Alergia na kosmetyki 87
Alergia na kosmetyki
MILENA WOJCIECHOWSKA, JACEK GOCKI, ZBIGNIEW BARTUZI
Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu, Collegium Medicum w Bydgoszczy, Katedra i Klinika Alergologii, Immunologii Klinicznej i Chorób
Wewnętrznych, kierownik: prof. dr hab. med. Z. Bartuzi
Alergia na kosmetyki Cosmetic allergy
Wojciechowska M., Gocki J., Bartuzi Z. Wojciechowska M., Gocki J., Bartuzi Z.
Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu, Collegium Medicum Nicolaus Copernicus University of Toruń, Collegium Medicum in Byd-
w Bydgoszczy, Katedra i Klinika Alergologii, Immunologii Klinicznej goszcz, Poland, Chair and Department of Allergy, Clinical Immuno-
i Chorób Wewnętrznych, e-mail: [e-mail] logy and Internal Diseases, e-mail: [e-mail]
Kosmetyki sÄ… to substancje lub mieszaniny przeznaczone do ze- Cosmetics are substances or mixtures for an external contact with a
wnętrznego kontaktu z ciałem człowieka: skórą, włosami, wargami, human body: their skin, hair, lips, nails, external sex organs, teeth
paznokciami, zewnętrznymi narządami płciowymi oraz zębami i bło- and mucous membranes of an oral cavity. The only or main aim of
nami śluzowymi jamy ustnej. Wyłącznym lub głównym celem ko- cosmetics is to keep the body clean, take care of it, protect, perfume
smetyków jest utrzymanie wymienionych części ciała w czystości, as well as groom it. Since the products are supposed to be safe and
ich pielęgnowanie, ochrona, perfumowanie lub upiększanie. Jako well-tolerated, they tend to cause side effects, for instance irritation
produkty mające być bezpieczne i dobrze tolerowane, niejednokrot- or allergy. This is mainly due to scented substances as well as pre-
nie wywołują jednak objawy uboczne o charakterze podrażnienia servatives which are included in cosmetics.
lub alergii. Najczęstszym klinicznym objawem alergii na kosmetyki
jest alergiczny wyprysk kontaktowy. Wywołują go głównie substan-
cje zapachowe oraz konserwanty zawarte w kosmetykach.
SÅ‚owa kluczowe: alergia, kosmetyki Key words: allergy, cosmetics
Pol. Merk. Lek., 2008, XXV, 145, 87 Pol. Merk. Lek., 2008, XXV, 145, 87
Kosmetyki sÄ… to substancje lub mieszaniny przeznaczone do Problemem w diagnozowaniu alergii na kosmetyki jest
zewnętrznego kontaktu z ciałem człowieka: skórą, włosami, konieczność różnicowania zmian podrażnieniowych oraz re-
wargami, paznokciami, zewnętrznymi narządami płciowymi, akcji o charakterze uczuleniowym. W rozpoznawaniu alergii
zębami i błonami śluzowymi jamy ustnej. Ich wyłącznym lub na kosmetyki powszechnie stosuje się naskórkowe testy płat-
głównym celem jest utrzymanie wymienionych części ciała kowe z wybranymi ich składnikami. Za większość reakcji aler-
w czystości, jak również ich pielęgnowanie, ochrona, perfu- gicznych występujących po stosowaniu kosmetyków odpo-
mowanie lub upiększanie [8]. Produkty kosmetyczne podle- wiadają substancje zapachowe, konserwanty i barwniki. Wiele
gają określonym procedurom dopuszczającym je do obrotu, z nich reaguje krzyżowo. Na przykład p-fenylenodiamina
które reguluje ustawa o kosmetykach z 30 marca 2001 r. (PPD) reaguje krzyżowo z parabenami, balsam peruwiański
W miarę rozpowszechniania stosowania kosmetyków obser- z kalafonią, benzoesanami i eugenolem, który z kolei jest
wuje się występowanie po ich użyciu objawów ubocznych, zdolny do wywołania reakcji krzyżowych z izoeugenolem [17].
wywoływanych przez niektóre ich składniki. Objawem ubocz- Rzadko uczulają podłoża kosmetyków, niemniej poznano
nym jest każde niekorzystne i niezamierzone działanie ko- drażniące i alergizujące działanie lanoliny i euceryny [32].
