany leży z podkurczonymi nogami i uniesioną klatką piersiową ( przy ranach poprzecznych) lub z wyprostowanymi nogami (rany wzdłuż jamy brzusznej)
pleców - poszkodowany leży na brzuchu z odchyloną do tyłu i w bok głową.
Krwawienie rany brzucha tamuje się opatrunkiem osłaniającym i chłonącym, natomiast opatrunki ran klatki piersiowej i plecy należy dodatkowo osłonic folią.
pytanie 5.
Omów sposoby stosowania opaski uciskowej.
Stosując opaskę uciskową należy:
ranę przykryć czysta tkaniną, najlepiej gazą, na która można położyć watę lub ligninę;
docisnąć opatrunek twardym przedmiotem;
ściśle przybandażować.
Założenie opaski uciskowej jest utrudnione lub niemożliwe w przypadku: otwartych złamań z krwawieniem, gdy w ranie jest duże ciało obce, występuje rozerwanie tkanek kończyny, lub rana jest duża. Takie przypadki tamuje się uciśnięciem opatrunkiem tętnicy doprowadzającej krew. Jednocześnie nakłada się opatrunek osłaniający. Stosowanie opaski uciskowej już po 10 minutach doprowadza do niedotlenienia i obumierania tkanek. Opaskę zakłada się jak najbliżej zmiażdżenia lub amputacji. Opaskę należy założyć z odpowiednia siłą, tak aby nie doszło do uszkodzenia w miejscu jej założenia. Jako opaskę uciskowa można stosować zwiniętą i złożoną w pół chustę trójkątną. Po złożeniu w pół, należy końce przeprowadzić przez pętle i rozciągnąć w przeciwne strony, co spowoduje ucisk. Po zawiązaniu końcówek należy zapisać czas założenia opaski.
pytanie 6.
Omów sposoby postępowania w przypadku amputacji urazowej.
Przy amputacji urazowej pierwszą czynnością jest opanowanie krwotoku i opatrzenie kikuta. Amputowaną część ciała należy owinąć w czysty materiał lub bandaż, następnie umieścić w worku foliowym. Ten worek należy włożyć w inny, większy wypełniony wodą i kostkami lodu. Nie wolno wkładać amputowanej części bezpośrednio do lodu. Poszkodowanego podczas i po udzielaniu pomocy należy ułożyć z podniesionymi nogami, co zwiększa dotlenienie górnej części ciała i mózgu. Kikut powinien znajdować się w czasie udzielanie pomocy i później powyżej linii serca. Należy jak najszybciej wezwać pomoc, opatrzyć ranę i zatamować krwawienie uciskając tętnicę tuż powyżej kikuta. Sam kikut należy opatrzyć solidnym, grubym opatrunkiem i silnie go przybandażować, tamując tym krwawienie.
pytanie 7.
Scharakteryzuj krwotok do jamy czaszki i omów PP.
Krwotok do jamy czaszki jest trudny do rozpoznania, ponieważ poszkodowany zwykle traci przytomność lub ma mocno zaburzoną świadomość. Może wystąpić porażenie mięśni, utrata mowy oraz rozszerzenie źrenic. Dalszy wpływ krwi powoduje wzrost ciśnienia wewnątrzczaszkowego i pogłębienie urazu. Poszkodowanego należy położyć w pozycji półleżącej, z uniesionym tułowiem.
pytanie 8.
Scharakteryzuj krwotok z płuc do oskrzeli i omów PP.
Krwotokowi z płuc do oskrzeli towarzyszy silna duszność, ból, utrudnione oddychanie, odkrztuszanie w czasie kaszlu jasnoczerwonej, spienionej krwi. Poszkodowanego należy ułożyć w pozycji półsiedzącej z popartymi plecami, aby poszkodowany podpierał się rękoma. Można położyć zimny okład na klatkę piersiową (na ubranie)i jak najszybciej wezwać pomoc.
pytanie 9.
Scharakteryzuj krwotok przy pęknięciu podstawy czaszki i omów PP.
Pęknięcie podstawy czaszki można rozpoznać na podstawie wycieku kropelkowego krwi z nozdrzy, otworu słuchowego lub kącika ust. U poszkodowanego mogą pojawić się sińce pod oczyma. Udzielając pomocy, należy osłonić czystą miękką tkaniną wycieki krwi - nie wycierać ich, delikatnie unieść wyżej głowę, kontrolować czynności życiowe i jak najszybciej wezwać pomoc.
pytanie 10.
Scharakteryzuj krwotok śródtkankowy i omów PP.
Do krwotoku śródtkankowego dochodzi w wyniku uszkodzenia dużych naczyń krwionośnych odłamkami złamanych kości. Występuje silny ból, obrzęk, siniak oraz miejscowe zgrubienie kończyn. Krwotoki takie mogą powodować utratę znacznej ilości krwi. Pierwsza pomoc to ułożenie poszkodowanego w odpowiedniej do miejsca urazu pozycji i unieruchomieniu obłożeniowym kończyn.
pytanie 11.
Scharakteryzuj krwotok do żołądka i omów PP.
W krwotoku do żołądka występuje silny ból w okolicy żołądka, wymioty treścią o zabarwieniu brunatnym, przypominającym fusy grubo zmielonej kawy. W takim przypadku można podać kostki lodu do połknięcia. Poszkodowanego należy ułożyć w pozycji leżącej z uniesionym tułowiem i podkurczonymi nogami (wałek pod kolanami) i wezwać pomoc.
pytanie 12.
Scharakteryzuj krwotok do jamy otrzewnej i omów PP.
W razie prowoku do jamy otrzewnej może wystąpić silny ból brzucha oraz twarde, niedające się ucisnąć powłoki brzucha. Poszkodowanego układa się z tułowiem uniesionym i podkurczonymi nogami, z wałkiem pod kolanami.
pytanie 13.
Omów objawy wstrząsu krwiotocznego i sposób zapobiegania jego rozwojowi.
Objawami wstrząsu krwotocznego ( powstałego w wyniku dużej utraty krwi) są:
Blada i zimna skóra
Przyśpieszone, słabo wyczuwalne tętno - przyspieszenie oddychania i pracy serca do 140/min i spadek ciśnienia skurczowego do około 80 mm Hg.
Przyspieszony i spłycony oddech
Ogólne osłabienie mięśni
Zaburzenia przemiany materii
Pobudzenie ruchowe, przechodzące w splątanie psychiczne
Wyschnięcie błoń śluzowych
Zaburzenia mikrokrążeniowe i zaburzenia oddychania powodujące śmierć.
Postępowanie przeciwwstrząsowe:
Odpowiednie ułożenie poszkodowanego w zależności od odniesionych przez niego ran
Zatamowanie krwawienia
Ochrona przed utratą ciepła
Wsparcie psychiczne
Poszkodowany nie może pic, ani palić
Nie wolno przewozić poszkodowanego
Wezwanie pomocy i kontrola czynności życiowych poszkodowanego.
Do zadań 7, 8, 9 z rozdziału V i zadań 7, 8, 9, 10, 11, 12 rozdziału VI
Omów PP - pierwszą pomoc
Pierwsza pomoc to pierwszy etap łańcucha ratunkowego. Obejmuje:
Czynności natychmiastowe - ocena sytuacji, zabezpieczenie miejsca wypadku, kontrola czynności życiowych, ocena stanu poszkodowanego, działania służące utrzymaniu poszkodowanego przy życiu;
Telefoniczne wezwanie pomocy
Dalsze czynności związane z udzielaniem pierwszej pomocy poszkodowanemu przed przyjazdem służb ratowniczych.