O zachowaniu się przy stole
Wiersz ten pochodzi z początku XV wieku, zapisany został około roku 1415. Jego autorem jest Przecław Słota, szlachcic z Gosławic w ziemi łęczyckiej. "0 zachowaniu się przy stole" to utwór obyczajowo - dydaktyczny, a w zasadzie traktat stanowiący próbę sformułowania średniowiecznych zasad dobrego wychowania. Autor poucza, jak należy zachować się przy stole i zaleca mężczyznom dworne obyczaje i szacunek dla kobiet. Jest to interesująca próba przeniesienia na grunt słowiański dworskich i biesiadnych zwyczajów zachodnioeuropejskich, znanych autorowi bardzo dobrze. Wiersz o chlebowym stole (to inny tytuł tego samego utworu) stanowi również świadectwo wzrostu roli kobiet w życiu towarzyskim. Utwór rozpoczyna wezwanie pomocy Bożej. Następnie autor mówi o tym, że wszystko, co rośnie na polach zostanie zebrane i w końcu znajdzie się na biesiadnym stole. Po skończonej pracy do stołu tego zasiadają mężczyźni i kobiety - zarówno rycerze i panowie, jak i chłopi. Przy stole należy siadać w odpowiedniej kolejności. Ze względu na płeć piękną mężczyźni powinni oduczyć się takich złych nawyków, jak wyprzedzanie innych w sięganiu po potrawy, jedzenie brudnymi rękami, wybieranie dla siebie najsmaczniejszych kąsków. Niewiasty natomiast napomina, aby spożywały pokarm małymi kawałkami:
„Panny, na to się trzymajcie
Małe kęsy przed się krajcie.”
Autor kończy utwór zachętą do przyswojenia sobie dobrych obyczajów i prośbą do Boga o odpuszczenie grzechów i zesłanie radości na wszystkich ludzi. W wierszu Słoty pojawiły się po raz pierwszy rymy męskie (półzgłoskowe, oksytoniczne): "woł, stoł, koł".