Charakterystyka stawonogów

Budowa morfologiczna i układ ruchu ciało otoczone sztywnym szkieletem zewnętrznym posiadanie mięsni przyczepionych do wewnętrznych części szkieletu pełniących funkcję prostowników jak i zginaczy posiadanie w różnych częściach ciała segmentów o odmiennej budowie i funkcjach każdy segment otoczony twardymi płytami - sklerytami sklerytydzielą się na: grzbietowy - tergit, brzuszny - sternit, boczne - pleuryty (tylko owady) segmenty zlewają się tworząc tagmy odnóża dwugałęziste przy czym u form bardziej zaawansowanych zanik gałęzi zewnętrznej Układ oddechowy skorupiakokształtne skrzelodyszne skrzela blaszkowate, u podstawy odnóży krocznych u dziesięcionogów ukryte w jamach skrzelowych pajęczaki systemy tchawkowe w odwłoku wykształciły się płucotchawki (grzebykowate, spłaszczone rozgałęzienia pni tchawkowych omywane przez hemolimfę ) tchawkodyszne ektodermalny system tchawkowy - rozgałęziona sieć rurek oplatająca ciało przetchlinki - po bokach głównie w odwłoku przetchlinki prowadzą do pni tchawkowych, te zaś rozgałęziają się na drobniejsze tracheole - końcowe kapilarne odcinki zawierające płyn umożliwiający rozpuszczanie i dyfuzję tlenu do otaczających komórek Układ krążenia otwarty rurkowate serce po stronie grzbietowej, zamknięte w worku osierdziowym krew tłoczona aortą w kierunku głowy wlewa się do jamy ciała w okolicy zwojów mózgowych , skąd zbierana jest przez żyły i płynie do narządów oddechowych, natleniona trafia do worka osierdziowego, a z niego przez specjalne otwory w komorach dostaje się do wnętrza serca u owadów układ nie pełni funkcji oddechowych; serce wspomagane przez mięśnie skrzydlaste; 8 komór hemolimfa tchawkodysznych jest bezbarwna większe stawonogi posiada niebieską hemocyjaninę, rzadziej hemoglobinę Układ pokarmowy skorupiakokształtne jelito przednie i tylne schitynizowane żołądek podzielony na dwie części: żującą ze schitynizowanymi blaszkami rozcierającymi pokarm i pyloryczną z delikatnymi wyrostkami filtracyjnymi do jelita środkowego uchodzą wyrostki wątrobowe pajęczaki odżywiają się półpłynnym pokarmem umięśniona gardziel jelito środkowe posiada wyrostki zwiększające powierzchnię wchłaniania oraz tzw. Gruczoł wątrobowy, którego wydzielina wyrzucana na zewnątrz trawi ciało ofiary brak aparatu do obróbki mechanicznej pokarmu owady każdy rodzaj pokarmu wykształcenie aparatów gębowych poprzez modyfikację części odnóży głowowych (gryzące; gryząco-liżące; kłująco-ssące; ssące; liżąco ssące) Układ wydalniczy żyjące w wodzie wydalają głównie amoniak, przez pary zmodyfikowanych nefrydiów, zwanych gruczołami czułkowymi lub szczękowymi stawonogi lądowe zmieniły strategię wydalania wydalają kwas moczowy lub guaninę, które łatwo wytrącają się z wody funkcje wydalnicze pełnią cewki Malpighiego - palczaste uchyłki leżące na granicy jelita środkowego i tylnego nabłonki wydalnicze zbierają metabolity i wydalają do światła cewek; przesącz wędruje do jelita, w którym następuje resorpcja wody (duża oszczędność wody) Układ nerwowy doskonale rozwinięte centra decyzyjne dwa kierunki ewolucji rozwój mózgu: zwoje nadgardzielowe osiągają znaczne rozmiary; podział mózgu na trzy części (przodomóżdże - ośrodki analizy wzrokowej; śródmóżdże - dotyk i węch; tyłomóżdże - funkcje wegetatywne) u owadów społecznych znajdują się ciałka grzybkowate odpowiedzialne za ich zachowanie społeczne u pajęczaków mózg składa się tylko z dwóch części koncentracja elementów brzusznego łańcuszka nerwowego: zlewanie się lewej i prawej strony układu; koncentracja poszczególnych zwojów w tagmach Narządy zmysłów sensyle - podstawa konstrukcji receptorów oczy złożone z oczek prostych - omatidiów narządy tympalne - odbiór wrażeń słuchowych rozmieszczone na odnóżach lub na odwłoku narządy strydulacyjne - służą do wydawania dźwięków niemal wszystkie stawonogi posiadają sensyle węchowe pozwalające na wykrycie samicy

---