smetyku wprowadzonego do obrotu, używanego w zwykłych Wystąpienie alergii lub objawów ubocznych po użyciu
lub w innych, dających się przewidzieć warunkach, z uwzględ- kosmetyków zależy od kilku czynników: miejsca aplikacji ko-
nieniem przede wszystkim jego wyglądu, sposobu prezenta- smetyku, stanu skóry, czasu kontaktu kosmetyku ze skórą,
cji i oznakowania, wszystkich instrukcji użycia i innych wska- częstości aplikacji [17]. Za większość reakcji alergicznych od-
zówek lub informacji pochodzących od producenta [8]. Sza- powiadają kosmetyki pozostawiane na skórze, tzw. leave-on:
cuje się, że objawy uboczne występują u około 15% osób kremy do twarzy, maseczki, perfumy, produkty do opalania,
stosujących kosmetyki [36]. Objawy te mogą mieć charakter balsamy do ciała oraz kosmetyki kolorowe (pudry, cienie do
podrażnienia oraz nadwrażliwości alergicznej lub niealergicz- powiek) [18, 33, 37]. Do kosmetyków spłukiwanych (rinse-
nej. Alergię na kosmetyki stwierdza się, gdy u podłoża reak- off) należą m.in. szampony i detergenty. Alergię kontaktową
cji nadwrażliwości leżą mechanizmy immunologiczne [14]. wywołują m.in. detergenty alkiloamidobetainowe (CAPB).
Najczęstszą postacią alergii na kosmetyki jest kontaktowe za- CAPB znajduje się w wielu szamponach i produktach do
palenie skóry. Przypuszcza się, że około 8-15% przypadków kąpieli. Znane są jego właściwości uczulające, zwłaszcza
kontaktowego zapalenia skóry jest spowodowane niepożąda- w przypadku fryzjerów [22].
nymi reakcjami na kosmetyki [19, 21, 38]. Epidemiologiczne Najczęstszym klinicznym objawem alergii na kosmetyki
badanie przeprowadzone w Wielkiej Brytanii wykazało, że 23% jest alergiczny wyprysk kontaktowy, u którego podstaw leży
kobiet i 13,8% mężczyzn doświadczyło ubocznego działania reakcja immunologiczna typu IV według Gella i Coombsa.
kosmetyków [22]. W badaniu przeprowadzonym w Chinach Obserwuje się również występowanie immunologicznej bądz

na 665 osobach stwierdzono, że u 9,8% badanych kosmety- nieimmunologicznej pokrzywki kontaktowej [2, 10] oraz re-
ki były powodem alergicznego wyprysku kontaktowego [19]. akcji fotoalergicznych. Objawy tych ostatnich wywołuje m.in.
W innej pracy dotyczącej korelacji między występowaniem kwas PABA i jego estry oraz oxybenzon (Benzophenone-3),
alergicznego wyprysku kontaktowego a użyciem kosmety- będący filtrem w kosmetykach do opalania, występujący rów-
ków zaobserwowano, że u 31% badanych przyczyną zmian nież w kosmetykach do pielęgnacji ust, np. w pomadkach
skórnych były kosmetyki [7]. [24, 31].
88 M. Wojciechowska, J. Gocki, Z. Bartuzi
ÅšRODKI ZAPACHOWE EMOLIENTY
Większość kosmetyków ma charakterystyczny zapach, któ- Emolienty to kosmetyczne środki zmiękczające i wygładza-
rego z
ródłem jest dodatek kompozycji zapachowej będącej jące naskórek. Przez tworzenie na powierzchni naskórka
mieszaninÄ… naturalnych i (lub) syntetycznych substancji za- warstwy utrudniajÄ…cej ucieczkÄ™ wody emolienty rozluz
niajÄ…,
pachowych. Najwięcej tych substancji występuje w perfu- uelastyczniają i zwiększają stopień hydratacji warstwy kera-
mach, wodach kolońskich, wodach toaletowych i wodach po tynocytów. Zalecane są przede wszystkim do pielęgnacji skóry
goleniu oraz w dezodorantach [17]. Znaczna ich część ma suchej z objawami nadmiernego łuszczenia się naskórka.
