XXI. Metoda Schreibera - metoda ta stosowana przy pomiarze kątów poziomych triangulacji głównej. Zaletą tej metody jest wysoka dokładność. Program obserwacji ułożony jest według następujących założeń: a) kąty na danym stanowisku mierzone są we wszystkich kombinacjach, b) pomiar każdego kąta wykonywany jest na innym miejscu limbusa, c) waga kąta wyrównanego równa się 12 a kierunku wyrównanego 24
Program obserwacji: 1) ilość kierunków n, 2) ilość kątów do pomierzenia n-1, 3) ilość grup kątów niezależnych: a) n jest parzyste G = n-1 , b) n jest nieparzyste G = n; 4) ilość kątów w grupie: a) n jest parzyste n/2 , b) n jest nieparzyste ; 5) ilość serii S = 24/n , 6) między seriami limbus powinien być przestawiony o kąt σ = , 7) ilość przestawień limbusa S*(n-1), 8) przy przejściu od pomiarów z jednej grupy do drugiej limbus przestawiamy o kąt: a) n jest parzyste δ = , b) n jest nieparzyste δ = ; 9) wielkość przesunięcia mikrometru μ = w/s gdzie w - wartość mikrometru
Kryteria dokładności:
1) różnica dwóch koincydencji dla jednego nacelowania wynosi 3cc, 2) różnica pomiędzy półseriami danej serii wynosi 12cc, 3) różnica pomiędzy seriami danego kąta max wynosi 12cc, 4) odchylenie wartości kątów obliczonych z poszczególnych serii od wartości kątów wyrównanych na stanowisku max wynosić może 9cc
XXII. Niwelacja precyzyjna:
Niwelator precyzyjny: a) duże powiększenie lunety (co najmniej 40x), b) libella o przewadze od 6'' do 10'' z koincydencyjnym systemem odczytowym położenia pęcherzyka, c) siatka kresek składa się z kreski pionowej i kreski poziomej w połowie rozwidlonej w postaci klina, d) śruba elewacyjna, e) mikrometr, f) leniwki,
Łata precyzyjna: a) długość 3m, b) podział łaty na taśmie inwarowej, c) podział jest podwójny i przesunięty o stałą wartość która wynosi 606500 jednostek. Różnica może wynosić 20 jednostek (606480, 606520). Każda łata posiada libellę pudełkową o przewadze 20''
Wykonanie odczytu: a) ustawiamy i poziomujemy niwelator, b) śrubą elewacyjną doprowadzamy pęcherzyk libelli do górowania, c) ustawiamy obraz kreski podziału łaty w środku klina krzyża kresek za pomocą śruby mikrometrycznej, d) odczytujemy pierwsze 3 cyfry z podziału łaty , a 3 następne z mikrometru
Niwelację precyzyjną wykonuje się za pomocą niwelacji geometrycznej (ze środka): 1) pomiar odcinka niwelacyjnego polega na określeniu przewyższenia między dwoma punktami wysokościowymi stanowiącymi jego punkty końcowe, 2) jako punkty przejściowe służą trzpienie żabek na których ustawia się łaty, 3) każdy odcinek mierzy się dwukrotnie - tam i z powrotem, przy czym pomiary obu kierunków (głównego i powrotnego) powinny być wykonane w różnych dniach, 4) obserwacje należy wykonać wcześnie rano i wieczorem (najlepiej pół godziny po wschodzie słońca i godzinę przed zachodem), 5) nie powinno się przeprowadzać pomiaru przy prędkości wiatru większej od 4 m/s i temp poniżej 5°C i powyżej 36°C, 6) ilość stanowisk na każdym odcinku powinna być parzysta, 7) na danym stanowisku niwelacyjnym łata stojąca - w stosunku do obserwatora - w kierunku zgodnym z kierunkiem pomiaru nosi nazwę „wprzód” a druga łaty „wstecz”. Ta sama łata będąca na danym stanowisku łatą wprzód na następnym staje się łatą wstecz, a łata będąca łatą wstecz, 8) w czasie pomiaru statyw instrumentu należy ustawić na gruncie twardym, 9) instrument należy ustawić w ten sposób aby celowa przebiegała na wysokości 1,6m nad terenem w miejscu ustawienia statywu, 10) długość celowych tj odległości od instrumentu do łaty winny wynosić: a) I klasa 8 - 35m , b) II klasa 8 - 40m; 11) różnica długości celowych na stanowisku nie może być większa niż: a) I klasa 0,4m , b) II klasa 0,5m; 12) na każdym stanowisku przewyższenie powinno być wyznaczone dwukrotnie przy wykorzystaniu obu podziałów łat, 13) wszystkie odczyty na danym stanowisku wykonane są bez zmiany wysokości osi celowej niwelatora, 14) po ustawieniu i spoziomowaniu niwelatora oraz sprawdzeniu równej długości celowych wykonuje się odczyty podziałów łat których kolejność jest następująca: a) na stanowisku nieparzystym: - odczyt wstecz (podział zasadniczy), - odczyt wprzód (podział zasadniczy), - odczyt wprzód (podział kontrolny), odczyt wstecz (podział kontrolny) , b) na stanowisku parzystym: - odczyt wprzód (podział zasadniczy), - odczyt wstecz (podział zasadniczy), - odczyt wstecz (podział kontrolny), - odczyt wprzód (podział kontrolny); 15) wyniki obserwacji jak i inne dane dotyczące pomiaru zapisuje się w odpowiednich rubrykach dziennika niwelacji precyzyjnej. Zapisy dokonywane są długopisem pismem czytelnym, 16) różnica między dwoma wyznaczeniami przewyższenia na stanowisku nie powinna być większa niż: a) długość celowych ≤ 20m: I kl 0,16mm , II kl 0,18mm ; długość celowych > 20m : I kl 0,20mm , II kl 0,24mm ; 17) różnica wyników dwukrotnego pomiaru odcinka niwelacyjnego obliczona w kierunku głównym i powrotnym nie powinna być większa niż: a) I klasa 1,2mm, b) II klasa 1,5mm gdzie R - długość odcinka w km, 18) odchyłka poligonu niwelacji wyznaczona z wartości pomierzonych powinna być: a) I klasa φ ≤ 2mm, b) II klasa φ ≤ 3mm, φ = ΔHp - ΔHt, 19) po zakończeniu pomiaru należy wyrównać cię niwelacyjny i obliczyć przewyższenia dla całego odcinka