ALERGIA NA LEKI
Iwona Damps-Konstańska
Klinika Alergologii
Katedra Pneumonologii i Alergologii
Akademia Medyczna w Gdańsku
NIEPOÅ»
DANE DZIAA
ANIE LEKU=CHOROBA POLEKOWA
wg WHO: szkodliwy wpływ substancji
leczniczej zastosowanej w dawce
terapeutycznej zgodnie z przyjętymi
wskazaniami:
Reakcje toksyczne
Nietolerancja farmakologiczna
Idiosynkrazja
Odczyny paraalergiczne (pseudoalergiczne)
Alergia na leki (10-20% wszystkich niepożądanych
reakcji polekowych)
POLEKOWE REAKCJE ANAFILAKTOIDALNE
Mechanizm reakcji Czynniki wywołujące
Zależne od bezpośredniego uwalniania Morfina, petydyna, tubokuraryna,
histaminy suksametonium, dekstran, mannitol,
jodowe środki kontrastowe, dożylne
preparaty żelaza, anestetyki lokakalne-
rzadko
Zbliżone do odczynów cytolitycznych: Nitrofurantoina, acetanilid, związki
wrodzony defekt enzymatyczny typu utleniajÄ…ce
prymachinowego
PrzypominajÄ…ce reakcje typu Albuminy, immunoglobuliny, wysokie
kompleksów immunologicznych dawki antybiotyków  odczyn Jarischa-
Herxheimera
Zmiany typu kontaktowego zapalenia Ampicylina, amoksycylina
skóry
Związane z wpływem metabolizmu Aspiryna, NLPZ, tartrazyna, benzoesan
kwasu arachidonowego sodu
PATOGENEZA ALERGII LEKOWEJ:
WA
AÅšCIWOÅšCI
CECHY OSOBNICZE
LEKU:
PACJENTA:
Niedostateczne oczyszczenie
Wiek i płeć: częściej dorośli i
leku np. obecność
kobiety
bezwodnika aspiryny
Predyspozycje genetyczne (u
Dodatki do leków:
atopików reakcje polekowe nie
parabeny, stabilizatory
są częstsze, chociaż częściej
białek, barwniki tabletek,
występują reakcje substancje depot
anafilaktyczne
Długotrwałe stosowanie
dużych dawek
Procesy chorobowe np..
długotrwałe miejscowe
Gruz
lica- rumień guzowaty u
stosowanie leku
40% chorych po sulfonamidach
POLEKOWE REAKCJE ALERGICZNE
Zawsze różnią się od farmakologicznego czy toksycznego działania
leku:
Pojawiają się po powtarzającym się kontakcie z lekiem i można je odtworzyć
po podaniu małych dawek
Objawy szybko ustępują po odstawieniu leku
PowodujÄ… eozynofiliÄ™ we krwi i w tkankach
W pewnej części przypadków udaje się zidentyfikować p-ciała lub
subpopulacje limfocytów T reagujące z danym lekiem lub jego aktywnym
metabolitem
Reakcje nadwrażliwości na leki
TYP MANIFESTACJA MECHANIZMY
REAKCJI KLINICZNA IMMUNOLOGICZNE
Natychmiastowa Wstrząs anafilaktyczny Przeciwciała IgE
(10-30 min) (rzadko IgG1,G3, G4)
Przyspieszona Pokrzywka i/lub obrzęk Przeciwciała IgE, często IgG
(do 3 dni) naczynioruchowy
Póz
na Choroba posurowicza Przeciwciała IgG, IgM, kompleksy
immunologiczne, dopełniacz,
(po 3 dniach lub GorÄ…czka lekowa
cytokiny
póz
niej)
Zmiany skórne
Uszkodzenie nerek i
wÄ…troby
Uszkodzenie układu
krwiotwórczego
Pokrzywka polekowa
Obrzęk naczynioruchowy
Leki wywołujące najczęściej reakcje
niepożądane należą w kolejności:
Antybiotyki ²-laktamowe
Sulfonamidy
Salicylany (aspiryna) i NLPZ
Prrazolony
Barbiturany
Preparaty hormonalne
Anestetyki lokalne
Jiod i jodowe środki kontrastowe