właściwości uczulające, a wiele danych literaturowych wska- Właściwości emolientów mają m.in. estry kwasów tłuszczo-
zuje, że odpowiadają one za większość reakcji alergicznych wych, estry alkoholi tłuszczowych i IV-rzędowe sole amonio-
występujących po użyciu kosmetyków [6, 12]. Szczególnie we [20]. Znanych jest kilka doniesień o nadwrażliwości na
narażone wydają się być osoby mające z nimi częsty kontakt emolienty. Dotyczą one przypadków, gdy czynnikiem wywo-
w pracy zawodowej, tj. fryzjerzy, kosmetyczki, osoby za- łującym objawy alergii kontaktowej był maleinian dikaprylu
trudnione przy produkcji perfum [9]. Niemniej szacuje siÄ™, (DCM). Jest on syntetycznym lipofilnym diestrem alkoholu
że u 1-6% ogółu populacji produkty zapachowe wywołują nad- kaprylowego i kwasu maleinowego, od ponad dziesięciu lat
wrażliwość [17].W minionej dekadzie wskaz
nikiem alergii na używanym w kosmetykach [4]. Zawierają go produkty do pie-
substancje zapachowe był balsam peruwiański [30]. Obec- lęgnacji skóry i włosów, a także filtry przeciwsłoneczne.
nie wykrywa się coraz mniej alergii na ten składnik [9, 37].
Współczesna diagnostyka alergii na substancje zapachowe
opiera się na wykonaniu naskórkowych testów płatkowych BARWNIKI
z perfume mixture (PM). Jest to heterogeniczna mieszanina
kilku niereagujących ze sobą związków, wchodząca w skład Barwnikiem kosmetyków najczęściej wywołującym reakcje
Europejskiego Zestawu Standardowego do wykrywania alergii alergiczne jest p-fenylenodiamina (PPD). Alergia na skład-
kontaktowej [30]. Zawiera osiem składników: absolut mchu niki farb do włosów bywa przyczyną alergicznego wypry-
dębowego, aldehyd amylocynamonowy, aldehyd cynamono- sku kontaktowego oraz silnej reakcji pokrzywkowej [1, 34].
wy, alkohol cynamonowy, eugenol, izoeugenol, geraniol i hy- Patel i wsp. oszacowali częstość występowania nadwrażli-
droksycytronellal [17]. Według niektórych doniesień, za więk- wości na PPD na przestrzeni sześciu lat. Badacze ci stwierdzi-
szość reakcji alergicznych na PM odpowiada absolut mchu li, że w 1999 r. alergia na PPD wynosiła 3,6%, z kolei w roku
dębowego [13]. Pod względem chemicznym jest on miesza- 2004  7,1% [23]. Natomiast badania Rudzkiego i wsp. wska-
niną kilku związków, z których silne właściwości uczulające zują na niewielkie zmiany epidemiologiczne w występowa-
ma m.in. atranol i chloroatranol [12]. Zdaniem Komitetu Na- niu alergii na PPD: w roku 2000 nadwrażliwość na PPD
ukowego Unii Europejskiej, substancje te nie powinny być wynosiła 3,74%, a w roku 2006  3,39% w badanej grupie
stosowane w kosmetykach. Podobne ostrzeżenia dotyczą 7125 osób [28].
innego czynnika uczulającego, którym jest Lyral (HICC). Jego Eozyna jest barwnikiem stosowanym w kosmetykach po-
użycie w produktach kosmetycznych powinno być ograniczo- chodzących z Azji i krajów arabskich, wycofanym ze wzglę-
ne do 0,02% [25]. Częstą przyczyną alergii na substancje du na właściwości uczulające z rynku europejskiego i ame-
zapachowe jest geraniol oraz eugenol i izoeugenol reagują- rykańskiego. Inne barwniki, tj. tlenek ołowiu, czerwień tolu-
ce krzyżowo [3, 29]. idyny i sole wapniowe czerwieni litowej mogą powodować
odczyny alergiczne głównie w okolicach ust [24].
