BUDOWA ATOM覹, WIAZANIA
Materia-wszystko, co istnieje we wszechswiecie i ulega ciaglym przemianom.
Substancja-element materii o scisle okreslonych wlasnosciach fizycznych i che-micznych.
Atomy-najmniejsza czesc pierwiastka zachowujaca jego wlasnosci. Atomy jednego pierwiastka sa jednakowe a atomy r髗nych pierwiastk體 sa r髗ne. Atomy moga la-czyc sie miedzy soba. Jesli lacza sie atomy tego samego pierwiastka, tworza sie czasteczki pierwiastka. Jesli lacza sie atomy r髗nych pierwiastk體 otrzymujemy czasteczki zwiazk體 chemicznych. Pierwiastek-zbi髍 atom體 o jednakowych wlasnosciach.
Reagenty-substraty i produkty.
Reakcja syntezy (laczenia)-z 2 lub wiekszej liczby substrat體 otrzymujemy 1 pro-dukt.
Reakcja analizy (rozkladu)-z 1 substratu otrzymujemy 2 produkty reakcji.
Reakcja wymiany- 2 substrat體 otrzymujemy 2 produkty reakcji.
W modelu Rutheforda atom nie jest wypelniony materia w spos骲 ciagly, lecz jest tworem prawie prostym, we wnetrzu kt髍ego znajduje sie dodatnio naladowa-ne jadro, na zewnatrz zas znajduje sie chmura ujemnych elektron體. Objetosc ja-dra jest znikomo mala w por體naniu z objetoscia calego at. W jadrze skupiona jest prawie cala masa atomu, poniewaz masa elektr. jest tak mala, ze mozna ja zaniedbac.
Jonizacja-od atom體 odrywaja sie elektrony.
Liczba atomowa (z)-ilosc proton體 w jadrze danego pierw., r體na liczbie porzadkowej.
Liczba masowa(A)-suma proton體 i neutron體 w jadrze.
Nukleony-wsp髄na nazwa dla czastek elementarnych w jadrze(p+n).
Izotopy-odmiany pierw. o identycznej liczbie masowej (takiej samej ilosci prot.) a r髗nej liczbie masowej (liczbie elekt.). Masa atomowa-masa sredniego skladu izotopowego atom體 danego pierw., wy-razona w atomowych jednostkach masy. Nuklidy -atomy o takiej samej liczbie atomowej i masowej.
W modelu atomu Bohra w centrum znajduja sie jadra, natomiast wok髄 jadra po scisle okreslonych torach poruszaja sie elektr. Posiadaja one okreslona energia, czyli znajduja sie na scisle okreslonych poziomach energetycznych.
Maksymalna ilosc elektr. na danym poziomie: 2n2 (n-nr. poziomu).
Konfiguracja (struktura) elektronowa-rozmieszczenie elektron體 w at. na po-szczeg髄nych poziomach energetycznych. Ilosc elektr. na ostatnim poziomie ener-get. zgadza sie z numerem grupy, w kt髍ym znajduje sie ten pierw. w ukladzie okresowym. Ilosc poziom體 energet. zapelnianych elektronami w at. danego pierw., zgadza sie z numerem okresu.
Pierwiastki grup pobocznych uzupelniaja zawsze poziom przedost. natomiast lantanowce i aktynowce trzeci od konca. Im dalej od jadra tym wieksza energia. Gazy szlachetne-nie reaguja z innymi pierw., maja 8 elektr. (Hel 2) na ostatniej powloce - oktet elektronowy (hel duet elektronowy). Taka konfiguracja jest korzystna (stabilna) energetycznie.
Jony-czastki naladowane energetycznie, kationy-dodatnio, aniony-ujemnie.
Potencjal jonizacji -energia potrzebna do oderwania elektron體 od atomu. Im dalej od jadra znajduje sie elektron, tym latwiej go oderwac (trzeba zuzyc mniej energii-mniejszy potencjal).
Powinowactwo elektronowe-energia wymieniana z otoczeniem podczas przyj-mowania elektronu do atomu.
Promien kationu ( anionu) jest mniejszy (wiekszy) od promienia at. z kt髍ego powstal. Latwiej jest przyciagnac elektron na poziom blizszy jadra.
Elektroujemnosc-wielkosc okreslajaca zdolnosc pierw. do przyjmowania elektro-n體. Pierwiastek jest metalem, gdy oddaje elektrony i tworzy kationy. Im latwiej tworzy kationy, tym silniejsze wlasnosci metal. Wlasnosci niemetaliczne- latwo przyjmuje elektr. i tworzy aniony. Wystarczy aby pierw. nie oddawal elekt. a jest niemetalem.
Wiazanie jonowe-tworzy sie miedzy pierwiastkami o duzej r髗nicy elektroujem-nosci(1,7). Tworzenie wiazania polega na wymianie elektron體 miedzy atomami. Atom pierwiastka o malej (duzej) elektroujemn. oddaje (przyjmuje) elektr., stajac sie kationem (anionem). Powstale r髗noimienne jony przyciagaja sie silami elek-trostatycznymi, tworzac siatke krystaliczna. Nie ma pojedynczych czasteczek zwiazku o wiazaniu jonowym a wz髍 sumaryczny m體i nam o stosunku jon體 krysztalu.
Wiazanie atomowe ( kowalencyjne)-utworzenie wsp髄nej pary elektronowej, je-den elektr. pochodzi od jednego atomu, drugi od drugiego. Wsp髄na para elektro-nowa jest r體nooddalona od jader obu atom體. Energia czasteczki jest nizsza od energii pojedynczych atom體, stad czasteczka jest trwalsza. Czasteczki pierwiast-k體 tworza sie miedzy atomami tych pierw., kt髍ym bardzo malo elektr. brakuje do utworzenia trwalej konfiguracji a atomy tych pierw. sa male, lekkie.
Wiazanie atomowe spolaryzowane-utworzenie wsp髄nej par(y) elektr., jeden elektr. pochodzi od jednego at., drugi od drugiego. Ta wsp髄na para elektr. jest przesunieta w kierunku jadra at. pierw. bardziej elektrouj. Przesuniecie to nazy-wamy polaryzacja wiazania.
Czasteczka polarna (dipol)-wyr髗niamy w niej biegun ujemny i dodatni.
Wiazanie koordynacyjne-utworzenie pary elektr. Cala para elektr. pochodzi od at. jednego pierw. Atom pierw., kt髍y daje do wiazania te pare nazywamy dono-rem, a ten, kt髍y te pare akceptuje akceptorem. Para ta jest przesunieta w kie-runku pierw. bardziej elektrouj.
Stopien (liczba) utlenienia-liczba wskazujaca na ilosc elektron體 oddanych, po-branych lub przesunietych.