WSTRZĄS
Wstrząs - jest to stan, który charakteryzuje się niedostatecznym przepływem krwi przez ważne dla życia narządy lub ograniczeniem w użytkowaniu tlenu przez komórki tych narządów.
Etiologia:
Wszystkie przyczyny, które prowadzą do dysproporcji między dysproporcją krwi a objętością łożyska naczyniowego:
Oligowolemia:
Wstrząs krwotoczny,
Wstrząs hipowolemiczny.
Powiększenie łożyska naczyniowego:
Wstrząs rdzeniowy,
Wstrząs neurogenny - rozszerzenie łożyska naczyniowego pod wpływem silnych bodźców bulowych,
Wstrząs anafilaktyczny - rozszerzenie łożyska naczyniowego pod wpływem histaminazy i kinezy,
Wstrząs septyczny, toksyczny - porażenie błony mięśni naczyń przez bakterie, toksyny, leki.
Niedotlenienie mięśnia sercowego (wstrząs kardiogenny):
Osłabienie kurczliwości,
Utrudnione napełnienie serca (zaburzenie rytmu, tamponada osierdzia, odma prężna),
Wzrost obciążenia następczego.
Niewydolność układu oddechowego (wstrząs płucny):
Zaburzenie wentylacji,
Zaburzenie perfuzji,
Zaburzenie dyfuzji.
Nieprawidłowa funkcja krwinek czerwonych (wstrząs hemolityczny).
Przyczyny wstrząsu:
Niesprawna pompa sercowa,
Zaburzenie wentylacji, perfuzji i dyfuzji,
Anemia sierpowata, hemoliza, zły skład jakościowy krwi,
Utrudnione dostarczanie tlenu do komórek,
Działanie endotoksyn bakteryjnych.
Obraz kliniczny.
Objawy:
OUN - zaburzenie świadomości,
Skóra - blada, zimna, zlana potem, sinica obwodowa,
Układ pokarmowy - nudności, wzdęcia, biegunki,
Układ moczowy - skąpomocz, bez mocz,
Układ oddechowy - płytki, szybki oddech, sinica,
Układ krążenia - tachykardia, spadek ciśnienia tętniczego, zapadanie żył, tętno nitkowate.
Ocena zagrożenia wstrząsem:
Wskaźnik wstrząsowy = częstość akcji serca/ciśnienie skurczowe (norma 0,5),
Powrót włośniczkowy - norma 2 sekundy.
Powikłania:
Ostra niewydolność nerek,
Zespół ostrej niewydolności oddechowej,
DIC
DIC (patogeneza) - krew zaczyna krzepnąć wewnątrz naczyń włosowatych, prowadzi to do dysfunkcji narządów. Jeżeli trwa długo to czynnik krzepnięcia zostają zużywane, zostaje zużyta fibryna. Dochodzi do ich niedoboru - pojawia się skaza krwotoczna. DIC często prowadzi do zgonu.
Leczenie wstrząsu:
Przywrócenie adekwatnej objętości krążącej krwi,
Zwalczanie zaburzeń wodno - elektrolitowych,
Zwalczanie zaburzeń metabolicznych,
Zwalczanie zaburzeń oddechowych,
Zapobieganie powikłaniom:
Ostrej niewydolności nerek,
Zespołowi ostrej niewydolności oddechowej,
DIC.
Usunięcie przyczyn.
Adekwatna objętość krwi krążącej:
Ocenia się ją na podstawie pomiarów:
Ciśnienia skurczowego krwi > 90-100 mmHg,
Ośrodkowego ciśnienia żylnego około 12-13 cm H2O.
Postępowanie przedszpitalne:
Zapewnić drożność dróg oddechowych i podać tlen,
Odpowiednio ułożyć chorego:
Wstrząs hipowolemiczny - pozycja leżąca z uniesionymi nogami,
Wstrząs kardiogenny - pozycja siedząca.
Ochrona przed utratą ciepła,
Założyć wkłucia do naczyń obwodowych,
Przetaczać płyny - 15-20 ml/kg masy ciała 0,9% NaCl,
Przewieść chorego do szpitala,
Monitorować podczas transportu:
Stan świadomości,
Częstość oddechów,
Pracę serca (EKG),
Ciśnienie krwi.
Założyć cewnik do pęcherza moczowego - kontrola diurezy,
Pobrać krew do badań:
Morfologia, jonogram, gazometria i grupa krwi,
Posiew krwi, kreatynina i mocznik,
Czynnik protrombinowy i czynnik kaolinowo - kefalinowy,
LDZ., CPK, aminotransferazy,
Podać dożylnie płyny - leczenie płynami kontynuować do uzyskania wartości OCŻ 12-13 cm H2O i ciśnienia skurczowego > 90 mmHg.
Patogeneza wstrząsu:
Spadek RR
Reakcja adrenergiczno - współczulna:
Odkurczanie naczyń łożyska,
Centralizacja krążenia.
Wydzielanie ADH
Aktywacja układu renina - angiotensyna - aldosteron
Wstrząs
Fosfolipaza Ae Wolne rodniki tlenu
Błona komórkowa
Fosfolipidy
Cyklooksygenaza Kwas arachidonowy Lipoksygenaza
Prostoglandyny (PG) Tromboksan (TX) Leukotrieny LTB4, LTC4, LTD4
Rozkurcz naczyń krwionośnych Skurcz naczyń krwionośnych Chemoreakcja
Agregacja płytek i leukocytów
Nadciśnienie płucne
1