KONSERWANTY
SZTUCZNE PAZNOKCIE
Konserwanty są to związki chemiczne o działaniu przeciwdrob-
noustrojowym, dodawane do kosmetyków w celu przedłużenia Najczęściej stosuje się paznokcie akrylowe, żelowe i tipsy.
ich trwałości. W przemyśle kosmetycznym stosuje się związki Dostępne, aczkolwiek nieliczne dane literaturowe wskazują
organiczne, nieorganiczne oraz heterocykliczne. Od kilku lat na problem występowania objawów niepożądanych głównie
zauważa się coraz więcej przypadków alergii na konserwanty, po paznokciach akrylowych. Najczęściej wywołują one aler-
czego dowodzą wieloośrodkowe badania europejskie [35]. Sto- giczny wyprysk kontaktowy, zlokalizowany na dłoniach, po-
sunkowo słabymi alergenami kontaktowymi są parabeny (estry liczkach, podbródku i koniuszku nosa. Znane są również przy-
kwasu p-hydroksybenzoesowego), jednak z powodu ich po- padki onycholizy, onychodystropii, parestezji i trwałego uszko-
wszechnego zastosowania należą do substancji często uczula- dzenia paznokcia [11, 27]. Akrylowa metoda przedłużania
jących. Częściej uczulają jako składniki leków niż kosmetyków paznokci polega na użyciu proszku oraz płynu akrylowego
(paradoks parabenowy). Od lat znane jest silne działanie aler- (liquidu i primera). W wyniku ich połączenia w procesie poli-
gizujące formaliny oraz jej wyzwalaczy: Germall II, Germall 115, meryzacji dochodzi do powstania masy akrylowej służącej
Bronopol i Quatrenium 15 (Dowicil 200), które również uczulają do wymodelowania paznokcia [5]. Głównym składnikiem pri-
na aldehyd mrówkowy. Najsilniej uczulającym wyzwalaczem for- mera jest kwas metakrylowy i jego pochodna  metakrylan
maliny jest Quaternium 15 [29]. W badaniu brytyjskim, w któ- butylu. Kwas metakrylowy jest wchłaniany do organizmu przez
rym wzięło udział prawie 7 tysięcy osób, przeanalizowano czę- drogi oddechowe, skórę oraz przez przewód pokarmowy.
stość występowania alergii na dziesięć wybranych konserwan- Wdychane pary drażnią śluzówkę jamy ustnej, nosa i oczu
tów według indeksu MOAHFLA. Najwięcej dodatnich wyników oraz wysuszają skórę. Działanie kwasu metakrylowego może
testów płatkowych z wyzwalaczami formaliny otrzymano z Qu- spowodować łzawienie, nieżyt nosa, kaszel, bóle w klatce
aternium 15 [15]. Inny, nierzadko uczulający, konserwant Ka- piersiowej i nieżyt żołądka [www2.cyf.gov.pl]. Obserwowane
thon CG jest mieszaniną 2 izotiazolinonów (MCI/MI, w proporcji efekty działania układowego metakrylanu butylu u zwierząt
3:1). Odsetek osób uczulonych na MCI/MI jest różny w poszcze- doświadczalnych to zmiany: ciśnienia tętniczego i pracy ser-
gólnych krajach europejskich i waha się w granicach 0,4-11% ca oraz w wątrobie i w korze mózgowej, a także działanie
[26]. Uczulające właściwości konserwantu Euxyl K 400 wynika- embiotoksyczne i teratogenne [www.ciop.pl]. Liquid zawiera
ją z obecności w nim 2-fenoksyetanolu i metylodibromo gluta- m.in. estry kwasu trietylenowego i dimetakrylanu, N, N-di-
ronitrylu (MDGN), występujących w proporcji 1:4. 2-fenoksyeta- metylo-p-toluidynę (inicjator polimeryzacji) oraz benzotriazol.
nol bywa stosowany samodzielnie, jak również w połączeniu Niewiele jest doniesień o pojawianiu się objawów ubocznych
z innymi konserwantami, np. parabenami. Liczba alergii na po zastosowaniu paznokci żelowych bądz
tipsów. Znane jest
MDGN w populacji europejskiej zwiększyła się z 0,7% w 1991 r. natomiast drażniące działanie kleju stosowanego do przy-
do 3,5% w roku 2000 [35]. twierdzania tipsów, co prawdopodobnie wynika ze znacznej
Alergia na kosmetyki 89
15. Jong C.T., Statham B.N., Green C.M.: Contact sensitivity to preservati-
zawartości w nim formaldehydu. Stosowanie tego składnika
ves in the UK, 2004-2005, results of multicentre study. Cont. Dermat.,
ograniczono ze względu na jego właściwości uczulające [5].
