WSTRZĄS

Wstrząs - jest to stan, który charakteryzuje się niedostatecznym przepływem krwi przez ważne dla życia narządy lub ograniczeniem w użytkowaniu tlenu przez komórki tych narządów.

Etiologia:

1. Wszystkie przyczyny, które prowadzą do dysproporcji między dysproporcją krwi a objętością łożyska naczyniowego:

1. Oligowolemia:

• Wstrząs krwotoczny,

• Wstrząs hipowolemiczny.

• Powiększenie łożyska naczyniowego:

• Wstrząs rdzeniowy,

• Wstrząs neurogenny - rozszerzenie łożyska naczyniowego pod wpływem silnych bodźców bulowych,

• Wstrząs anafilaktyczny - rozszerzenie łożyska naczyniowego pod wpływem histaminazy i kinezy,

• Wstrząs septyczny, toksyczny - porażenie błony mięśni naczyń przez bakterie, toksyny, leki.

2. Niedotlenienie mięśnia sercowego (wstrząs kardiogenny):

1. Osłabienie kurczliwości,

2. Utrudnione napełnienie serca (zaburzenie rytmu, tamponada osierdzia, odma prężna),

3. Wzrost obciążenia następczego.

3. Niewydolność układu oddechowego (wstrząs płucny):

1. Zaburzenie wentylacji,

2. Zaburzenie perfuzji,

3. Zaburzenie dyfuzji.

4. Nieprawidłowa funkcja krwinek czerwonych (wstrząs hemolityczny).

Przyczyny wstrząsu:

• Niesprawna pompa sercowa,

• Zaburzenie wentylacji, perfuzji i dyfuzji,

• Anemia sierpowata, hemoliza, zły skład jakościowy krwi,

• Utrudnione dostarczanie tlenu do komórek,

• Działanie endotoksyn bakteryjnych.

Obraz kliniczny.

Objawy:

• OUN - zaburzenie świadomości,

• Skóra - blada, zimna, zlana potem, sinica obwodowa,

• Układ pokarmowy - nudności, wzdęcia, biegunki,

• Układ moczowy - skąpomocz, bez mocz,

• Układ oddechowy - płytki, szybki oddech, sinica,

• Układ krążenia - tachykardia, spadek ciśnienia tętniczego, zapadanie żył, tętno nitkowate.

Ocena zagrożenia wstrząsem:

1. Wskaźnik wstrząsowy = częstość akcji serca/ciśnienie skurczowe (norma 0,5),

2. Powrót włośniczkowy - norma 2 sekundy.

Powikłania:

1. Ostra niewydolność nerek,

2. Zespół ostrej niewydolności oddechowej,

3. DIC

DIC (patogeneza) - krew zaczyna krzepnąć wewnątrz naczyń włosowatych, prowadzi to do dysfunkcji narządów. Jeżeli trwa długo to czynnik krzepnięcia zostają zużywane, zostaje zużyta fibryna. Dochodzi do ich niedoboru - pojawia się skaza krwotoczna. DIC często prowadzi do zgonu.

Leczenie wstrząsu:

1. Przywrócenie adekwatnej objętości krążącej krwi,

2. Zwalczanie zaburzeń wodno - elektrolitowych,

3. Zwalczanie zaburzeń metabolicznych,

4. Zwalczanie zaburzeń oddechowych,

5. Zapobieganie powikłaniom:

1. Ostrej niewydolności nerek,

2. Zespołowi ostrej niewydolności oddechowej,

3. DIC.

6. Usunięcie przyczyn.

Adekwatna objętość krwi krążącej:

Ocenia się ją na podstawie pomiarów:

1. Ciśnienia skurczowego krwi > 90-100 mmHg,

2. Ośrodkowego ciśnienia żylnego około 12-13 cm H₂O.

Postępowanie przedszpitalne:

1. Zapewnić drożność dróg oddechowych i podać tlen,

2. Odpowiednio ułożyć chorego:

1. Wstrząs hipowolemiczny - pozycja leżąca z uniesionymi nogami,

2. Wstrząs kardiogenny - pozycja siedząca.

3. Ochrona przed utratą ciepła,

4. Założyć wkłucia do naczyń obwodowych,

5. Przetaczać płyny - 15-20 ml/kg masy ciała 0,9% NaCl,

6. Przewieść chorego do szpitala,

7. Monitorować podczas transportu:

1. Stan świadomości,

2. Częstość oddechów,

3. Pracę serca (EKG),

4. Ciśnienie krwi.

8. Założyć cewnik do pęcherza moczowego - kontrola diurezy,

9. Pobrać krew do badań:

1. Morfologia, jonogram, gazometria i grupa krwi,

2. Posiew krwi, kreatynina i mocznik,

3. Czynnik protrombinowy i czynnik kaolinowo - kefalinowy,

4. LDZ., CPK, aminotransferazy,

10. Podać dożylnie płyny - leczenie płynami kontynuować do uzyskania wartości OCŻ 12-13 cm H₂O i ciśnienia skurczowego > 90 mmHg.

Patogeneza wstrząsu:



Spadek RR



Reakcja adrenergiczno - współczulna:


Odkurczanie naczyń łożyska,


Centralizacja krążenia.


Wydzielanie ADH


Aktywacja układu renina - angiotensyna - aldosteron



Wstrząs

Fosfolipaza Ae Wolne rodniki tlenu






Błona komórkowa

Fosfolipidy









Cyklooksygenaza Kwas arachidonowy Lipoksygenaza


Prostoglandyny (PG) Tromboksan (TX) Leukotrieny LTB₄, LTC₄, LTD₄








Rozkurcz naczyń krwionośnych Skurcz naczyń krwionośnych Chemoreakcja

Agregacja płytek i leukocytów




Nadciśnienie płucne

1

---