Preparaty anestezjologiczne (halotan, tubokuraryna, fentanyl)
Środki dezynfekujące (eugenol, związki rtęci)
Biopreparaty: jady owadów, surowice obcogatunkowe, szczepionki alergenowe
DIAGNOSTYKA ALERGII NA LEKI
Dotychczas nie znaleziono niezawodnej metody wykrywania nadwrażliwości na
leki
Analiza wywiadu
Próby eliminacji
Próby prowokacji:
testy skórne:
Naskórkowe (płatkowe): w ocenie leków wywołujących wyprysk kontaktowy i reakcje
fotoalergiczne (metale, preparaty stomatologiczne, żywice)
Punktowe
Śródskórne, bardzo czułe, uważane za najbardziej miarodajne lecz związane z
większym ryzykiem- śródskórne podanie leku w ilości 0,1 ml w rozcieńczeniu od 1:10
000 do 1: 10, odczyn wczesny po 20 minutach , póz
ny po 24 h, wynik dodatni- bÄ…bel
o średnicy równej lub większej niż 5 mm w odniesieniu do 0,1 ml soli fizjologicznej
Próba biologizna z podaniem leku
Testy immunologiczne in vitro: RAST, test wyzwalania histamniy z bazofilów, test
transformacji blastycznej limfocytów
LECZENIE POLEKOWYCH
ODCZYNÓW ALERGICZNYCH
ZALEŻNE OD CHARAKTERU ORAZ STOPNIA ZMIAN KLINICZNYCH
ODSTAWIENIE LEKU, KTÓRY WYWOA
AA
REKCJ

W PRZYPADKU ZMIAN SKÓRNYCH LUB NARZ
DOWYCH
UTRZYMUJ
CYCH SI
MIMO ODSTAWIENIA LEKU: LEKI
PRZECIWHISTAMINOWE, PREPARATY USZCZELNIAJ
CE NACZYNIA,
ZWI
ZKI WAPNIA
W PRZYPADKU INTENSYWNIE I DA
UGOTRWALE UTRZYMUJ
CYCH SI

ZMIAN SKÓRNYCH (POKRZYWKA, OBRZ
K NACZYNIORUCHOWY)
ORAZ PRZYPADKI CHOROBY POSUROWUICZEJ- KORTYKOSTEROIDY
WSTRZ
S ANAFILAKTYCZNY
NAJBARDZIEJ NIEBEZPIECZNE POWIKA
ANIE POLEKOWE
" MOŻE SPOWODOWAĆ GO REAKCJA IMMUNOLOGICZNA TYPU i LUB
REAKCJA ANAFILAKTOIDALNA
" OBJAWY S
INDUKOWANE PRZECIWCIAA
AMI KLASY IgE, IgG
" ZALEŻNIE OD DROGI PODANIA LEKU WYST
PUJE PO KILKU
MINUTACH DO 1 GODZINY PO PODANIU
" MOŻE WYST
PIĆ PO PODANIU KAŻDEGO LEKU, A
NAJCZ
ÅšCIEJ: PENICYLINY I INNE ANTYBIOTYKI ²- LAKTAMOWE,
PYRALGINA, SUROWICE OBCOGATUNKOWE, SZCZEPIONKI
ALERGENOWE, DEKSTRAN, DOŻYKNE PREPARATY ŻELAZA, JADY
OWADÓW, JODOWE ŚRODKI KONTRASTOWE, ASPIRYNA, NLPZ,
" ŚMIERTELNOŚĆ W PRZYPADKU PÓŻNO ROZPOCZ
TEGO LECZENIA
DOCHODZI DO 10%
" WSTRZ
POLEKOWY JEST STANEM NAGL
CYM, KTÓRY
WYMAGA LECZENIA W ODDZIALE INTENSYWNEJ TERAPII
WystÄ…pienie reakcji anafilaktycznej jest
nieprzewidywalne
W czasie klasycznej immunoterapii:
Reakcje anafilaktyczne: 2-5% (1/20)
pacjentów co odpowiada 0,1-3/1000
iniekcji
Czas obserwacji 30 minut
POST
POWANIE:
Natychmiastowe podanie domięśniowo
Epinefryny
Wczesne i  agresywne podawanie
płynów do żyły
Tlenoterapia 100% tlenem
Transport do szpitala  obserwacja 48
godzin
1 POST
POWANIE:
ADRENALINA 1 amp=1mg=1ml
dzieci 0,01mg ml/kg (0,1/10 kg) max. 0,3
mg/dawkÄ™
dorośli 0,2-0,5 mg/dawkę
2 POST
POWANIE:
Pozycja: leżąca
Wyjątek: w obrzęku krtani półsiedząca
Podanie tlenu:
przez nos 2-4 l/min
przez maskÄ™ twarzowÄ… 6-8 l/min
Dostęp do żyły lub doszpikowy
3 POST
POWANIE:
Szybka infuzja płynów dożylnie:
krystaloidy (0,9% NaCl)
500-1000 ml w ciÄ…gu 5 minut
10-20 ml /kg/przez pierwsze 5 minut