2007, 57, 165-168.
16. Kieć-Świerczyńska M.: Alergeny kontaktowe. W: Alergia kontaktowa.
Mediton, A
ódz
2005, 67-75.
17. Kieć-Świerczyńska M.: Alergia na kosmetyki. W: Alergia kontaktowa.
PODSUMOWANIE
Mediton, A
ódz
2005, 43-55.
18. Kumar P., Paulose R.: Cosmetic dermatitis in an Indian city. Cont. Der-
Mimo istnienia procedur dopuszczajÄ…cych kosmetyki do ob-
mat., 2006, 55, 114-115.
rotu, coraz częściej produkty te są przyczyną występowania
19. Lin-Feng Li, Guangren Liu, Jing Wang: Patch test in Chinese patients
with cosmetic allergic contact dermatitis to common cosmetic allergens
objawów ubocznych. Trudno jednoznacznie określić, jaki
from a European cosmetic series. Cont. Dermat., 2007, 57, 50-54.
odsetek tych objawów stanowią reakcje alergiczne. Szacuje
20. Malinka W.: Emolienty. W: Zarys chemii kosmetycznej. Volumed, Wro-
się, że alergia na kosmetyki występuje u 8-13% przypadków
cław 1999, 213-234.
kontaktowego zapalenia skóry. Niemniej jednak, ze względu
21. Mehta S.S., Reddy B.S.N.: Zapalenie skóry wywołane przez kosmetyki 
aktualne dane. Dermatol. Estet., 2003, 3, 4-14.
na złożony skład wielu kosmetyków, diagnostyka alergii po
22. Orton D.I., Wilkinson J.D.: Cosmetic Allergy Incidence, Diagnosis and
ich stosowaniu może niejednokrotnie okazać się trudna. Co
Management. Am. J. Clin. Dermatol., 2004, 5(5), 327-337.
ciekawe, eliminacja składników najczęściej uczulających nie
23. Patel S., Basketter D.A., Jefferies D. i wsp.: Patch test frequency to p-
chroni przed wystąpieniem działań niepożądanych, gdyż
phenylenediamine, follow up over the last 6 years. Cont. Dermat., 2007,
wprowadza się nowe substancje, również mające właściwo- 56, 35-37.
24. Pierzchała E., Lis-Święty A.: Odczyny alergiczne okolicy ust i czerwieni war-
ści uczulające. Wydaje się zatem, że coraz powszechniejsze
gowej spowodowane kosmetykami. Dermatol. Estet. 2005, 7(5), 273-276.
stosowanie kosmetyków w społeczeństwach wysoko cywili-
25. Rastogi S.C., Johansen J.D., Bossi R.: Selected important fragrance sen-
zowanych będzie wiązało się z coraz częstszym występowa- sitizers in perfumes-current exposures. Cont. Dermat., 2007, 56, 201-204.
26. Reinhard E., Waeber R., Niederer M. i wsp.: Preservation of products
niem alergii na ich składniki.
with MCI/MI in Switzerland. Cont. Dermat., 2001, 45, 257-264.
27. Rich P.: Nail cosmetics and camouflaging techniques. Dermatol. Ther.,
2001, 14, 228-236.
PIÅšMIENNICTWO
28. Rudzki E., Rebandel P.: Sensitivity to paraphenylenediamine in Warsaw.
Cont. Dermat., 2007, 57, 347-348.
1. Birnie A.J, English J.S.: Immediate hypersensitivity to paraphenylenedia- 29. Rudzki E.: Alergeny kontaktowe. W: Alergeny, 2003, 3, 99-161.
mine. Cont. Dermat., 2007, 56, 240. 30. Temesvári E., Németh I., Baló-Banga M.J. i wsp.: Multicentre study of
2. Bohn S., Bircher J.: Phenoxyethanol-induced utricaria. Allergy, 2001, 56, fragrance allergy in Hangary. Cont. Dermat., 2004, 46, 325-330.
922-923. 31. Veysey E.C., Orton D.I.: Photoallergic contact cheilitis due to oxybenzo-
3. Bruze M., Johansen J.D., Andersen K.E.: Deodorants: an experimental ne found in a lips cosmetic. Cont. Dermat., 2006, 55, 54-63.
provocation study with isoeugenol. Cont. Dermat., 2005, 52, 260-267. 32. Wakelin S.H., Smith H., White I.R.: A retrospective analysis of contact
4. Chan I., Wakelin S.H.: Allergic contact dermatitis from dioctyl maleate in allergy to lanolin. British Jour. of Dermatol., 2001, 145, 28-31.
a moisturizer. Cont. Dermat., 2006, 55, 250. 33. Wen-Hui Wang, Lin-Feng Li, Xue-Yan Lu i wsp.: Cosmetic dermatitis in
5. Constandt L., Hecke E.V., Naeyaert J.M. i wsp.: Screening for contact Chinese eczema patients patch tested with a modified European stan-
allergy to artificial nails. Cont. Dermat. 2005, 52, 73-77. dard series of allergens. Cont. Dermat., 2005, 53, 314-319.
6. Dotterud L.K., Smith-Sivertsen T.: Allergic contact sensitization in the ge- 34. White J.M.L., Basketter D.A., Pease C.K. i wsp.: Intermittent exposure to
neral adult population: a population-based study from Northern Norway. low-concentration paraphenylenediamine can be equivalent to single, higer
Cont. Dermat., 2007, 56, 10-15.  dose exposure. Cont. Dermat., 2007, 56, 262-265.
7. Duarte I., Campos Lage A.C.: Frequency of dermatoses associated with 35. Wilkinson J.D., Shaw S., Andersen K.E. i wsp.: Monitoring levels of pre-
cosmetics. Cont. Dermat., 2007, 56, 211-213. servative sensitivity in Europe. Cont. Dermat., 2002, 46, 207-210.
8. Hałat Z.: Reakcje niepożądane po użyciu kosmetyków. Alergia, 2003, 36-40. 36. Wojciechowska M., Gocki J., Bartuzi Z.: Częstość występowania obja-
9. Hans-Jürgen S.: Skin diseases in workers at a perfume factory. Cont. wów ubocznych po zastosowaniu kosmetyków. W: Wybrane aspekty opieki
Dermat., 2006, 55, 81-83. zdrowotnej. Bartuzi Z. (red). Wydawnictwo Uniwersytet Mikołaja Koper-
10. Hernández B., Ortiz-Frutos F.J., Garcta M.: Contact utricaria from 2-phe- nika, Bydgoszcz 2007, 524-528.
noksyethanol. Cont. Dermat., 2002, 47, 54. 37. Wojciechowska M., Gocki J., Bartuzi Z.: Występowanie objawów ubocz-
11. Isaksson M., Siemund I., Bruze M.: Allergic contact dermatitis from ethyl- nych, nadwrażliwości i alergii na wybrane składniki kosmetyków oraz
cyanoacrylate in an office worker with artificial nails led to months of sick chrom i nikiel wśród studentek kosmetologii. Alerg. Ast. Immunol., 2007,
leave. Cont. Dermat., 2007, 57, 346-347. 12(2), 87-91.
12. Johansen J.D., Andersen K.E., Svedman C. i wsp.: Chloroatranol, an 38. Wolf R., Wolf D., Tüzün B. i wsp.: Cosmetics and contact dermatitis. Der-
extremely potent allergen hidden in perfumes, a dose-response elicita- matol. Ther., 2001, 14, 181-187.
tion study. Cont. Dermat., 2003, 49, 181-184.
13. Johansen J.D., Heydorn S., Menné T.: Oak moss extracts in the diagno- Otrzymano 11 grudnia 2007 r.
sis of fragrance contact allergy. Cont. Dermat., 2002, 46, 157-161. Adres: Jacek Gocki, Katedra i Klinika Alergologii, Immunologii Klinicznej i Cho-
14. Johansson S.G.O., Hourihane JO B., Bosquet J. i wsp.: Zmodyfikowana rób Wewnętrznych, Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu, Collegium Me-
terminologia alergiczna. Stanowisko Europejskiej Akademii Alergologii i dicum w Bydgoszczy, 85-168 Bydgoszcz, ul. Ujejskiego 75, tel. [phone]
Immunologii Klinicznej. Alerg. Ast. Immunol., 2002, 7(1),1-12. 55, faks 052 365 54 16, e-mail, [e-mail]