dzieci 30 ml.kg w pierwszej godzinie
4 POST
POWANIE:
Podanie beta2 mimetków wziewnie:
MDI : 4-10 dawek lub
W nebulizacji tlenowej 0,15 mg/kg
max. 5 mg
5 POST
POWANIE:
W przypadku stridoru krtaniowego:
Adrenalina w nebulizacji tlenowej: 1 mg
6 POST
POWANIE:
Leki H1-blokery- leki II rzutu, nigdy nie
podawać jako jedyne w leczeniu
anafilaksji
antazolina: domięśniowo lub dożylnie w
ciÄ…gu 3-10 minut
np. Phenazolina: 1 ml=50 mg
4-7rż. 25 mg
8-12 rż 50 mg
>12 rż-100 mg=1 amp. =2 ml
-
np. Clemastin dożylnie : 0,025 mg/kg
amp. a 2 ml, 1 ml=1 mg
7 POST
POWANIE:
Glikokortykosterydy:
prednison (Fenicort) 1-2 mg/kg dożylnie
Hydrocortison 10 mg/kg
Nie podawać
Solu Medrol 1-2 mg/kg w nietolerancji NSAID
8 POST
POWANIE:
Leki H2 blokery  jedynie jako leki
wspomagajÄ…ce H1 blokery
ranitydyna 1 mg/kg dożylnie, max. 50 mg
8 POST
POWANIE
w przypadku braku efektu leczenia:
ADRENALINA 1: 100 000 wlew ciągły 
pompa:
1mg=1ml=1 amp. do 100 ml soli
fizjologicznej, szybkość 3 100 ml/ godzinę
ADRENALINA w bolusie iv- jedyne wskazanie
do tej drogi podania to zatrzymanie krążenia
Dzieci 0,1 ml/kg/dawkÄ™
Dorośli 1-3 ml w ciągu 3-5 minut, w razie braku
efektu leczenia: 3-5 ml w ciÄ…gu 3-5 minut
9 POST
POWANIE
w przypadku braku efektu leczenia:
Jeśli chory przyjmuje beta- blokery:
Glukagon (fiolki: 1ml=1mg)
dożylnie: 0,02-0,03 mg/kg w czasie 5 minut
dorośli:1-5 mg
dzieci max. 1 mg
Następnie wlew 5-15 ug/minutę
10 POST
POWANIE
w przypadku braku efektu leczenia:
Dopamina
- cel podniesienie RR do 90 mmHg
6 x masa ciała (kg) = ilość mg dopaminy
w 100 ml 0,9%
NaCl
wówczas:
1 ml/godzinÄ™ zawiera 1 ug/kg/min
11 POST
POWANIE
w przypadku braku efektu leczenia:
ATROPINA- wskazanie ciężka
bradykardia
dożylnie 0,01 ug/kg
max. 0,3-0,5 mg
Zasady desensytyzazcji
w alergii na leki
Desensytyzacja- zmniejszenie wrażliwości na alergen (lek) za pomocą
stosowania wzrastajÄ…cych dawek leku. Celem desensytyzacji jrst wytworzenie
odpowiednio wysokiego miana przeciwciał blokujących z grupy IgG1, IgG3,
IgG4, które hamują reakcje natychmiastowe IgE-zależne.
Stosowana jest w sytuacjach klinicznych, kiedy u chorego zachodzi, ze wskazań
życiowych, konieczność zastosowania określonego leku, na który pacjent jest
uczulony i nie ma możliwości wdrożenia terapii alternatywnej.
W praktyce klinicznej desensytyzacja ma miejsce w odniesieniu do
następującychj leków:
Penicyliny w przypadku bakteryjnego apalenia wsierdzia lub kiły
Insuliny w cukrzycy
Aspiryny w astmie aspirynowej
Streptomycyny w gruz
licy
Sulfonamidów w zespole HIV
Narkotycznych leków przeciwbólowych przed zabiegami operacyjnymi
ZAPOBIEGANIE AKLERGII LEKOWEJ:
WYWIAD W KIERUNKU WCZEÅšNIEJSZYCH REAKCJI UCZULENIOWYCH
NA LEKI I W KIERUNKU ATOPII
ROZWAŻYĆ ZAST
PIENIE LEKU UCZULAJ
CEGO LEKIEM
ALTERNATYWNYM
UNIKAĆ POLIPRAGMAZJI ORAZ STOSOWANIA LEKÓW SILNIE
ALERGIZUJ
CYCH PRZEZ DA
UGI CZAS, ZWA
ASZCZA U ATOPIKÓW
DYSPONOWAĆ ZESTAWEM LEKÓW PRZECIWSTRZ
SOWYCH